ŞIRNAK - Cizre ile Rojava arasında kalan ve kaderine terk edilen tarihi Bazibda Köprüsü’nü sınırın iki tarafı da kullanamıyor. Rojava sınırına inşa edilen duvarın ardından tüm görkemiyle Cizre’ye bakan köprü, 1930’dan bu yana restore edilmeyi bekliyor.

 

Şırnak’ın Cizre ilçesindeki surların 2 kilometre doğu tarafında kalan Bazibda Köprüsü, yaklaşık 100 yıldır kimsesizliğe mahkûm edilmiş durumda. Tarihi çok eskilere dayanan köprü, birçok halka kucak açmış, tarihi olaya tanıklık etmiş olsa da bugün bırakın ziyaret edilmeyi, 1 kilometre yakınına gitmek bile suç sayılıyor. Cizre’de bu köprüyü bilmeyen yok ama şimdiye dek gidebilmiş olan da yok. Halkın yapabildiği tek şey ise nehrin karşı kıyısından çekebildiği fotoğraflar.

 

İpek ve Baharat yolunun geçtiği köprü 

 

“Tampon Bölge” olarak bilinen alanda yer alan bu köprünün Gudi İmparatorluğu döneminde yapıldığı biliniyor. İlk çağlardan itibaren İpek ve Baharat yolunun geçtiği köprü, savaşlar ve diğer etkenler nedeniyle zamanla yıkıldı. Sasani Kralı Erdeşir Babekan (226-241) tarafından inşa edilen köprünün 1164 yılında Musul Zengi Veziri Cemaleddin Ebul Hasan Ali b. Mansur el-İsfehani tarafından inşa edildiği bilinmekte.

 

Kürtçe ismi ‘Bafit’

 

İslam öncesi ismi Bazibda olan Cizre, İslam’ın gelmesi ile birlikte Cezire adını aldı. Bir semtinin adı hala Bazibda olarak kalan Cizre’nin Bazibda Mahallesi’nin bir mıntıkasına da Kürtçe “Bafit” denildiğinden, bu köprüyü halk “Pira Bafit” adıyla adlandırıyor. Resmi kayıtlarda Cezire-i İbn Ömer- Bazibda Köprüsü olarak adlandırılan köprü daha sonra Nuh Peygamber ile ilişkilendirilerek Yafes Köprüsü olarak değiştiriliyor. 

 

Dicle Nehri’nin sık sık yatak değiştirmesi nedeniyle ayakları zarar gören köprü üzerinde 8 gezegen ve 12 burç kabartmaları olup, çeşitli yazılar bulunuyor. Dicle Nehri, köprüyü sağda bırakarak açıktan geçiyor.

 

Büyük kısmı yıkılmış durumda

 

Çok ana kemerli köprülerin içinde yer alan Bazibda Köprüsü’nün büyük bir kısmı yıkılmış olmakla beraber, batıda bir kenar ayak ve onu izleyen orta ayaklar mevcut. Aralarındaki kemer ve daha ileride diğer bir orta ayak sıralanmaktalar. En batıda bulunan kemer ayak oldukça harap bir durumda. Köprünün kendisi siyah bazalt taştan yapılmış. Çok uzaklardan dahi belirgin olan beyaz kabartmalar, siyah taşlar arasında kendini gösteriyor. İnsan ve hayvan figürleri işlenmiş olup ilkel anlamda doğan güneş ışınlarının hangi burçta olduğunun anlaşılması için bu figür ve şekiller çok mahirane yapılmış ve yerleştirilmiş. Köprüde hiç tuğla kullanılmamış.

 

Sembolik kabartmaları nehir tarafından şöyle sıralanıyor: Satürn- Libral (Terazi), Jüpiter- Vanser (Yengeç), Mars-Capricorm (Oğlak), Güneş-Leo (Aslan), Venüs- Pisces (Balık), Merkür- Virgo (İkizler), Ay - Taurus (Koç),  Sagittarius- Cavzahar (Yay).