Rozerin Gültekin 

 

HABER MERKEZİ – PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın tutulduğu İmralı Adası’na son 10 yıl içerisinde 4 ziyaret gerçekleştiren CPT, işkence ve tecridi önleme konusunda sorumluluklarını yerine getirmekten ziyade “tavsiye” yapmanın ötesine geçmiyor. 

 

PKK Lideri Abdullah Öcalan, uluslararası komplo ile Türkiye’ye getirildiği 15 Şubat 1999 yılından bu yana İmralı Adası’nda ağır tecrit koşulları altında tutuluyor. Abdullah Öcalan’a yönelik komplo ve tecrit uluslararası güçlerin ve Türkiye’nin işbirliği 24 yıldır farklı şekillerde devam ediyor. Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi'nin (AK) organlarından biri olan Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi’nin (CPT) yaklaşımlarında bunu görmek mümkün. 

 

Cezaevlerindeki kötü muameleyi önlemek için çalışmalar yürüten CPT, 1999 yılından bu yana İmralı’da yaşanan tecride ilişkin somut çözüm adımları atmayarak, 24 yıllık tecrit içerisinde İmralı’ya 9 defa ziyaret gerçekleştirdi. CPT bu ziyaretlerin ardından Türkiye’ye tavsiye vermekle yetiniyor. Her yaptığı ziyarette Türkiye’de iktidarın İmralı koşullarında bir değişiklik yapmadığını söyleyen CPT, başta Kürtler olmak üzere birçok kesim tarafından tepki toplamakta.

 

CPT’nin yaşanan İmralı tecridine karşı son 10 yılda yaptığı ziyaretlere dair bir derleme hazırladık. 

 

10 yılda 5 avukat görüşü

 

Asrın Hukuk Bürosu, 2013 yılı boyunca görüşme için 102 kez yaptığı başvuru 82 defa gemi bozuk, 12 defa hava muhalefeti, 4 defa koster bozuk gerekçeleriyle kabul edilmedi ve görüşme gerçekleştirilmedi. 2014 yılında 104 kez başvuru yapıldı. 86 defa gemi bozuk, 9 defa hava muhalefeti, 6 defa gemi onarımda, 3 defa resmi tatil gerekçesiyle görüşme gerçekleştirilmedi. 2015 yılının Temmuz ayına kadar 56 başvuru yapıldı. 49 defa gemi bozuk, 7 defa hava muhalefeti gerekçesiyle görüşme gerçekleştirilmedi. 2016-2018 yılları arasında yapılan başvurularda aynı gerekçelerle kabul edilmedi. En son avukat görüşü 2-22 Mayıs, 12-18 Haziran ve 7 Ağustos 2019 tarihlerinde gerçekleştirildi. Avukatlar o tarihten bu yana hala müvekkilleriyle görüştürülmüyor.

 

Aile görüşü 2014’ten bu yana yaptırılmıyor

 

Abdullah Öcalan 2013 yılında 11 kez, 2014 yılında 8 kez aile görüşü gerçekleştirdi. 2019'da Mehmet Öcalan Abdullah Öcalan ile bir görüş gerçekleştirdi. 2021’ye kadar görüş gerçekleştirilmezken en son 25 Mart 2021’de kardeşi Mehmet Öcalan ile kesintili telefon görüşmesi gerçekleştirildi. O tarihten bu yana da Abdullah Öcalan’dan her hangi bir haber alınmış değil. 

 

CPT’ye 10 yılda 34 bildirim

 

Asrın Hukuk Bürosu avukatları, 2013 yılında 4, 2014 yılında 2, 2015 yılında 2, 2016 yılında 4, 2017 yılında 4, 2018 yılında 4, 2019 yılında 3, 2020 yılında 4, 2021 yılında 4, 2022 yılında 3 tane olmak üzere 10 yılda CPT’ye İmralı’ya dair gelişmeleri ve koşulları içeren toplam 34 bildirim gerçekleştirdi.

