Roza Metîna

 

HABER MERKEZİ – Kuzey ve Doğu Suriye’de Türkiye’nin saldırıları ve Şam hükümetinin ambargosuna rağmen kadınlar yıl boyu çalışmalarını sürdürdü. 2023 yılında alanlarda olan kadınlar birçok eylem ve etkinlik gerçekleştirdi. 

 

Dünya genelinde 2023 yılı kadınların erkek devlet şiddetine, baskılara, savaşlara, karşı direnişiyle geçti. “Jİn jiyan azadî” felsefesinin dünyaya yayıldığı bu yılın en görkemli direnişlere sahne olan bölgelerden biri de Kuzey ve Doğu Suriye oldu. Bir yandan Türkiye ve ona bağlı grupların saldırıları, bir yandan da Şam hükümetinin baskılarına rağmen, halkların birlikte direnişi, siyaset, kültür, sanat, diplomasi ve toplumsal alanda yükselmeye devam etti. 

 

Kuzey ve Doğu Suriye’de başta kadınlar olmak üzere halklar için 2023’ün nasıl geçtiğini hatırlayalım. 

 

Ocak 

 

Yılın ilk ayından itibaren saldırıların devam ettiği Kuzey ve Doğu Suriye’de kadınlar öncülüğünde birçok eylem ve etkinlik gerçekleşti. Bu etkinliklerden biri de Jineoloji Araştırma Merkezi Birinci Bilim Konferansı oldu. Şehba Kantonu’ndaki Serdem Kampı’nda düzenlenen konferansa katılan çok sayıda kadın kurumu, PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın kitaplarından bölümler okuyarak, tartışmalar yürüttü. Konferansta ayrıca kadına ve çocuğa yönelik şiddetin yanı sıra dayanışma ve komünal ekonominin üzerinde duruldu.  

 

Kuzey ve Doğu Suriye’de Rojhilat ve Güney Kurdistan’ın yanı sıra Avrupa’da birçok kadın örgütü, 15 Ocak 2005 yılında kurulan Kongra Star’ın kuruluş yıl dönümünü kutladı. 

 

Şubat

 

Cizre Bölgesi Genç Kadınlar Birliği, 3’üncü konferansını gerçekleştirdi. Konferansta, tecride karşı eylemleri büyütme kararı alındı. 

 

Deprem Kuzey ve Doğu Suriye’yi de etkiledi

 

Mereş merkezli iki büyük depremin etkilediği yerlerden biri de Kuzey ve Doğu Suriye ile Halep’in Şexmeqsud ve Eşrefiye mahalleleri oldu. Şexmeqsud Mahallesi’nde altı kişi yaşamını yitirdi. Bunlardan ikisi ise çocuktu. Aynı mahalleden biri çocuk 11 kişi yaralandı. Kobanê’de ise ikisi kadın üç kişi, Minbic’te biri kadın 3 kişi, Şehba’da da 3 kişi yaralandı. 

 

Tecride karşı kampanya 

 

Kuzey ve Doğu Suriye Halk İnisiyatifi, PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik tecridin sona erdirilmesi için imza kampanyası gerçekleştirdi. Cizre bölgesinde ise Abdullah Öcalan’a yönelik uluslararası komplonun 24’üncü yılı dolayısıyla alanlara çıkarak, İmralı tecridinin kaldırılması ve mücadelenin büyütülmesi için çağrı yapıldı. Komplo Kuzey ve Doğu Suriye’nin birçok kentinde yapılan yürüyüş, basın açıklaması ve benzeri etkinliklerle kınandı. 

 

Depremden zarar gören yurttaşlar için yardım toplayan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi, insani yardım malzemelerini yurttaşlara ulaştırmaya devam edeceklerini duyurdu. 

 

Mart 

 

8 Mart Dünya Kadınlar Günü programını açıklayan Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Hareketleri ve Örgütleri, Ortak Eylem Platformu, bu yıl depremzedeler için kutlama yapılmayacağını “Jin jiyan azadî ile kadın devrimine” sloganıyla kampanya ilan ettiklerini duyurdu. Kampanya kapsamında Kuzey ve Doğu Suriye Kadın Örgütleri ve Hareketleri Ortak Eylem Platformu, 8 Mart dolayısıyla birçok kentte eylem ve etkinlik düzenledi. 

