AMED - TJA’nın “Sessizlik Zinciri: Kadın Siyasi Mahpusların Etrafındaki Duvarları Yıkmak” konferansında atölyeler gerçekleştirildi. Atölyelerde, nasıl bir mücadele yürütülmesi ve kamuoyu oluşturulması gerektiği yönünde tartışmalar gerçekleştirildi.

 

Tevgera Jinên Azad’ın (TJA), farklı ülkelerden kadınların katılımıyla “Sessizlik Zinciri: Kadın Siyasi Mahpusların Etrafındaki Duvarları Yıkmak” şiarıyla Demir Otel’de gerçekleştirdiği konferansı ikinci gününde devam etti. Atölyeler çok sayıda kadının katılımıyla gerçekleşti.

 

‘Medya ve Basın’ atölyesi

 

Gazeteciler Öznur Değer ve Esra Çiftçi'nin moderatörlüğünde “Medya ve Basın” başlığı altında “Kadın siyasi mahpusların savunuculuğunda medya ve basının rolü ve etki kullanımı” tartışıldı. Burada ilk olarak konuşan gazeteci Öznur Değer, cezaevlerinin herkesin yaşamında yer aldığına dikkat çekerek, Kürt sorununun ve tecridin derinleşmesi ile beraber cezaevinin kaçınılmaz bir mekan haline geldiğini belirtti. Öznur, “Savaşa ayrılan bütçenin içerisinde cezaevlerinin inşası da yer alıyor. Sistem cezaevine başka anlam üretiyor. Cezaevleri tecrit etme politikasıdır, orada yeni kimlik yaratıyor. Cezaevi deyince aklına işkence mekanı geliyor, tutsaklarda ‘acınası’ görülür ama oranın yaşam alanı olduğu görülmüyor. Yeni yaşam inşa edilmeye çalışılması gölgede kalıyor. Cezaevi direniş mekanı, bunu görünür kılmak gerekiyor. Orada sürekli kendini yenilemek durumunda kalıyorsun” şeklinde konuştu.

 

‘Kamu muhalefeti oluşsaydı idare ve gözlem kurulları olmazdı’

 

29 Aralık 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla idare ve gözlem kurullarının uygulamaya sokulduğunu aktaran Öznur, “Bu kurul özel savaş politikalarının içeride uygulanmasıdır. Din adamları kurulun içerisinde yer alıyor ve bunlar tahliyeye karar verebiliyor. Yasanın yürürlüğe konduğu süreçte tutsaklar direndi. Tehlike geliyorum diyordu ama biz tehlikeyi göremedik. Kamu muhalefeti oluşsaydı bugün idare ve gözlem kuralları yürürlüğe girmezdi. Müebbet hapis cezası alanlar için bir nevi işkence olarak yürürlüğe girdi. Uygulama biçimleri cezaevinden cezaevine değişiyor. Tutsakların cezaevlerinde yasal olarak kullanabileceği haklar var ama kullanabileceğine dahi kurullar karar veriyor. İçeride komünal bir yaşam var ve dışarıda komünal yaşama nasıl yönelim varsa içeride de yönelimler var” dedi.

 

‘Aysel için gösterilen duyarlılık diğerleri için gösterilmiyor’

 

Ardından konuşan Esra Çiftçi, cezaevleri sorunun 100 yıllık olduğuna dikkat çekerek cumhuriyetin 100 yılındaki sorunları tartışırken cezaevlerinin ayrı bir tema olarak tartışılması gerektiğini belirtti. Esra, “Cezaevlerindeki sorunlar yeteri kadar yansıtılmıyor, sorunun temeline inmekte sorunlar yaşanıyor. Ana akım medya için demiyorum, çünkü ana akım iktidara göre davranıyor asıl tartışmamız gereken özgür, muhalif basının rolü. Hasta tutsaklar ölüme terk edilmiş durumda. 2022 yılında Aysel Tuğluk cezaevindeydi. Hepimiz bir araya gelerek Aysel için kampanyalar yürüttük. Aysel cezaevinden çıktıktan sonra diğer tutsaklar için neler yapabiliriz dedik ve kampanya başlattık ama Aysel için gösterilen duyarlılık diğerleri için gösterilmiyor. Popüler kültür burada da ortaya çıkıyor. Cezaevlerinde binlerce insan var. Onların sorunlarını görünür kılmıyoruz, daha popüler olanları görünür kılıyoruz. Onlar da kıymetli ama diğer tarafı görmüyoruz” ifadelerini kullandı.