 

CPT’den İmralı’ya 10 yılda sadece 4 ziyaret

 

İmralı’ya ilk ziyaretini 27 Şubat- 3 Mart 1999 yılında gerçekleştiren CPT, İmralı’ya 24 yılda toplam 9 ziyaret gerçekleştirdi. Her geçen gün derinleşen tecrit karşısında CPT ise, 10 yılda sadece 4 defa ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyaretler şu tarihlerde gerçekleştirildi: 6-17 Ocak 2013, 28-29 Nisan 2016, 6-17 Mayıs 2019, 20-29 Eylül 2022. 2021 yılında Türkiye’ye gerçekleştirdiği ziyarette İmralı’ya yer vermeyerek sadece yetkililer üzerinden bilgi aldıklarını açıkladı.

 

Tavsiye var değişiklik yok!

 

16-17 Ocak 2013 tarihlerinde İmralı’ya ziyaret gerçekleştiren CPT, raporunu Nisan 2014’te açıkladı. Açıkladığı raporda, 2011 yılı boyunca disiplin cezalarının tek seferde uygulandığı ve bunun sonucu olarak Abdullah Öcalan’ın aralıksız olarak 240 gün hücre cezasında tutulduğu bilgisi verildi. Bunun kabul edilemez olduğu ifade edilen raporda devletin bu kadar uzun süre hücre cezasının tekrardan oluşmaması için önlem alması tavsiyesinde bulundu. 2011 yılında düzeltilmesi yönünde tavsiye verdiği, gün ışığına erişimin hala eksik olduğu, diğer tutsaklara tanınan günde dört saat havalandırma olanağının Abdullah Öcalan’ın tanınmamaya devam ettiği bilgisini verdi.

 

Haftanın sadece 22 saati hücre dışında geçiyor

 

Raporun devamında, egzersizlerin yalnız olarak yapmaya mecbur bırakılma durumunun devam ettiği, bireysel hücrelere ait havalandırmaların altı metre yüksekliğinde duvarla çevrili, 24 metrekare olmasından dolayı küçük olduğu belirtildi. İmralı’da tutsaklar haftanın 168 saatinin 36 saatine kadar,  Abdullah Öcalan ise sadece 22 saat kadar hücre dışında kalabiliyor. CPT, Türk yetkililerin ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmış tutsaklarla ilgili politikasını gözden geçirmesi ve ilgili mevzuatı buna göre değiştirmesi yönünde tekrardan tavsiyede bulundu.

 

Görüş süresi azaltıldı

 

CPT raporunda, yapılan aile görüşlerinin tatmin edici olmadığına ve 2010 yılında görüş saatlerinin bir saat olduğu ancak yapılan incelemelerde ziyaret sürelerinin 30 ile 45 dakika arasında bir süreye düşürüldüğü bilgilerine yer verdi.

 

2016 İmralı ziyareti

 

Üç yılın ardından CPT, 28-29 Nisan 2016 tarihlerinde İmralı’yı ziyaret etti. Ziyareti “ad hoc’ (önceden planlanmamış) olarak tanımlayan CPT, bu ziyarete dair raporunu 2018 yılının Mart ayında açıkladı. Raporda tutsakların dışarı ile iletişim halinde olmamasının endişe yarattığını ifade etti. CPT, görüşmeleri engelleyen nedenleri inandırıcı bulmadığını vurgulayarak bu ziyaretinde de önceki ziyaretlerinde de olduğu gibi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasındaki mevzuatların tekrardan gözden geçirilmesi tavsiyesinde bulundu.

 

Çağrılarını yineledi

 

CPT, en son yaptıkları 2013 ziyaretinden bu yana dışarı ile temas konusunda bir değişiklik yapılmadığını, durumun daha kötüye gittiğini belirterek 2011’den bu yana tek bir avukat görüşü bile gerçekleşmediğini belirti. CPT, “Türk makamlarına İmralı Cezaevi’ndeki tüm mahpusların istiyorlarsa akraba ve avukatlarından ziyaretçi alabilmesini sağlamak için gerekli adımları daha fazla gecikmeksizin atmaları yönündeki çağrısını bir kez daha yinelemektedir” dedi.

 

Abdullah Öcalan’a sakıncalı iddiasıyla 239 mektup verilmedi

 

CPT, 1 Ocak 2015’ten ziyaret gerçekleştirdikleri süreye kadar olan zaman için tutsakların gönderilmesini talep ettikleri mektup sayısı ve gerçekten gönderilen mektup sayısı, cezaevi tarafından alınan mektup sayısı ve mektup okuma komisyonu tarafından tutulan mektup sayısı hakkında bilgi istedi. Devlet bu talebe şöyle cevap verdi: “1 Ocak 2015'ten bu yana Abdullah Öcalan'a toplam 568 mektup gönderildi. Bu mektuplardan 329'u Öcalan'a verilirken 239'u sakıncalı iddiasıyla verilmedi. Abdullah Öcalan 1 mektup gönderme talebinde bulundu ve mektubu gönderildi.”

