Öznur Değer

 

Kürt basınının bilinen yazılı tarihi, 19’uncu yüzyıla kadar uzanıyor. Onlarca gazete ve dergi yayını ile Kürt dilini geliştirmeyi önüne hedef olarak koyan Kürt basını, 90’lı yıllardan sonra ise Kürtlere yönelik kaybetme ve katletme politikalarına da ışık tutarak “özgür basın” kimliğini yarattı. Musa Anter’in katledilişinden bu yana mirasını devralan yüzlerce gazeteci “özgür basın” geleneğini sürdürüyor. “Hakikatin izinden gitme” kararlılığı ile bugüne gelen özgür basının 16 emekçisi de AKP-MHP iktidarının yargısı tarafından yaptıkları haberler gerekçe gösterilerek 16 Haziran’da tutuklandı.

 

16 Kürt gazetecinin tutuklanması akıllara, Osmanlı’dan Cumhuriyet tarihine ve 90’lardan bugüne Kürt basını ve özgür basının maruz kaldığı baskı ve şiddeti getirdi. Bizler de dünden bugüne Kürt ve özgür basın geleneğine dair bir derleme dosya hazırladık. Dosyamızın dördüncü bölümünde “özgür basın geleneğinin” önemli ayaklarından biri olan ajansları ele alıyoruz. Genel ajanslarda DİHA ilk adım olurken, kadın yayıncılığında  JINHA yeni bir ses, soluk ve kimlik yarattı. 

 

Bir ilk: DİHA

 

Özgür basın geleneğinin Türkiye’de kurulan ilk ajansı olma özelliği taşıyan Dicle Haber Ajansı (DİHA), 4 Nisan 2002’de “Gerçeklerden asla taviz verilmez” şiarıyla kuruldu. Kürtçe, Türkçe ve İngilizce yayınlar yaptı. Çok sayıda muhabiri tutuklanan DİHA, 29 Ekim 2016’da çıkarılan KHK ile kapatıldı. DİHA’nın, Mart 2017 itibariyle 27 muhabiri Türkiye’deki farklı cezaevlerinde tutulurken, birçok muhabiri yargı tehdidi ve maruz kaldığı baskılar nedeniyle yurt dışına göç etmek zorunda bırakıldı.

 

Dihaber: Gerçekler karanlıkta kalmayacak

 

KHK ile kapatılan DİHA’nın ardından 14 Kasım 2016’da Diyarbakır’da “Gerçekler karanlıkta kalmayacak” şiarıyla Dihaber yayın hayatına başladı. Dihaber de 25 Ağustos 2017’de yine KHK ile kapatıldı.  

 

MA 

 

Tarihler 20 Eylül 2017’ye işaret edince onlarca muhabiriyle Türkiye ve Ortadoğu’dan topladığı haberleri, görsel ve yazılı şekilde anlık olarak Türkçe, Kürtçe ve İngilizce olarak servis eden Mezopotamya Ajansı (MA) Diyarbakır’da kuruldu. Apê Musa’nın katledildiği 20 Eylül tarihinde kuruluşunu ilan eden MA, yayın hayatını sürdürüyor.

 

Dünyada yeni bir yayın kimliği: JINHA

 

Özgür basın geleneğinde yeni ve tarihi bir soluk olarak dünyaya emsal teşkil eden Jin Haber Ajansı (JINHA) 8 Mart 2012’de Diyarbakır’da kuruldu. Sadece kadınlardan oluşan ve kadın ile çocuk haberciliğini esas alan JINHA, Gurbetelli Ersöz’ün kalemini devraldı. Türkiye’de çalışanlarının tamamı kadın olan ilk haber ajansı olma özelliği taşıyan JINHA, “Erkekler ne der diye düşünmeden yazıyoruz” şiarıyla kadınların sesi oldu. JINHA da birçok Kürt basın kurumu gibi 29 Ekim 2016’da çıkarılan KHK ile kapatıldı. 

 

Gazete Şûjin: Medyanın diline, çuvaldız niyetine

 

JINHA’nın kapatılmasının ardından kadınların kalemini yere düşürmeyen gazeteci kadınlar, 19 Aralık 2016’da “Medyanın diline, çuvaldız niyetine” şiarıyla Gazete Şûjin’ı çıkardı. Diyarbakır merkezli yayın hayatına başlayan Şûjin 25 Ağustos 2017’de KHK ile kapatıldı.  

 

JINNEWS: Kadının kalemiyle hakikatin izinde

 

25 Eylül 2017’de tüm çalışanlarının kadın olduğu ve kadın odaklı habercilik yapan ajansımız JINNEWS kuruldu. “Kadının kalemiyle hakikatin izinde” şiarıyla yayın hayatına başlayan JINNEWS, yayın hayatını Türkçe, Kürtçe, Zazaca, Arapça ve İngilizce dilleriyle sürdürmeye devam ediyor. 

 

Hakikat yerde kalmıyor

 

Dünden bugüne baskıların yanı sıra görkemli direnişlere de ev sahipliği yapan Kürt basını ve özgür basın geleneği bugün JINNEWS, MA, Yeni Yaşam gazetesi, Xwebûn gazetesi, JIN TV, Çira TV, Ronahî TV gibi birçok TV kanalı, ajans, dergi, gazete ve internet yayınlarıyla geleneğini sürdürüyor. Apê Musa ve Gurbetelli’nin kalemi, özgür basın emekçileriyle hakikatle buluşmaya devam ediyor.  

 

Bitti.