Şehriban Abi

 

VAN - Şabike Keleş, önce evde işlediği yazmalardan gelir elde etti. Sonra bu gelir ile ev yemekleri lokantası açtı. Şabike, bu lokantada üç kadın ile de dayanışarak onlara istihdam alanı sağladı.

 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2019 yılı Kasım ayında kadın işsizlik oranı 16,6, tarım dışı kadın işsizlik oranı ise 20,6 olarak gerçekleşti. Genç kadınlarda işsizlik oranı ise 30,9, tarım dışı genç kadın işsizlik oranı 33,6 olarak verilere yansıdı. İşsizlik oranının yüksek olmasının yanında kayıt dışı ve güvencesiz çalıştırılan kadınlar ile kayıt dışı işsiz kadınların verilerde yer almaması değerlendirildiğinde kadın işsizlik oranının daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. İş bulamayanlar ise ekonomik kazancını sağlamak amacıyla emekleriyle kazanç sağlayacakları iş yerleri açıyor. Bunlardan biri de Van’ın Erciş ilçesinde yaşayan Şabike Keleş. 

 

Şabike, önce yaptığı yazmaları satarak gelir elde etti. Ardından bu gelirle "Leyla'nın Mutfağı" adıyla bir ev yemekleri lokantası açtı. İşlettiği lokanta ile ekonomik geçimini sağlayan Şabike, aynı zamanda kadınlara istihdam alanı yarattı. Şabike ile birlikte lokantada çalışan üç kadın daha bulunuyor.

 

‘Emeğimizin karşılığı sadece eline sağlık demekti’

 

Lokanta açmadan önce evde emek sömürüsü yaşadığını söyleyen Şabike, bu sömürüyü şöyle anlattı: “Evimize sürekli misafirler geliyordu. Evde bu kadar yorulmamıza rağmen emeğimizin ne karşılığını alıyorduk ne de emeğimiz görülüyordu. Misafirin bir ‘aferin’ ya da evden bir bireyin ‘elinize sağlık’ demesi yetmiyordu. Bunun ardından ablamla karar alarak, bir lokanta açıp burada hem emek vermek hem de emeğimizin karşılığını alabilmek için çaba gösterdik ve açtık. Çok büyük bir tedirginlikle açtık. Çalışabilir mi acaba diye. Fakat bu tedirginlik gitti. Erciş’te çok ilgi gördü.”

 

‘Erkekler kadın çalışan gördüğünde lokantaya girmiyordu’

 

Şabike ilk olarak dışarıda kendilerini gören erkeklerin lokanta işletenlerin kadın olmasından kaynaklı  “Kadın işletiyor” deyip içeri girmediklerini belirtti. Lokantanın temizliği ile ilgi görmeye başladığını ifade eden Şabike, “Özellikle açık mutfak olması, bütün yemeklerin müşterinin gözü önünde yapılması beğeni kazandı. Ev yemeklerini özen ve titizlikle yapıyoruz. Eve nasıl ki temiz gıda ve salata alıyorsak, aynısını lokantamızda mutfağımıza da alıyoruz. Evdeki lezzeti lokantamıza taşıdık” dedi.

 

Kadınların kendi ekonomilerini sağlamasının önemli olduğunu dile getiren Şabike, kadınlar için “bir yerden başlamanın vaktinin geldiğini” söyledi.

 

‘Krizden kaynaklı insanlar harcama yapamıyor’

 

Ekonomik krizden kendilerinin de etkilendiğini kaydeden Şabike, şunları dile getirdi: “İstemediğimiz durumlarla karşılaştık. Şu anki ekonomik kriz bizim işimizi yüzde 50 etkiledi. İnsanların artık dışarıda yemek yemek için ceplerinde yeteri parasının kalmadığını söyleyebiliriz. Bu yüzden bizim gibi el yemekleri yapan lokantalara hiç gidemiyorlar. Bir dürüm daha ucuzsa orada yiyorlar. Dükkanım kira olsaydı asla lokantayı bu şekilde döndüremezdik. İnsanlara bir maaş yetmiyor. Ekonomik krizden kaynaklı insanlar rahat harcama yapamıyor. Burada kendim fazla kazanç elde edemiyorum. Fakat beraber çalıştığımız kadın arkadaşların maaşını ödeme çabasındayım. Mademki kadın dayanışması ve istihdam alanı açmışsam bu şart.”