HABER MERKEZİ - İran’da “Jİn jiyan azadî” isyanına katılan ve başörtüsü dayatmasını kabul etmeyen kadınlara yönelik tehditlerin ardından kameralarla denetimler yapılmaya başlandı.

 

Jîna Emînî’nin katledilmesinin ardından İran ve Rojhilat kentlerinde “Jin jiyan azadî” sloganı ile başlayan isyan  8’inci ayına girdi. Başörtü dayatmasını kabul etmeyen kadınlara yönelik tehditler de devam ediyor.  İran'da kameralarla yapılacak başörtüsü denetimleri uygulamaya girerken kadınları başörtüsünü çıkarmaya teşvik edenlerin ceza mahkemelerinde 1 yıldan 10 yıla kadar hapisle yargılanacağı ve muhtemel bir mahkumiyete karşı itiraz haklarının olmayacağı bildirildi.

 

Rojnews’in İran'ın yarı resmi Fars Haber Ajansı'na dayandırdığı habere göre, sokaklarda, işletmelerde ve arabalarda başörtüsü kurallarına uyulmasına yönelik hazırlanan uygulama bugün itibarıyla yürürlüğe girdi.

 

Kameralarla tespit

 

Başörtüsü kuralına riayet etmeyenlerin güvenlik kameralarıyla tespit edilerek telefonlarına kısa mesajla uyarı gönderileceği ve uyarıyı dikkate almayanlar hakkında adli işlem yapılacağı belirtildi.

 

Konuyla ilgili açıklama yapan İran Genel Başsavcı Yardımcısı Abdussamad Hürremabadi, başörtüsü kurallarını ihlal edenlerin ceza mahkemesinde yargılanacağını ve mahkemenin vereceği kararlara itiraz yolunun açık olmayacağını belirtti.

 

Savcı yardımcısı,  başörtüsünü açmaya teşvik etme suçunun ise başörtüsü kuralına riayet etmeme “suçundan” çok daha ağır olduğunu ve mahkumiyet halinde temyiz hakkı verilmeyeceğini ifade ederek, "Bu kişiler Ceza Kanunu'nun 639. maddesine göre, bozgunculuğu teşvik suçundan bir yıldan on yıla kadar hapisle cezalandırılabilir. Bu nedenle mahkemeler, herhangi bir şekilde başkalarını başörtüsü açmaya teşvik edenleri yukarıda belirtilen cezaya mahkum etmekle yükümlüdür." dedi.

 

İsyanın başlangıcı ve iktidarın tutumu

 

Tahran'da 13 Eylül 2022'de gözaltına alındıktan sonra katledilen 22 yaşındaki Jîna Emînî’nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi, ülke yönetimine karşı protestolara yol açmıştı. Gösteriler sırasında yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği açıklanmıştı.

 

Jîna’nın katledilmesi üzerine başlayan protestolar, 1979'dan bu yana uygulanan zorunlu başörtüsü yasasının esnetilmesi taleplerini yeniden gündeme getirmişti.

 

İran'da "İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Merkezi" Sözcüsü Ali Hanmuhammedi, 5 Aralık 2022'de yaptığı açıklamada, eleştirilerin hedefindeki İrşat devriyelerinin görevinin sona erdiğini ve başörtüsü uygulamasının "daha modern yöntemlerle teknolojiden de faydalanılarak devam edebileceğini" belirtmişti.

 

Bu süreçte ülkede bazı kadınların başörtüsü kurallarına uymadığına dair görüntüler dijital medyada yer bulmuştu. Bununla birlikte zorunlu başörtüsü yasasına uymadığı tespit edilen bazı işletmelerin kapatıldığına dair haberler ülke medyasına yansımıştı.

 

İran lideri Ayetullah Ali Hamaney ise 4 Ocak'ta yaptığı konuşmada, ülkedeki zorunlu başörtüsü kurallarına tam riayet etmeyen kadınların "dinsizlik ve rejim karşıtlığıyla" itham edilmemesi gerektiğini söylemişti.

 

İçişleri Bakanlığı ve Yargı Erki tarafından ayrı ayrı yapılan açıklamalarda ise, zorunlu başörtüsü kuralına aykırı hareket edenlere karşı harekete geçileceği ifade edilmiş ve daha sonra sokak ve caddelerdeki kameraların başörtüsü denetimleri için kullanılacağı belirtilmişti.