 

Güney Afrika’nın başkenti Cape Town’da Kürt İnsan Hakları Çalışma Grubu ve Suriye Önder Apo’ya Özgürlük İnisiyatifi öncülüğünde, “Abdullah Öcalan’a Özgürlük, Dünyaya Barış ve İstikrar Konferansı” düzenlendi. İki gün süren konferansta, “Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü bütün ezilen halkların özgürlüğüdür” denildi. Konferansta ayrıca Afrikalı kadınların Rojava Devrimi’nden aldığı mesaj paylaşıldı. 

 

Mart ayı içerisinde yaşanan bir diğer önemli gelişme ise Avrupa Parlamentosu’nda (AP) düzenlenen 17’nci Uluslararası Kürt Konferansı oldu. Konferansın ikinci gününde ilk oturum, Kuzey ve Doğu Suriye’ye ayrıldı. Oturumda, Kuzey ve Doğu Suriye’nin durumuna dikkat çekilirken, Özerk Yönetim’in tanınması vurgulandı. 

 

Kuzey ve Doğu Suriye Halk İnisiyatifi, PKK Liderine yönelik tecride karşı, 22 Ocak günü başlattıkları kampanya kapsamında 2 milyonu aşkın imza toplandığını duyurdu. Mart ayının önemli gündemlerinden olan Newroz, Kuzey ve Doğu Suriye’de de coşkulu bir şekilde karşılandı. Alanlara çıkan on binler, Abdullah Öcalan’ın özgürlüğünü istedi. 

 

Genç Kadınlar Birliği’nden kampanya

 

Kobanê’de Kuzey ve Doğu Suriye Genç Kadınlar Birliği, “Jin jiyan azadî serbixwe azadî” sloganıyla bir kampanya başlattı. Kampanyaya, Reqa, Tebqa, Minbic, Sirîn ve Cizîrê’den genç kadınlar da katıldı. Genç kadınlar, kampanyanın amacının birliğin güçlenmesi olduğunu duyururken, her türlü şiddete karşı direnişlerinin süreceği mesajını verdi. 

 

Nisan

 

32 siyasi parti ve güç, Özerk Yönetim’in Suriye krizinin çözümü için açıkladığı deklarasyona destek olduklarını duyurdu. Konuyla ilgili yapılan açıklamada, “Suriye’deki sorunların çözümü için diyaloğa inanıyoruz” denildi. Yine Abdullah Öcalan’ın doğum günü olan 4 Nisan’da birçok merkezde eylem ve etkinlikler düzenlenirken, tecrit kınandı. 

 

Mayıs 

 

1 Mayıs Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü, Kuzey ve Doğu Suriye’nin kentlerinde de kutlandı. Qamişlo, Hesekê, Şehba ve daha birçok kentte binlerce kişinin katıldığı kutlamalarda, “Zaman özgürlük zamanıdır, zaman işçilerin emeğini sömüren kapitalist politikaları yok etme zamanıdır” denildi. 

 

Cizîre bölgesinde on binlerce yurttaşın katılımıyla “Önder Apo’nun özgürlüğü demokrasi ve barışın garantisidir” şiarıyla miting düzenlendi. Aynı zamanda 14 Mayıs seçimlerinde Yeşil Sol Parti’ye destek mesajlarının da öne çıktığı mitingde konuşan PYD Eşbaşkanı Asya Abdullah, Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğünün bölgedeki istikrar anlamına geldiğini kaydetti. 

 

Çocuğa yönelik suçlar

 

Şehba Kantonu’ndaki Genç Kadınlar Birliği ve Kongra Star üyeleri, Türkiye’ye bağlı grupların, Efrîn’de 2 çocuğa karşı işlediği tecavüz suçuna karşı Fafîn ilçesinde bir araya geldi. Kadınlar, çocuklara yönelik tecavüze tepki gösterirken, uluslararası toplumu ise sessizliğinden dolayı kınadı. 

 

Mayıs ayı içerisinde yaşanan bir diğer olay ise Mexmûr Kampı’na yönelik abluka girişimi. Irak hükümetine bağlı askerler tarafından kampın ablukaya alınmasına karşı Kuzey ve Doğu Suriye kentlerinde de protesto gösterileri düzenlendi.  Kobanê’de binlerce kişi “Irak hükümetinin Mexmûr’a karşı işlediği suç, insanlığın ilke ve ölçülerine aykırıdır” şiarıyla alanlara aktı. 