 

‘Duyarlılığın nasıl yaratılması gerekiyor ?’

 

Cezaevindeki tutsakların yaşanan hak ihlallerine karşı yeteri kadar duyarlılık ve kamuoyu oluşmadığı yönünde eleştiriler sunulduğuna işaret eden Esra, şunları söyledi: “Sincan cezaevinde kadın mahpuslar tekli hücrelere konuluyorlar ve izole hale getiriliyorlar. Duyarlılığın nasıl yaratılması gerekiyor? Bunu tartışmak gerekiyor. 80’ler daha ürkütücüydü ama aileler dayanışma ağı kurdular ve kamuoyu oluştu. 90’lara kadar dayanışma sürdü ama bugün bu dayanışmayı göremiyoruz. Cezaevi sadece 90’ların meselesi değil daha da katmerleşti. O dayanışma olsaydı ihlaller bu kadar olmaz. Cezaevi sorunlarının haberini yapıyoruz ama ayrıntıları, özünü ne kadar yansıtabiliyoruz. Sorgulama meselesini daha sesli dile getirmek gerekiyor. Hepimiz tutsak adayıyız böyle düşünmek gerekiyor.”

 

‘Siyasetin Misyonu’ atölyesi

 

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Milletvekili Çiçek Otlu ve TJA aktivisti Bedia Akkaya'nın moderatörlüğünde “Siyasetin Misyonu” başlığı altında “Kadın siyasi mahpusların savunuculuğunda siyasetçilerin rolü ve misyonu”  tartışıldı.  Atölyede sunumunda kadın tutsakların tecrit, izolasyon, işkence ve tacize karşı iki aydır açlık grevinde olduğuna dikkat çeken Bedia, “Açlık grevine yer bırakmayacak düzeyde bir mücadele nasıl ortaya çıkar, bunu konuşabiliriz. Şu an bir anayasa tartışması var, 2’nci yüzyıl anayasasında varlık ve kimlikler yok mu sayılacak yoksa görünür olacak mı? Bizim bu konuda bir şüphemiz var. Çünkü ilk yüzyıl inkar anayasasıyla geçti, bugün de cezaevlerinde bir tecrit rejimi var. Tecrit kırılmadan yeni anayasa tartışması meşru mudur? Bir torba yasayla infaz yasası çıkarılıyor, siyasiler dikkat etmiyor, içeriğe çok bakılmıyor. Toplumsal olarak da bir bilinçlendirme olmadığı için bu yasa kolaylıkla geçti. Sonuçları cezaevlerine, ailelerimize ve topluma dönüyor” dedi.

 

‘Kadınlar olarak ağır hasta tutsaklara dair neler yapabiliriz?’

 

“Adli kadınlar ve siyasi kadınları ayrıştırmamak gerek” diyen Bedia, “Bir adli kadınlar var bir de ‘cemaat’ sebebiyle cezaevinde olan kadınlar var. Bu kadınlar AKP ile beraber yola çıktı. Bizler için de bir şey yapın diyorlardı, belki onlara dair de öneriler gelişebilir. Bir de hasta tutsaklar var. 672 ağır hasta tutsak var. Tüm raporlara ve siyasi girişimlere rağmen bu hasta tutsakların artık cezaevlerinden tabutları çıkıyor. Kadınlar olarak ağır hasta tutsaklara dair neler yapabiliriz? Kürt Halk Önderi Sayın Abdullah Öcalan’ın ağır tecrit altında tutulması demek, tüm cezaevlerine bunun yayılması demek. Aynı zamanda cezaevlerinden ailelerimize, topluma yayılan bir tecrit durumuyla karşı karşıyayız” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.

 

‘Direniş geleneğimizin çok daha güçlü anlatılması gerek’

 

