ANKARA - AİHM’in 2021 yılı istatistiklerine göre Türkiye’nin 62 yılda 3 bin 385 ihlal kararıyla, Sözleşme’yi en fazla ihlal eden ülke olduğunu belirten HDP’li Meral Danış Beştaş, Adalet Bakanı'na “Hukukun ve anayasanın uygulanmasını sağlayıcı adımlar atılması gündeminizde olacak mıdır?” diye sordu. 

 

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) açıkladığı 2021 yılı istatistikleri verilerini Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’e sordu. 

 

Bir yılda bin 105 karar

 

Meclis Başkanlığı’na sunulan soru önergesinde AİHM’in 2021 yılı istatistiklerinin AİHM Başkanı Robert Spano’nun katılımıyla gerçekleştirilen bir basın toplantısıyla açıklandığına yer verildi.  2021 yılı içerisinde toplam bin 105 kararın yayımlandığı bilgisi paylaşılan önergede “AİHM’e bu yıl İç Tüzük madde 39 uyarınca bin 920 geçici tedbir talepli başvuru yapılmış olup, bu başvurulardan 227’si hakkında geçici tedbir kararı verilmiştir. Mahkeme’nin en önemli gördüğü ilk üç kategoriye giren başvurulara öncelik verilmesini amaçlayan değişiklik sonucu, 31 Aralık 2021 itibarıyla Mahkeme önünde öncelikli olarak incelenmeyi bekleyen başvuru sayısı, 24 bin olmuştur. Buna gerekçe olarak ise Ukrayna ve Romanya’daki cezaevi koşulları ile Türkiye’deki hukuka aykırı tutuklamalara dair başvurular gösterilmiştir” denildi.

 

Türkiye hakkında 78 karar

 

2021 yılında verilen 232 kararın Rusya’ya, 197 kararın Ukrayna’ya, 95 kararın Romanya’ya ve 78 kararın ise Türkiye’ye karşı verildiğine dikkat çekilen önergede, “Bu karar içinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) en çok ihlal eden ülkeler sıralamasında Rusya birinci sırada olup Rusya’yı 194 karar ile Ukrayna ve 76 karar ile Romanya ile Türkiye takip etmektedir. Mahkeme önünde bekleyen davaların ise yüzde 24.2’si (17 bin) Rusya’ya, yüzde 21.7’si (15 bin 250) Türkiye’ye, yüzde 16.2’si (11 bin 350) Ukrayna’ya, yüzde 8.1’i (5 bin 700) Romanya’ya ait olduğu ifade edilmektedir. 2021 sonu itibarıyla AİHM önünde Türkiye’ye karşı yapılmış toplam başvuru sayısı 15 bin 251 olup Türkiye 2017, 2018, 2019 ve 2020 yılından sonra, 2021 yılında da 31 ihlal kararıyla ifade özgürlüğünü Avrupa Konseyi üyesi ülkeler içerisinde en fazla ihlal eden ülke statüsündedir. 2016 yılı içerisinde verilen 37 ifade özgürlüğü ihlali kararının 7’si, 2015 yılı içerisinde verilen 28 ifade özgürlüğü ihlali kararının 10’u Türkiye’den olup, verilerdeki artış dikkat çekicidir” ifadeleri yer aldı.

 

Önergede Türkiye’nin 1959-2021 yılları arasında hakkında verilen 3 bin 820 karar ile AİHM’in en çok karar verdiği ve 3 bin 385 ihlal kararıyla, Sözleşme’yi en fazla ihlal eden ülke statüsünde olduğuna vurgu yapıldı. Önergede bu sayılar arasında yer alan kararların 418’inin ifade özgürlüğü, 111’inin toplanma ve örgütlenme özgürlüğü ihlali olduğu belirtildi.

 

Meral, Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’e şu soruları yöneltti:

 

“*AİHM Kararları neden uygulanmamaktadır? 

 

*Anayasa’nın 90’ıncı maddesi hükmünce AİHM kararlarının bağlayıcılığı söz konusu olduğu halde bu Anayasa ihlalinin gerekçesi nedir?

 

*Türkiye AİHM tarafından verilen tedbir ve ihlal kararlarını uygulamak yerine tazminat ödemeyi neden tercih etmektedir?

 

*Türkiye’nin AİHM Kararları bağlamında imzalamış olduğu uluslararası anlaşmalar hangileridir? 

 

*Türkiye tarafı olduğu AİHS’ten vaz mı geçmiştir? Sözleşmenin tarafı olunduğuna dair uluslararası anlaşma hükümleri neden yok sayılmaktadır? 

 

*Son on yıl içerisinde Anayasa Mahkemesi’ne yapılan ihlal başvurusu sayısı nedir? Hangi ihlaller başvurulara gerekçe yapılmıştır, dağılım ne şekildedir?

 

*Son on yıl içerisinde Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararlar üzerine yapılan AİHM başvuru sayısı nedir?

 

*Son on yıl içerisinde Anayasa Mahkemesi kararı olmaksızın iç hukuk yollarının tüketilmiş olduğu gerekçesiyle yapılan AİHM başvuru sayısı nedir?

 

*AYM tarafından ihlal olmadığı yönünde verilen kararlara karşın, AİHM tarafından ihlal yönünde verilen karar sayısı nedir? AYM tarafından reddedilen kaç başvuru AİHM önünde ihlal teşkil ettiğine dair karara konu olmuştur?

 

*Son bir yıl içinde Türkiye toplam ne kadar tazminata mahkum edilmiştir? Türkiye bu tazminatları muhataplarına ödemiş midir? Bu yaklaşım, tazminatı öderim, hak ihlallerine devam ederim şeklinde kamuoyuna yansımakta olup Bakanlığınız bu hususu nasıl değerlendirmektedir?

 

*AİHM ihlal kararlarının büyük çoğunluğunun düşünceyi ifade hürriyeti ile toplanma hürriyetine dair olmasının izahı nedir? Bahse konu haklar aynı zamanda anayasal güvence altında olup, bu durum aynı zamanda Anayasa’nın da askıya alındığına delalet değil midir?

 

*Yurttaşların anayasal haklarını kullanmaktan ötürü cezalandırılması, mevcut hukuk sisteminin de işlemediği anlamına gelmiyor mu?

 

*Hukukun ve anayasanın uygulanmasını sağlayıcı adımlar atılması gündeminizde olacak mıdır?”