 

Zenûbiya Kadın Topluluğu, Reqa Kültür Sanat Merkezi’nde 1. Konferansı’nı gerçekleştirdi. Konferansta, demokratik ulus fikrinin yaygınlaşmasıyla birlikte kadın devriminin gerçekleştiği ifade edildi. 

 

Haziran 

 

Efrîn ve Şehba Kantonu, Dünya Çocuk Günü dolayısıyla Şehba Kantonu’na bağlı Fafîne ilçesinde basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamada, Suriye krizini sona erdirmek, çocuklara barışçıl ve sağlıklı bir yaşam sağlamak için ilgili kuruluşlara çağrı yapıldı. UNICEF’in Efrîn’e yönelik saldırılarda yaşamını yitiren çocuklara ilişkin yayınladığı verilere göre, 24 çocuk mayın ve savaş kalıntılarının patlaması sonucu olmak üzere toplamda 76 çocuk yaşamını yitirdi, 330 çocuk ise yaralandı. Saldırılar sonucunda ağır yaralanan çocukların bazıları engelli kalırken, bazıları ise top atışı ve savaş uçaklarının şiddetli sesinden aşırı korkması sonucu psikolojik sorunlar yaşadı. 

 

Türkiye’nin, Kuzey ve Doğu Suriye’nin birçok kentine ağır silahlarla saldırırken, SİHA’lar ile de hava saldırısı düzenledi. Saldırılarda 2’si çocuk 4 kişi yaşamını yitirdi. 

 

Özerk Yönetim Kadın Meclisi, Reqa Şerq Üniversitesi gençlik salonunda “İyi bir aile geleceği ve birleşik bir toplum için” başlığıyla panel düzenledi. Tebqa ve Dêrazor’da kadın kurum ve örgütleri, Türkiye ve ona bağlı grupların kadın ve çocuklara yönelik suçlarına karşı açıklama yaptı. Kadınlar, dünyanın bu tür suçlar karşı sessiz kalmasını kınadı. 

 

Kuzey ve Doğu Suriye’de çocuğa yönelik suçlardan biri Hesekê’nin Dirbêsiye ilçesinde yaşandı. İnas Ali El Casim adlı çocuğun katledilmesi ardından İç Güvenlik Güçleri tarafından fail tutuklandı. Hesekê Kantonu Güney Bölgesi Kongra Star Koordinasyonu, yaptığı açıklamada, failin en ağır bir biçimde cezalandırılmasını istedi. 

 

32 siyasi parti ve hareketten açıklama 

 

Türkiye’nin saldırılarına karşı Kuzey ve Doğu Suriye’de 32 siyasi parti ve hareket, Qamişlo’daki Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliği önünde yaptıkları açıklamada, Türkiye’nin Suriye topraklarından çekilmesi ve saldırıların sonlandırılması çağrısı yaptı. 

 

Güney Kurdistan’a ziyaret

 

Demokratik Suriye Meclisi (MSD) Yürütme Konseyi Eşbaşkanı İlham Ahmed’in de aralarında bulunduğu Rojava kadın heyeti Güney Kurdistan’ı ziyaret etti. Burada Rojava ile Güney Kurdistanlı kadınlar arasındaki ilişkileri geliştirmeyi amaçlayan ziyarette, kadınlar bir araya gelmenin önemli olduğunu vurguladı. 

 

Genç Kadınlar Birliği ve Kongra Star, Türkiye’ye bağlı grupların Efrîn’de 2 çocuğa tecavüz etmesini, Fafîh’de bir araya gelerek tepki gösterdi. Kongra Star İletişim Komitesi, Kuzey ve Doğu Suriye hava sahasının Türkiye’ye kapatılması ve bölgeden çekilmesi istemiyle BM’ye dosya sundu.  

 

Temmuz

 

Kuzey ve Doğu Suriye’de Lozan Antlaşmasına ilişkin düzenlenen iki günlük çalıştayda, söz konusu antlaşmanın soykırım olarak nitelendirildiği sonuç bildirgesinde, “Kürt güçleri, görüş farklılıkları bakılmaksızın ulusal bir anlaşma imzalamalıdır” diye belirtildi. Bildirgede Kürt kadınlar için “Kurdistan Ulusal Kongresi” ve Orta Doğu düzeyinde “Kadın konfederasyonu” kurulması vurgulandı. 

