AMED - 4’üncü yıldönümünde Xwebûn’un Kürt basınında ve Özgür Basın’daki önemine dair konuşan Xwebûn Muhabiri Medya Bal, “Xwebûn bir Kürt kütüphanesi gibi hafızamızda yer alıyor” dedi.

 

Kurdistan gazetesinin 1898’de çıkması ile başlayan Kürt basını günümüzde Xwebûn ile devam ediyor. Baskı, şiddet, tutuklama ve katletme politikasına rağmen Kürt basın geleneği yüz yılı aşkın süredir devam ederken, bu gelenek anadilin yaşatılmasında da önemli rol oynuyor. Kurdistan'da da 1992 tarihinde başlayan Kürtçe gazeteciliğin mirası, 23 Aralık 2019'da yayın hayatına başlayan Xwebûn ile büyütülüyor.

 

Welat gazetesi

 

Apê Musa (Musa Anter) öncülüğünde İstanbul’da yayın hayatına başlayan Welat gazetesi, haftalık olarak okurla buluştu. Oldukça ses getiren gazete, 2 yıl sonra 1994’te devlet tarafından kapatıldı. Ancak Kürt gazeteciler bu kapatmalara karşı girişimlerini ve yayıncılığını sürdürdü.

 

Welatê Me

 

1994’te Kürt basını Kürtçe yayınlarına Welatê Me gazetesi ile devam etti. Kısa sürede ona da dava açıldı, yazı işleri müdürü tutuklandı ve 1995’te kapatılan gazete ancak 46 sayı çıkabildi.

 

Azadiya Welat

 

1996’da haftalık Azadiya Welat ile yoluna devam eden Kürtçe gazete, 2006 yılına kadar bu isimle Kürt halkına Kürtçe haber ulaştırmaya devam etti. Gazete, Özgür Basın geleneğinde baskılara karşı “en uzun süre yayın yapan Kürtçe gazete” olurken, 1996, 1997 ve 2002’de üç defa kapatıldı. 2003 yılında Amed’de taşınan gazetenin kapatıldığı dönemlerde de gelenek durmadı. Bu boşluk 24 Mart 2007’de Dengê Welat, 30 Kasım 2008'de Welat, 16 Nisan 2009’da Rojev, 6 Mayıs 2009'da Hawar, 13 Kasım 2009'da Rojev ve en son 31 Mart 2010 tarihinde yine Azadiya Welat'ın yayınının durdurulması üzerine Rojev ile kapatılmaya çalışıldı.

 

Kürtçe günlüğe geçiş

 

Türkiye'de Kürtçe günlük yayın yapan ilk gazete olan Azadiya Welat, 26 Şubat 1994'ten 2006'ya kadar haftalık olarak yayınlandı, 15 Ağustos 2006'dan itibaren ise günlük olarak yayımlanmaya başladı. Gazete 29 Ekim 2016 tarihinde çıkarılan KHK ile kapatıldı.

 

e-rojname

 

2016’da Azadiya Welat gazetesinin kapatılması sonrası 2016-2018 arasında e-rojname adıyla, sadece dijital olarak çıktı. Gazete her gün yenilenerek ve PDF olarak yayınlandı. Okuyucular PDF’i indirip gazete şeklinde okuyabiliyordu.

 

Yeniden Welat

 

2018 yılında gazete çalışanları yeni bir karar aldı. Ve online yayıncılıkta, Özgür Basın’ın ilk çıkardığı Kürtçe gazete olan “Welat”ın adı kullanılmaya başlandı. 

 

Xwebûn çıktı!

 

Kürtçe gazeteciliğin 30 yılı aşan serüveni son olarak Xwebûn ile sürüyor.  Xwebûn gazetesi 23 Aralık 2019’da yayın hayatına başladı. Hala haftalık olarak okurları ile buluşan gazetenin yıldönümünde Xwebûn Muhabiri Medya Bal ile konuştuk.

