ANKARA - AİHM, HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ ve 13 milletvekili hakkında, ifade özgürlüğü ile bağlantılı olarak AİHS’in 18’inci maddesinin ihlal edildiğine karar verdi.

 

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ ve 13 milletvekili hakkında yapılan başvuruyu karara bağladı. Yapılan başvuruda, Figen Yüksekdağ ve milletvekillerinin 4 Kasım’da tutuklanmasıyla ifade özgürlüğü, seçme ve seçilme haklarının ihlal edilmesiyle bağlantılı olarak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 18’inci maddesinin ihlal edildiğine karar verdi. 

 

AİHM ayrıca Türkiye’yi 184 bin 600 Euro manevi tazminat cezasına mahkum etti. 

 

Savunma hakkı ihlal edildi

 

AİHM’in kararı şöyle “…Ceza yargılamalarının soruşturma aşamasında soruşturma dosyasına erişime ilişkin Türkiye'deki uygulama hakkında kişisel bir görüş belirtmeksizin, mevcut kararı yukarıda belirttiğimiz nedenlerle, özellikle de herhangi bir açıklama veya gerekçe olmaksızın içtihadın tersine çevrilmesi ve bu kararın yarattığı hukuki belirsizlik ve ilk derece mahkemeleri ile başta Anayasa Mahkemesi olmak üzere Türkiye'deki diğer mahkemeler arasındaki ortak sorumluluğun tanınmaması nedeniyle, Sözleşme’nin 5 ve 4 numaralı maddelerince korunmakta olan özerk bir hak olan soruşturma dosyasına erişim hakkını kısıtlaması nedeniyle sorunlu buluyoruz. Bu nedenle, mevcut davada Sözleşme'nin 5 ve 4 maddesinin ihlal edildiğinin tespit edilmesine ilişkin oy kullanıyoruz.”

 

AİHM ayrıca, yürütülen soruşturmada, gizlilik kararının verilmesinin de savunma hakkının ihlal edildiğini belirtti.

 

Ne olmuştu?

 

AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla 12 Nisan 2016’da Anayasa’da yapacağı geçici bir değişiklikle Kürt siyasetine yönelik operasyonun temel taşları döşendi. AKP’li 316 milletvekilinin imzasıyla Meclis’e sunulan dokunulmazlıkların kaldırılması teklifine, CHP “Anayasa’ya aykırı ama evet” diyerek destek verdi.  Anayasa değişikliği, 20 Mayıs 2016 tarihinde 376 oyla kabul edildi. Meclis’te kabul edilen değişiklik, Tayyip Erdoğan’ın ilk kez tek başına iktidar olmayı kaybettiği seçimlerin yıldönümü olan 7 Haziran 2016 tarihinde onandı.   

 

4 Kasım gecesi siyasi darbe operasyonu yapıldı

 

Anayasa değişikliğinin ardından 55 HDP’li milletvekili hakkında Meclis’e gelen fezleke sayısı 510’a çıktı. Değişikliğin yürürlüğe girmesiyle ilk olarak 22 Haziran’da HDP milletvekilleri Ahmet Yıldırım ve Burcu Özkan ifadeye çağrıldı. 30 Haziran’da ise HDP dönemin Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ifadeye çağrıldı. Ardından gelişen 15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi sonrasında 3 Kasım’ı 4 Kasım’a bağlayan gece, Diyarbakır, Bingöl, Hakkari ve Van savcılıkları siyasi darbe sürecini başlattı. 

 

İlk olarak dönemin HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ, ardından HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş gözaltına alındı. Aynı gece gözaltına alınan Grup Başkanvekili İdris Baluken, milletvekilleri Selma Irmak, Leyla Birlik, Gülser Yıldırım, Abdullah Zeydan, Ferhat Encü, Nihat Akdoğan ve Nursel Aydoğan, daha sonra çıkarıldıkları mahkemece tutuklandı. Sonrasında devam eden operasyonlarda, 11 Aralık 2016 tarihinde HDP Grup Başkanvekili Çağlar Demirel ve milletvekili Besime Konca, Meclis çıkışında gözaltına alınarak tutuklandı. HDP’li Burcu Çelik Özkan ise 19 Nisan 2017’de Muş’ta tutuklandı.

 

AİHM kararı uygulanmadı

 

Tutuklama sürecinden sonra seçilmişler, AİHM’e başvurularda bulundu. AİHM’e yapılan başvurulara dair ilk karar 20 Kasım 2018 tarihinde Selahattin Demirtaş hakkında çıktı. Selahattin Demirtaş’ın siyasi nedenlerle tutuklandığına işaret eden AİHM, serbest bırakılması yönünde karar verdi. Tayyip Erdoğan’ın “karşı” hamlesiyle Selahattin Demirtaş’ın aldığı 4 yıl 8 ay hapis cezası, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi tarafından onaylandı ve Selahattin hükümlü hale getirildi. 

 

Duruşma önce tutuklanma talebi

 

AİHM Büyük Daire’de görülecek duruşma öncesi, Selahattin’in Demirtaş’ın yargılandığı Ankara 19’uncu Ağır Ceza Mahkemesi, tahliye kararı verdi. 18 Eylül 2019’de AİHM Büyük Daire’de görülen duruşma sonrası Selahattin’in tahliye edilmesi beklenirken, yargıya bir “müdahale” daha geldi. Figen Yüksekdağ ve Selahattin Demirtaş hakkında 20 Eylül 2019 tarihinde Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından 6-8 Ekim Kobanê eylemleri gerekçesiyle yürütülen soruşturmada tutuklama kararı verildi.

 

AİHM kararına karşı ikinci hamle

 

AİHM Büyük Daire kararı öncesi de AKP iktidarı 6 yıl 3 ay derdest olan Kobanê Davası’nı genişleterek, mükerrer soruşturma ile Kürt siyaset ve dostlarına yönelik operasyon gerçekleştirildi. AİHM Büyük Daire 22 Aralık 2020’de Selahattin hakkında ihlal kararı vererek, tahliye edilmesine hükmetti. AİHM tarafından Kobanê Davası’na gerekçe yapılan tweetlerde suç olmadığı tespitleri de yapıldı. Ancak ardından hızla devreye giren yargının hazırladığı Kobanê iddianamesi, 7 Ocak 2021’de kabul edildi.