 

19 Temmuz 2012’de gerçekleşen Rojava Devrimi’nin yıl dönümü dolayısıyla Kuzey ve Doğu Suriye’nin birçok yerinde kutlamalar gerçekleşti. Kutlamalarda, kazanımlar ve devrimi koruma kararlılığı mesajları verildi. 

 

Ağustos

 

Efrîn-Suriye İnsan Hakları Örgütü üyeleri, Türkiye ve ona bağlı grupların kontrolü altındaki Efrîn kentinde kadına yönelik sistematik bir şekilde işlenen suçlara dair açıklama yaptı. 2018’den bu yana Efrîn’de en az 99 kadının katledildiği belirtilen açıklamada, bini aşkın kadının ise kaçırıldığı kaydedildi. 74 kadının ise cinsel şiddete maruz kaldığına dikkat çekildi. 

 

Qamişlo- Kadın Basın Birliği (Yekîtiya Ragihandina Jin-YRJ), Özgür Basın Birliği (Yekîtiya Ragihandina Azad-YRA), Türkiye'nin JIN TV’nin çalışanlarını taşıyan araca insansız hava aracı ile yaptığı saldırıya dönük Qamişlo kentindeki BM binası önünde ortak açıklama yaptılar. Açıklamada, basın emekçisi Necimedîn Feysel Hec Sînan’ın yaşamını yitirdiği, JIN TV muhabiri Delila Agît'in yaralandığı saldırı kınandı.

 

Eylül

 

Efrîn-Şehba, Cizîre ve Fırat bölgelerinde faaliyet yürüten insan hakları örgütlerinin raporlarına göre, 1 Ocak ile 2 Eylül tarihleri arasında en az 41 çocuk katledildi, 32 çocuk yaralandı, 4 çocuk cinsel saldırıya uğradı, 9 çocuk tutuklandı, biri bebek 8 çocuk ise kaçırıldı. 

 

İran hükümetine bağlı güçler tarafından Jîna Emînî’nin katledilmesinin birinci yıl dönümü dolayısıyla “Jin jiyan azadî“ felsefesiyle Kuzey ve Doğu Suriye’nin birçok kentinde Kongra Star öncülüğünde eylemler düzenlendi. Kadınlar, kadın birliğinin kölelik sistemine karşı en iyi yanıt olduğunu söyledi. 

 

Ekim 

 

Türkiye’nin Eyn İsa’nın batısında bulunan Xalidiyê köyüne yönelik saldırısında, Emşa Hilal el-Begar isimli kadın katledildi. Hesekê Kantonu’nun Zirgan ilçesine yönelik saldırıda ise 5 kadın yaralandı. Dirbêsiye Hastanesi’ne kaldırılan kadınlar, ardından Hesekê’deki hastanelere sevk edildi. Serêkaniyê’ye yönelik saldırıda ise 2 kadın işkence edildikten sonra ateşli silahla katledildi. Saldırılarına devam eden Türkiye, Eyn Îsa’nın Mesture köyünde 2 çocuğu obüslerle katletti. 

 

Öte yandan Türkiye’nin Eyn Îsa’nın merkezindeki buğday silosu, su istasyonu ve iki köye tanklarla saldırdı. 

 

Son saldırılarda sivilleri hedef alan Türkiye’ye karşı imza kampanyası başlatıldı. Kampanya metninde uluslararası kuruluşlara acil adım atma çağrısı yaptı. 

 

Saldırılarına devam eden Türkiye, Kuzey ve Doğu Suriye’nin altı yapısı ve hizmet kurumlarını hedef aldı. Şehba Barajı’na saldıran Türkiye, ayrıca Şehba’nın köylerine de havadan saldırdı. 

 

“Abdullah Öcalan’a özgürlük Kürt sorununa siyasi çözüm” kampanyası dünya genelinde 74 farklı merkezde başlatılırken, kampanyaya, Kuzey ve Doğu Suriye Halk İnisiyatifi de yaptığı açıklama ile katıldığını duyurdu. 

 

Hevrîn Xelef anıldı

 

Türkiye’ye bağlı gruplar tarafından katledilen Suriye Gelecek Partisi Sekreteri Hevrîn Xelef için Tebqa Zenûbiya Kadın Topluluğu anma etkinliği gerçekleştirdi. Anmada yapılan konuşmalarda, dünyada özgürlük isteyen tüm kesimleri mücadelelerine destek çağrısı yapıldı. Anmada ayrıca, uluslararası toplumu ve Birleşmiş Milletler’i (BM) Türkiye’nin işlediği suçlardan dolayı sorumlu tutmaya çağırdı.