“İlk tutuklandığımda örgütsüz bir gençtim. İlk işkencede ‘Burada Allah yoktur’ yazıyordu ama orada insanlık da yoktu” diyen DEM Parti Milletvekili Çiçek Otlu da “HDP’den belediye eş başkanlarımız ve vekillerimiz tutuklanınca herkesin gözü birden hapishanelere döndü ve orada insanların olduğu gerçeği hatırlandı. İçeride ve dışarıda tecrit olduğu söylemi bence içerideki tecridi normalleştiriyor. İmralı’daki tecrit diğer bütün cezaevlerine ağırlaştırılmış tecrit olarak yansıdı. Renkler yasak, mektuplar geç gidiyor ve anı yakalayamıyorsunuz. İnsanları görmek için hastane, mahkemeye gitmeyi bekliyorsunuz. Dışarıda bir ağır baskı, zulüm var ama bunlar normalleşmemeli. İnanılmaz bir yoksulluk var. Adli tutuklular yoksulluktan dolayı doğum yapacakken geliyordu. İçeride de korkunç bir yoksulluk var. Aileler gelemesin diye ta diğer uçtaki şehre yolluyor. Mektubun ücretsiz olması için talepte bulunulmalı mesela. Kitap sınırlı, 10 kitap veriliyor size birçok yerde. Önceden kütüphanemiz vardı ve birlikte yaşamayı daha uygun buluyorduk. Yemekle uğraşmıyorsunuz, temiz su akmazdı, sıcak su akmazdı, su mücadelesi yüzünden infazı yananlar oldu. Hapishaneler erkeklere göre kurulmuş. Temsilciler erkek, muhataplar erkek. 19 Aralık katliamında kadın arkadaşları diri diri yaktılar. Direniş geleneğimizin çok daha güçlü anlatılması gerek” diye vurguladı.

 

'Unutulmamak direniş gücü katıyor'

 

Çiçek, konuşmasında şu ifadelere yer verdi: “99 yılında Sayın Abdullah Öcalan İmralı’ya götürüldüğünde F tiplerinin bize doğru geldiği fark edilemedi. Mutlak tecridin hapishanelerde nasıl ağırlaştırılmış tecride döneceği anlaşılamadı. İlk infaz yakmalarda ‘yatarız biz’ algısı oluştu. Vekiller ve toplum olarak her gün işlemeliyiz. Tutsak ailelerinin grevine ilgi o kadar az ki, ilk bunu kırmalıyız. Türkiye ve Kürdistan hapishanelerinde deneyimler çok güçlü. Uluslararası bir dayanışma ağı güçlenmeli. Aydınlardan çok uzaklaştık, bu kanalları oluşturup arkadaşlara görev vermeliyiz. Avukatı olmadığı için aslında özgür kalabilecekken tutsak edilen öyle çok arkadaşımız var ki. Unutulmamak ve oradakilerin var olduğunu bilmek bambaşka bir direniş gücü katıyor.”

 

‘Hukuk ve Hak Savunuculuğu’ atölyesi

 

Avukat Elif Tirenç İpek Ulaş ve Psikolog Jiyan Ay'ın moderatörlüğünde  “Hukuk ve Hak Savunuculuğu” başlığı altında, “Kadın siyasi mahpusların savunuculuğunda hukuki yollar, hak savunuculuğu ve etkili stratejiler” tartışıldı. İlk olarak söz alan Elif,  görünmeyen bir devlet şiddeti olduğunu söyledi.  Kadınların gözaltına alındığı andan itibaren kimliklerinden ve siyasi mahpus olmalarından kaynaklı şiddete maruz kaldıklarına değinen Elif, “ ‘Devlettir yapar’ diyorduk ve gündemleştirmiyorduk ama bugün artık ihlallerini görünür kılıyoruz. Hak ihlalleri ve nelere maruz kaldığımız üzerinden raporlamalar da artık daha sık yapılıyor. Kadın ve politik kimliğimizden kaynaklı daha çok şiddete ve ihlale maruz kalıyoruz. DÖKH’ten bu yana devletin yargı tacizleri devam ediyor. Kürt kadınları bunu çok yaşıyor. 25 Kasım, 8 Mart, İstanbul Sözleşmesi’nden yargılanıyoruz, Türkiyeli kadınlar da aynı şeylerden 2911’den yargılanırken Kürt kadınları ‘örgüt üyeliğinden’ yargılanıyor. Burada da ayrımcılığa maruz kalıyoruz. TJA’lı Kürt siyasetçi kadınlar çok fazla yargı tacizine maruz kalıyor. Ayla Akat bunlara örnek. Attığı her adım iddianameye dönüşmüş durumda. Yine bir arkadaşımız bir yıl içerisinde 12 defa gözaltına alındı, bunun dünyada örneği yoktur” şeklinde konuştu.