 

‘İlk olarak dile saldırılıyor’

 

Kürdistan gazetesinden bu yana çıkan gazetelerin Kürtlerin hak ve taleplerini dile getirdiği için kapatıldığına dikkat çeken Medya, “Kürdistan gazetesinden tutalım bugüne kadar Kürtçe gazeteler sadece Kürtçe olduğu için değil, Kürtlerin olduğu için de engellendi. Özellikle 1992’den bu yana basılan ilk kez Welat gazetesi ile Özgür Basın Kürtçe gazeteciliğe başladı. Kürtçe gazetecilik faaliyeti anadile sahip çıkılmasından dolayı daha fazla engellenmeye başlandı. Dile sahip çıkmak demek, varlığa, kültüre sahip çıkmaktır aynı zamanda. Ulusal tarih Kürtçe gazeteciliğin faaliyet görmesiyle oluşuyor. Devlet dilimizin, kültürümüzün yayılmasını istemediği için ilk olarak dile saldırıyor. Çünkü dili yok etme konusunda başarılı olursa bir bakıma Kürtlerin varlığını yok etmek ve bunları toplumun hafızasından da silmek istiyor” ifadelerine yer verdi.

 

‘Kürt gazeteci olduğumu söylemek mutlu ediyor’

 

Medya, kendisinin de bir Kürt olarak yaşamın her alanında Kürtçe konuştuğunu fakat Kürtçe yazmayı Kürtçe gazetede çalışarak öğrendiğini dile getirdi. Bu zorlukların aynı zamanda Kürt dili üzerindeki baskılardan kaynaklandığını vurgulayan Medya, “Çocukluğumdan bu yana aile içinde de hayatım hep Kürtçe ile geçti. Nerede olursak olalım Kürtçe konuşuyorduk. Fakat Kürtçe yazmak konusunda çok zayıf kaldık. Buraya başladığımda Kürtçe nasıl konuşulur, cümleler nasıl kurulur biliyordum ama yazmak konusunda zorluk vardı. Dilinle yayın yapmak, yazmak, ifade etmek çok özel bir alan. Kendini dilinle koruyabilmek insana güç veriyor. Kürt bir gazeteci olduğumu söylemek mutlu ediyor. Ancak ‘Kürtçe yazan Kürt bir gazeteciyim’ dediğim zaman kendimi daha iyi hissediyorum. Dilimin yok edilmesi karşısında varlığımı dilimle haykırıyorum. O yüzden Xwebûn’da çalışmak bizim için onur verici” şeklinde konuştu.

 

‘Xwebûn bir Kürt kütüphanesi gibi hafızamızda yer alıyor’

 

“Xwebûn bir Kürt kütüphanesi gibi hafızamızda yer alıyor” diyerek gazetenin bir bellek oluşturduğunun altını çizen Medya, “Biri bir konu üzerinde bir araştırma yapmak istediğinde, özellikle Kürt tarihi, kültürü üzerinde Google’dan bir arama yapmak istediğinde ilk görünen sayfa Xwebûn oluyor” dedi. 

 

‘Hakikati tehdit altında bırakmalarına izin vermeyeceğiz’

 

Çalışmaları kapsamında dijital medyada ekonomi, kültür, kadın ve tarih konulu programlar yaparak Kürt kimliğini öne çıkarmak istediğini belirten Medya, “Bu çalışmalarda kadınların emeği fazlaydı. Yazarlık yapan arkadaşlar arasında kadınların da emeği fazla. Kadın gazeteci olmak, aynı zamanda Kürt kadın gazeteci olmak zor. Her ne kadar zorluk, tutuklama, şiddet ve hakaret olsa da mücadelesini devam ettirmiş olan kadınlar  gibi bizler de aramızdaki bağı güçlendirerek mücadelemize devam edeceğiz” diye vurguladı. 

 

‘Varlığımıza, tarihimize sahip çıkalım’

 

Xwebûn gazetesinin Kürt basınının üzerindeki karanlığa aydınlık olarak ortaya çıktığını söyleyen Medya, herkesin kimliğine sahip çıkması gerektiğinin altınını çizerek şu sözlere yer verdi: “Xwebûn çok büyük bir iddiayla başladı. Kürt basının üzerinde bir karanlık vardı. Xwebûn bu karanlığı varlığı ile aydınlattı. Geride bıraktığımız bu 4 yılda hem ele aldığımız konular, hem paylaştığımız haberler, hem gazeteler ve katıldığımız çalışmalar Kürt basınının üzerindeki karanlığı aydınlatmak içindi. Xwebûn bu konuda başarılı oldu. Xwebûn’dan söz edildiğinde, ‘Xwebûn’un ekolu’ deniyor. Artık yeni bir yıla geçiyoruz. Bu önümüzdeki yeni yılda inanıyorum ki daha da istekli çalışacağız. Xwebûn gazetesi 4 parça Kurdistan’dan gelen haberler ile yapılıyor. Bu yönden bunca zorluğa rağmen çalışmalarımızı sürdürürken, kimliğimize, varlığımıza, tarihimize sahip çıkalım.”