 

Diyalog Çalıştayı’nda Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü istendi

 

Kuzey ve Doğu Suriye Genç Kadınlar Birliği, 100 kadın delegenin katılımıyla gerçekleştirdiği 1’inci Diyalog Çalıştayı’nın sonuç bildirgesinde,  Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü ve Kürt sorununun çözümü için başlatılan kampanya selamlanırken, mücadelenin yükseltilmesi gerektiği ifade edildi. Zenûbiya Kadın Topluluğu, Minbic ve Tebqa meclisleri de kampanyaya katıldıklarını duyurarak, Abdullah Öcalan’ın Orta Doğu’da yaşanan tüm sorunları çözebileceğine işaret etti. 

 

Farklı ülkelerden çok sayıda bilim insanı, Kuzey ve Doğu Suriye’deki eğitim sistemini, devrim sürecinde fikirlerin gelişme düzeyini ve toplumsallaşmayı tartıştı. Rojava Üniversitesi öncülüğünde “Dünya Bilim İnsanlarının Rojava Üniversitesi ile Diyaloğu” başlığıyla toplantı online gerçekleşti. 

 

Kasım 

 

1 Kasım Dünya Kobanê Günü dolayısıyla Kuzey ve Doğu Suriye ile Rojava kentlerinde eylem ve etkinlikler düzenlenirken, devrimin başarıya ulaşması için sahiplenilmesi mesajı verilerek, “Dünya Kobanê Günü tüm insanlığa kutlu olsun” denildi. 

 

Saldırılar protesto edildi 

 

Minbic’te Abdullah Öcalan’a yönelik tecrit ile Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik saldırıları protesto etmek için yürüyüş düzenlendi. Kitlesel bir katılımla gerçekleşen yürüyüşün ardından yapılan konuşmalarda, Avrupa Konseyi İşkencenin Önlenmesi Komitesi’ne (CPT) ve sessiz kalan kurumlara dikkat çekildi. 

 

25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü, Qamişlo, Kobanê ve Şehba’da bir araya gelen kadınların gerçekleştirdikleri eylemlerle karşılandı.  Eylemlerde, “Jin jiyan azadî” sloganı öne çıktı. 

 

Leyla Mistefa yaşamını yitirdi

 

Reqa Sivil Meclisi eski Eşbaşkanı Leyla Mistefa, yakalandığı bir hastalık nedeniyle 25 Kasım günü yaşamını yitirdi. 12 Eylül 1988 doğumlu Leyla, 2017’de Reqa'nın DAİŞ çetelerinden kurtarılmasından sonra 2022’ye kadar Reqa Sivil Meclisi'nin eşbaşkanlığını yürüttü. Leyla, 2021’de Dünya Belediye Başkanı Ödülü’nü aldı. Başta kadın örgütleri olmak üzere tüm kurum ve örgütler, Leyla’nın yaşamını yitirmesinden dolayı baş sağlığı mesajı yayınladı. 

 

Aralık 

 

Bursa’da meydana gelen depremin ardından Kuzey ve Doğu Suriye’de halklar alanlara çıkarak, Abdullah Öcalan’ın durumunun açıklanması talebiyle eylemler düzenledi. 

 

Toplumsal Sözleşme onaylandı

 

Rojava’da Özerk Yönetim, Toplumsal Sözleşme’nin Geniş Komitesi, son 2 yılda bölge halkı ve bileşenleriyle birçok toplantı düzenledi. Toplantılar sonucunda, 99 maddesinde yapılan düzenlemelerle beraber 134 maddeden oluşan Toplumsal Sözleşme onaylandı. 

 

“Önder Abdullah Öcalan’a Özgürlük İnisiyatifi-Suriye”, Humus, Hama ve Lazkiye'den siyasetçi ve hukukçularında aralarında bulunduğu Kuzey ve Doğu Suriye Avukatlar Birliği üyeleri ve Kuzey ve Doğu Suriye Doktorlar Birliği üyelerinin katılımıyla Reqa’da ilk konferansını gerçekleştirdi.  Konferansın sonuç bildirgesinde, uluslararası kuruluşların yükümlülüklerini yerine getirmesi istendi.