 

159 saat tecrit altında

 

CPT, 6-17 Mayıs 2019 tarihleri arasında gerçekleştirdiği ziyaretin raporunu 5 Ağustos 2020’de açıkladı. Raporda, İmralı’da ağır bir tecrit uygulandığı şu ifadeler ile belirtildi: “Tüm mahkumlar çoğu zaman hücrelerinde tecrit edilmiştir (hafta sonları günde 24 saat olmak üzere haftalık 168 saatten 159 saat). Böyle bir durum kabul edilemez. 2016 ziyareti raporunda belirtildiği gibi, açık hava egzersizleri ve diğer organize etkinlikler sırasında mahkumların bir araya gelmesine ilişkin yukarıda belirtilen kısıtlamaların uygulanmasını haklı kılacak meşru bir güvenlik kaygısı olamaz. Komite, Türk makamlarını, İmralı Cezaevi'nde tutuklu olan tüm mahkumların günlük açık hava egzersizleri ve diğer hücre dışı etkinlikler sırasında birlikte olmalarına izin verilmesini sağlamak için daha fazla gecikmeden adımlar atmaya çağırmaktadır.

 

Türk makamları aylık olarak açıklama yapsın

 

Türk cezaevlerinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan mahkumlara uygulanan tutukluluk rejiminin tamamen revize edilmesini bir kez daha çağırmaktadır. Bu amaçla, ilgili mevzuat bu doğrultuda değiştirilmelidir. CPT, Türk makamlarını İmralı Cezaevi'ndeki tüm mahkumların, istedikleri takdirde, yakınlarından ve avukatlarından etkili bir şekilde ziyaret alabilmelerini sağlamak için gerekli adımları atmaya çağırıyor. Bu amaçla, 'disiplin' nedenleriyle aile ziyaretlerini yasaklama uygulamasına son verilmelidir. Ayrıca komite, Türk makamlarından İmralı Cezaevi'nde tutuklu bulunan tüm mahkumların aile üyeleri ve avukat ziyaretleri hakkında aylık olarak açıklama yapmalarını talep etmektedir.”

 

CPT 2021’de yaptığı ziyarette İmralı’ya yer vermedi

 

CPT, 2021’de Türkiye’de bulunan birçok cezaevine “kolluk kuvvetleri tarafından gözaltına alınan kişilere sağlanan muamele ve güvencelerin yanı sıra cezaevlerinde tutulan kişilere uygulanan muamele ve tutukluluk koşullarını incelemek” amacıyla ziyarette bulunduğunu açıkladı. CPT, en ağır hak ihlallerinin yaşandığı İmralı Cezaevi’ni ziyaret etmedi. CPT, sadece “Heyet, ziyaret vesilesiyle, CPT'nin İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan mahpusların durumuna ilişkin önceki tavsiyelerinin takibi ile ilgili olarak ilgili makamlara bazı konuları da gündeme getirdi” diyerek bir açıklama gerçekleştirdi.

 

Son ziyaret

 

Bunun ardından CPT, 20-29 Eylül 2022 tarihlerinde Türkiye’ye bir ziyaret gerçekleştirdi. Ziyarete dair 3 Ekim 2022’de açıklama yapan CPT, İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nin de yer aldığını duyurmuştu. Bu ziyarete ilişkin Asrın Hukuk Bürosu ise 29 Kasım 2022’de, “CPT’nin Eylül 2022 tarihinde İmralı Adası’na yaptığı ziyarette Sayın Öcalan’ın görüşmeye çıkmadığı duyumuna sahibiz” açıklamasını yaptı. Bu gelişmelerin devamında Asrın Hukuk Bürosu avukatları, CPT’ye başvuru yaparak “Incommunicado”nun her geçen gün daha da ağırlaştığını belirterek son ziyarete ilişkin raporunun açıklanması yönünde talepte bulundu.