Sema Çağlak 

 

ŞIRNEX - Hafızalardan silinmeyen Cizîr Newrozu tanıkları, kendilerine büyük bir vahşet yaşatıldığını belirterek, o gün olduğu gibi Newroz’u kutlamaya devam edeceklerini ve Newroz şehitlerine sahip çıkacaklarını söyledi. 

 

Yeni bir gün ve yeni bir yaşam habercisi olarak adlandırılan Newroz, her yıl 21 Mart’ta büyük bir coşku ile karşılanıyor. Günler öncesinde başlayan Newroz hazırlıkları, Newroz günü geldiğinde heyecan zirveye çıkar. Newrozlar halkın belleğinde yer edinir. Kürt halkının tarihinde de önemli yer edinen ve hafızalardan silinmeyen Newrozlar var. Bu Newrozlardan biri de 1992 yılı Cizîr (Cizre) Newrozu.

 

1992 Newrozu’nda her yıl olduğu gibi Kurdistan’ın her yanında halk bir araya gelerek Newroz kutlaması yaptı. Cizîr’de halkın Newroz kutlaması yapmaması için dönemin iktidarı elinden geleni yaptı. Ancak devletin haftalar öncesinden başlayan baskıları sonuç vermedi. Kürt halkı kutlamalar için gerekli hazırlıkları yaptı. 

 

Birçok kişi katledildi

 

Nûr, Cûdî ve Yafes mahallelerinde halk bir araya gelerek müzikle halaya durdu, Newroz alanına kadar yürüyüş yaptı. Nisêbîn (Nubaybin) Caddesi’ne ulaştıklarında polisler halkın ilerlemesini engelledi. Halkın direnişten geri adım atmadığını gören polisler panzerlerden halka ateş açtı. İlk ateşte onlarca kişi yaşamını yitirdi, yüzlerce kişi ise yaralandı. Newroz’un ertesi günü 22 Mart’ta sokağa çıkma yasağı ilan edildi, halka yönelik katliam sürdürüldü. 23 Mart’ta yüzlerce kişinin katledildiği bilgisi verildi. Birçok kişi gözaltına alındı, işkenceden geçirildi. 

 

Devletin tüm baskılarına rağmen alanlara çıkan ve Newroz’u kutlamakta ısrar eden 1992 Cizîr Newrozu tanıkları yaşananları anlattı. 

 

‘Halk direndi’

 

Newroz tanıklarından Cemile Acar, yaşadıklarını “Her yıl Newroz’u kararlıkla kutluyoruz. Ancak 92 Cizîr Newrozu hafızamızdan silinmiyor. O gün de biz her zamanki gibi ulusal kıyafetlerimizi giydik. Mezarlığı ziyarete gittiğimizde polisler önümüzü kesti ve bırakmadı. Halkın ısrar etmesi karşısında tazyikli su ve biber gazı ile saldırdı. O gün büyük bir direniş gösterdik. Saldırılara karşı bir genç zafer işareti yaptı. Bir polis amiri gelip ‘Senin parmaklarını kırarım’ dedi. Ancak genç duruşunda ısrar etti. Saldırılarda birçok kişi katledildi. Ben 6 kişinin katledildiğini bizzat gördüm. Attıkları biber gazı ve sudan dolayı daha sonra bir şey göremedim. Saldırılara karşı halk birbirine yardım etti. Berivan Cizîrî halka öncülük ediyordu. Hüseyin Erten adında bir arkadaş vardı, benim gazdan dolayı kendinden geçtiğimi görünce, kendini benim üzerime attı. Daha sonra kendime geldim. Ardından öğrendim ki Hüseyin sokakta katledilmiş” sözleriyle anlattı.  

 

‘Nisêbîn Caddesi’nde kan akıyordu’

 

“Birçok yaralı vardı, savaş alanı gibiydi ve polisler bir kez daha saldırdı” diyen Cemile devamında şunları dile getirdi: “Polisler halkı evlerinden çıkarıyordu. Herkes kaçıyordu.  Ancak yine de direniyorlardı. Bizler de bir sokağa girdik. Daha sonra 3 kişinin katledildiğini gördük. O kadar insan katledildi ki Nisêbîn Caddesi’nden adeta kan akıyordu. Birçok kişi gözaltına alındı ve işkence edildi. Silahla katledemediklerini işkence ile katlettiler. Artık ne yapacağımızı bilemiyorduk. O gün asla hafızamızdan silinmedi.  Tüm bunlara rağmen her yıl Newroz’a daha güçlü bir şekilde gidiyoruz.  Ne olursa olsun Newroz’u kutluyoruz.  Cizîr Newrozu’nda birçok şehidimiz oldu. Newrozlarda onların direnişine sahip çıkıyoruz.”

 

‘Herkesi hedef aldılar’

Sadıka Erden de, Botan halkının 1992’den bu yana Newroz’da direndiğini belirterek yaşadıklarını tanıklığını şu sözlerle anlattı: “Cizîr’in tüm mahallelerinden Newroz kutlaması için terminalde toplandık ve mezarlığa yürüdük.  Bir araya geleceğimiz an engel çıkardılar. Panzerlerle ve tazyikli su ile saldırdılar.  Üzerimizde helikopterler uçuyordu.  Direnerek Cudi ve Yafes mahallelerindekilerle bir araya gelmeye çalıştık. Mem û Zîr Türbesi’ne kadar geldik. Ancak polisler plastik mermiler attılar. Birçok kişi yaralandı. Berivan saldırılara kalkan oldu, direndi. Berivan’ın direnişi hafızamızdan silinmiyor. Bizler de direnerek kendimizi sokaklara attık. Hangi sokağa girsek önümüze çıkıp gaz atıyorlardı. Dörtyol’a kadar da kimse birbirine ulaşamadı. Halk yalınayak koşuyordu. Köylerden halk Newroz’u kutlamak için gelmişti. Birçok şehidimiz oldu. Büyük bir vahşetti. Kadın çocuk, genç herkesi hedef aldılar. Hiçbir ayırım yapmadan saldırdılar.”

 

‘Her zaman Newroz kutlaması yapacağız’

 

Sadıka, “Asla zulme karşı geri adım atmadık. Newroz’da büyük bir vahşet yaşattılar. Ancak bu bizi daha da güçlendirdi. Bizim için Newroz’un önemi her geçen gün daha da artıyor. Ne olursa olsun Newroz’umuzu kutlayacağız ve Newroz şehitlerinin mirasına sahip çıkacağız” dedi.