 

‘Devlet manevi varlığı geliştirmeyi engelliyor’

 

“Düşman ceza hukuku ile bize yaklaşılıyor” diyen Elif,  “Gözaltında çıplak aramalar, cinsel, fiziksel ve psikolojik şiddet çok yaygın. Tutuklandıktan sonra hak ihlalleri esas orada başlıyor. Tekrar çıplak arama, koğuş yönlendirmesi var, tecrit altına alınma, sağlık, eğitim, haberleşme hakkına erişimi kısıtlanıyor.  Bir kişi tutuklu bile olsa maddi ve manevi varlığını geliştirme durumu yasada mevcut ama devlet manevi varlığı geliştirmeyi engelliyor.  İnfaz yakma mevzuları da çok gündemde, infazını dolduran kadın mahpuslar sudan sebeplerle uzatılıyor. Kadın siyasi mahpuslar iyi halden indirimi de artık uygulanmıyor. Bütün her şey cezaevi gözlem kurullarının insafına bırakılmış durumda” dedi.

 

‘Annesiyle birlikte kalan çocuk sayısının 383’

 

Psikolog Jiyan Ay da cezaevlerinde bulunan 292 bin kişiden 12 bin 62’sinin kadın olduğunu kaydetti. Jiyan, Türkiye’de annesiyle birlikte kalan çocuk sayısının 383 olduğu verisini paylaşırken, şunları dile getirdi: “Hapishanede kalan kadınların yaş ortalaması 18-43 arası. İşkence ve kötü muamele de birinci sırada. Tecrit konusunda şu an da vurgu yapmamız gereken en önemli şey S ve Y tipleri. Gittikçe sayıları artıyor. Türkiye’de var olan görüntülü görüşme hakkı siyasi mahpuslara uygulanmıyor. Çalışma hakları yok, hayatlarının sonuna kadar hapishanede kalıyorlar. Bazen iki haftada bir çıkarılıyorlar. Görüşe giden ailelerin de çıplak aramaya maruz kalması gibi sorunlar var. Tecride yönelik de çok şikayetler var. Kadınlar birçok ihtiyacını dahi karşılayamıyor, bir ped dahi almakta zorlandıkları zaman oluyor. Kelepçeli muayene ve ağız içi arama dayatılıyor. Kurumlara yaptığımız insan hakları başvurularına yanıt çok düşük 2012'den kalan emsal kararlar mevcut. İç hukuk sürelerinin tamamlanması gerekiyor ki AİHM’e taşınsın.”

 

‘Sanatın Gücü’ atölyesi

 

Ressam Sevinç Altan ve sanatçı Fatoş İrwen'in moderatörlüğünde “Sanatın Gücü” başlığı altında  “Kadın siyasi mahpusların mücadelesini yaratıcı yollarla görünür kılmada sanatın gücü” konuşuldu. Atölyede ilk olarak konuşan Fatoş, “Direniş formlarını geliştirmeyi unutuyoruz. Sahip olduğumuz beden sonsuz bir direniş alanına dönüşüyor. Hakikaten bir savaş alanıdır. Daha çok cezaevi tecrübelerim hep böyle yaratmak direnmek ve yaşam üzerinden ilerlemeye çalışıyorum. Kendime odaklı beden odaklı çevremdeki her materyali yaratarak çalıştım. Bunların içine arkadaşlarımın saçlarıydı, bir kuşun yumurtasıydı. Her sabah spor yaparken avluda yeni bir şey ile karşılaşırdık. Kütüphanedeki kitapların boş sayfalarını kopararak desenler yapın dedim. Şimdi hangi yayınevinde gidersem, ‘Her kitapta daha fazla boş sayfa yapın’ diyorum. Herkesin bir gün bu boş sayfalara ihtiyacı var” diye ifade etti.

 

‘Sanat ve politik alanı birbiri ile nasıl oluşturabiliriz’

 

Devamında söz alan Sevinç Altan ise,  kolektif çalışmanın önemine dikkat çekerek, “İçerdeki insanların sesini dışardakilerle buluşturan imkanlar nelerdir? Bunun olması gerektiğini düşünüyorum. En basit malzemeyle en az şeyle bir şey söylemeye çalışıyorum. Sanat ve politik alanı birbiri ile nasıl oluşturabiliriz. Politik alanda inanılmaz yaratıcı işler yapılıyor ama aynı zamanda iktidar alanında da yaratıcılık var. Yaratıcılık artık endüstriyel alana dönmüş durumda. Küçük küçük düşünmek, sözünün netliği, ele ele vermek ve büyük büyük konuşmadan bunu yapmamız gerekir” dedi.