ANKARA - İHD, İç Anadolu cezaevlerinde 3 ayda yaşanan hak ihlallerini açıkladı. Raporda, çeşitli cezaevlerinde 6 tutsağın yaşamını yitirdiği, keyfi gerekçelerle yüzlerce hak ihlali tespit edildiği, yapılan 189 bireysel başvuruda en az bin 46 ihlal yaşandığı belirtildi. 

 

İnsan Hakları Derneği (İHD), Ankara Şube’de 2023 Ekim-Kasım-Aralık ayı olmak üzere 3 aylık İç Anadolu Bölge Hapishaneleri raporunu açıklandı. Hazırlanan raporu okuyan İHD MYK Üyesi Nuray Çevirmen, en az bin 46 ihlalin tespit edildiğini belirtti. Ayrıca raporun sonuç bölümünde, ulusal ve uluslararası sözleşmelere uyma ve AYM, AİHM kararlarının uygulanması çağrısı yapılarak 17 maddelik öneriler paylaşıldı.

 

189 başvuru

 

İHD’ye 2023 yılı Ekim-Kasım ve Aralık ayları içerisinde İç Anadolu Bölgesi’ndeki 31 Kapalı Hapishanelerinden 166 kişi, bölge dışı 13 hapishaneden de 24 kişi olmak üzere toplam 189 kişi başvuru yaptı. Yapılan başvurularda İç Anadolu Bölge hapishanelerinde 3 ayda en az bin 46 ihlal kayda geçti. İHD’nin belirlemelerine göre 2023 Ekim-Kasım ve Aralık aylarında çeşitli cezaevlerinde en az 6 tutsak yaşamını yitirdi. Bu tutsaklardan 3’ü hastalıkları nedeniyle, 2’si  şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.

 

Hak ihlallerine karşı açlık grevleri

 

İç Anadolu Bölgesi’nde 2023 yılı Ekim-Kasım ve Aralık ayı içinde 3 hapishanede yaşatılan hak ihlallerine karşı en az 4 tutsak tarafından süresiz-dönüşümsüz açlık grevi eylemleri yapılmıştır ve bir kısmı hala devam ediyor.

 

Tecride karşı açlık grevleri

 

Diğer yandan 27 Kasım’da siyasi tutsaklar PKK Lideri Abdullah Öcalan, Hamili Yıldırım, Ömer Hayri Konar ve Veysi Aktaş’ın üzerinde devam eden ağır tecrit koşullarının sonlandırılması, Kürt sorununa demokratik çözüm için süreli dönüşümlü açlık grevleri başlattı. İç Anadolu Bölge Hapishanelerinde de açlık grevleri hala sürerken, açlık grevlerini izlemek amacıyla, sağlık, hukuk, insan hakları ve meslek örgütleriyle birlikte Açlık Grevi izleme koordinasyonu oluşturuldu.

 

Bin 517 hasta mahpusun olduğu cezaevlerinde 286 sağlık hakkı ihlali

 

İHD’nin 20 Nisan 2022’de açıkladığı verilerine göre, hapishanelerde en az 651’1 ağır olmak üzere en az bin 517 hasta mahpus bulunuyor. Bu hasta mahpusların çeşitli gerekçelerle tedavileri engellenirken, kelepçeli tedaviler dayatılıyor. İHD’nin raporuna göre sadece 3 ayda İç Anadolu Bölge Hapishanelerinde en az 286 sağlık hakkı ihlali meydana geldi.

 

İnfaz yakmalar ve disiplin cezaları

 

Tutsakların birbiri ile selamlaşması dahi disiplin cezası verme ve infaz yakma gerekçi olarak sunularak çeşitli keyfi gerekçelerle tutsakların tahliyeleri engellendi. Yine rapora göre, disiplin soruşturmaları neticesinde tutsaklara haberleşme hakkı cezaları, hücre cezaları verilip bu soruşturma ve cezalar bahane edilerek infazları yakılmaktadır. Disiplin soruşturmaları ve cezalar nedeniyle iyi halden denetimli serbestlik hakkı zaten mahpuslara kullandırılmazken, Gözlem Kurulu kararlarıyla mahpusların koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik hakları engellenmektedir. İç Anadolu Bölgesinde 14 mahpusa soruşturma açıldı, 1 mahpusa disiplin cezası verilmiş, 1 mahpusa 1 ay etkinlik yasağı verildi, 4 mahpusa hücre cezası verildi, 31 mahpusun İGK kararıyla koşullu salıverilme denetimli serbestlik hakları engellendi ve 1 mahpusunda infazları yakıldı. Toplamda 52 hak ihlali gerçekleşti.

 

Yasaklar sevk ve sürgünler

 

Ailelerinden uzak hapishanelerde bulunan tutsakların sevk talepleri kabul edilmezken, cezaevi tarafından uygulanan en az 621 ihlal yaşandı. En çok hak ihlalinin zorunlu sevk ve sürgünlerde yaşandığına değinilen raporda, en az 27 tutsak kendi istekleri dışında sürgün edildi. 5 tutsağın eğitim hakkı engellenmiş, 10 tutsak hukuki destek ve avukat ziyareti talebinde bulundu.

 

Sonuç ve Öneriler

 

Raporun sonuç bölümünde cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine karşı hem AYM, AİHM kararları olmak üzere ulusal ve uluslararası sözleşmeler kapsamında tutsakların haklarının korunması belirtildi. Önerilerde 17 madde sunularak, hak ihlalleri için bir an önce hareket geçme çağrısı yapıldı.

 

Raporun tamamına buradan ulaşılabilir: