AGİRÎ - Patnos L Tipi Cezaevi’ndeki hak ihlallerine ilişkin Agirî Barosu’nun raporunda bir çok ihlale yer verilirken, gardiyanların tutsaklara "Esat Oktay’ın yarım kalmış hayallerini gerçekleştireceğiz"  dediği belirtildi. 

 

Agirî Barosu Cezaevi ve İşkenceyi Önleme Komisyonu, Patnos L Tipi Cezaevi’ne ilişkin 3 aylık raporunu açıkladı. Tutsakların ve ailelerinin talebi üzerine oluşturulduğu kaydedilen raporun, tutsak ve tutsak yakınlarından alınan bilgiler ile mektup ve fakslarda kayıt altına alınan belgelerden elde edilen bilgiler üzerine hazırlandığı belirtildi. 

 

Ağız içi arama

 

Raporda, cezaevinde yapılan görüşmelerde, Patnos Cezaevi revirinde doktor bulunmadığı, ağır hasta tutsakların hastaneye sevklerinin gerçekleşmediği, hastaneye sevk edilen tutsaklara ise ağız için arama dayatması yapıldığı, dayatmayı kabul etmeyen tutsakların hastaneye götürülmediği ve haklarında disiplin cezalarının verildiği, ağız içi aramaların süreklileştiği, aramaların çıplak elle yapılarak tutsakların dişlerine zarar verildiği ve ağız içi aramaların işkenceye dönüştüğüne yer verildi. Raporda, yapılan ağız içi aramalar nedeniyle cezaevindeki birçok tutsağın diş dökülme-çürüme problemi yaşadığı belirtildi.

 

Gardiyanların yaklaşımı

 

Bir diğer hak ihlali olarak da cezaevi idaresi ve baş memurların provakatif yaklaşımları gösterildi. Raporda, “Cezaevi personellerinin mahkûmlara karşı kışkırtıcı tavır sergiledikleri, mahkumların karşı çıkmaları halinde müdahalede bulundukları, birkaç gün ara ile provakatif yaklaşımlarla yapılarak oda baskınlarının sıklaştırıldığı, eşyalarının tamamının dağıtılarak zarar verildiği, arama esnasında arama yapan memurlarca maket bıçakları ile nevresimlerinin kesildiği” ifadelerine yer verildi. 

 

‘Esat Oktay’ın hayallerin gerçekleştireceğiz’

 

Dikkat çeken bir diğer ihlal de şu ifadelerle rapora yansıdı:  “Cezaevi yönetiminin yakın zamanda aynı koridordaki bazı koğuşları boşalttığını, bilinçli olarak yan koğuşlara özellikle tecavüz, istismar suçlarından hükümlü/tutuklu olan adli kişileri alarak kendilerinin yaşam hakkını ve ruhsal sağlıklarını kasten tehlikeye koydukları, baş memur ile birlikte hazır kuvvetten sorumlu memurun kendilerine karşı fiziksel ve psikolojik baskı yaptıklarını ve bahse konu kişilerin ‘Esat Oktay’ın yarım kalmış hayallerini gerçekleştireceğiz’ şeklinde beyanlarının olduğu, diğer memurların kendilerine önyargılı yaklaştığını ve hatta gardiyanların tedavi esnasında doktor ile kendileri arasına girdikleri ve kendilerini aşağıladıkları için tedavilerinin sekteye uğradığı, farklı koğuşlarda bulunan tanıdık mahpuslar ile selamlaşma durumlarının tespit edilmesi durumunda çok uzun süre boyunca hücre cezasına çarptırıldıkları ve bazı arkadaşlarının sakallarının zorla kestirilmeye çalışıldığı aktarılmıştır.”

 

Açlık grevi

 

Yaşanan insanlık dışı uygulamalara karşı tutsakların 24 Ocak 2023 tarihinde dönüşümlü açlık grevine girdikleri ancak yaşanan depremler nedeniyle eylemin 8 Şubat 2023 tarihinde sonlandırıldığının altı çizilen raporda, keyfi uygulamalarla son dönemde 20 kişinin sürgün edildiğine yer verildi.

 

Tutsaklar tecrit altında

 

Cezaevinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan tutsakların tecrit altında tutulduğu belirtilen raporda, “Ağırlaştırılmış hapis cezası ile hüküm giyen mahkûmların sosyalleşmesinin önüne geçilerek günde sadece bir saat tek başına havalandırmaya çıkmalarına izin verilmektedir. Aynı şekilde bu kişilerin sosyal aktivitelere de katılmalarına izin verilmemektedir. 25 yıldan fazla hükümlü olan A. E. son 5 yıldır 2 kişilik koğuşta tutulmaktadır. Diğer mahkumlarla görüşmelerine izin verilmemekte adeta tecrit uygulanmaktadır” denildi. 

 

Raporda, cezaevi yönetiminin tutsakların aile ziyaretlerini 5 kişi ile sınırlandırdığı, 90 dakika olan aile görüşünün siyasi tutsakların 45 dakika kullanabildiğini, görüntülü görüşme hakkının siyasi tutsaklara tanınmadığına yer verildi.

 

Hak ihlalleri

 

Raporun devamında Patnos Cezaevi’nde artarak süren hak ihlalleri şöyle sıralandı:

 

“*Keyifli disiplin soruşturmalarının başlatıldığı,

 

*Yüksek elektrik faturaları,

 

*Cezaevinde verilen yemeklerin yenilmeyecek derecede kötü olduğu,

 

*Cezaevinde su sorunun yaşandığı, 25 kişilik koğuşlarda 4 tane banyo kabini bulunduğu, mahpusların banyo yapmaları için iki günde bir 1 saat kadar sıcak su verildiği, koğuşun yarısından fazlasının duş alamadan sıcak sularının kesildiği, hazır su uygulamasında ilk zamanlar her gün kendilerine su verildiğini fakat son haftalarda kendilerine iki günde bir su verildiğini, iki günde bir verilen su miktarının yaklaşık 2-3 litre arasında olduğu, yıkanma için kullanılan şebeke suyunun ise çok kirli olduğu, şebeke suyundan böcek, yonca, taş, çamur gibi birçok yabancı cismin bulunduğu,

 

*Sevk taleplerinin kabul edilmediği,

 

*Tutukluların yazdıkları dilekçelerin işleme alınmadığı,

 

*Yapılan koğuş baskınlarında yapılar aramalarda bilgisayar çıktısı ve el yazısı çalışmalarına ile kitaplara el konulduğu,

 

*Keyfi aramaların sürekli hale geldiği ve sıklaştığı,

 

*Birçok tutuklunun infazının bir yılın altına düşmesine rağmen denetimli serbestlikten yararlanamadığı.”

 

Öneriler

 

Raporun sonuç kısmında Agirî Barosu’nun şu önerilerine yer verildi:

 

“*Hak ihlallerinin sonlandırılarak, idarenin pozitif yükümlülüklerini yerine getirmesi,

 

*İşkence uygulamalarına son verilerek, tutuklulara işkenceye maruz bırakanlar hakkında derhal etkin soruşturma başlatılması,

 

*Tutuklulara yönelik tecridin sonlandırılması

 

*Cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin önüne geçilmesi,

 

*Mahpuslara derhal tıbbi bakım ve sağlıklı yaşama hakkının sağlanması,

 

*Okuma ve yazma materyallerine el konulmasına son verilmesi,

 

*Ağır hasta tutukluların infazının ertelenmesi, diğer hasta tutukluların ise sağlık haklarının kullanabilmesi sağlanmalı.”