Gülistan Azak

 

HABER MERKEZİ - Kadınlar her yıl dünyanın dört bir yanında büyük buluşmalara ve etkinliklere konu olan 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü, kadın katliamlarına karşı tek ses oldukları Las Tesis eylemi ile karşılıyor. 

 

Kadın hakları dünyanın dört bir yanında büyük etkinliklerle gündeme geliyor. Peki, Dünya Kadınlar Günü nasıl ortaya çıktı? Bu bir kutlama mı, protesto mu? Dünya Kadınlar Günü 100 yılı aşkın süredir var. Her yıl gündem farklı. Kadınlar bu yılki 8 Mart’ı kadın katliamlarına karşı tek ses oldukları “Bu kadın cinayeti. Katilimin cezasız kalması. Bu ortadan kaybolma. Tecavüz. Ve benim suçum değildi, nerede olduğum ya da nasıl giyindiğim. Tecavüzcü sendin, tecavüzcü sensin. Polis, Hakimler Devlet Başkan Baskıcı devlet bir erkek tecavüzcüdür. Baskıcı devlet bir erkek tecavüzcüdür” sözleriyle ve Las Tesis dansıyla karşılıyor.

 

Ne zaman başladı?

 

Dünya Kadınlar Günü'nün kökleri, işçi hakları hareketlerine dayanıyor ve 8 Mart Birleşmiş Milletler tarafından da ‘Dünya Kadınlar Günü’ olarak kabul ediliyor. Bugün neredeyse tüm dünyada ses getiren eylemlere sahne olan 8 Mart'ın tohumları 1908 yılında, New York'ta 15 bin çalışan kadının daha kısa mesai süreleri, daha yüksek maaş ve seçme hakkı talep etmesiyle atılmıştı. 16 saatlik ağır çalışma koşullarına karşı çıkan kadınlar o yıllarda görülmemiş büyüklükte devasa bir greve imza attılar. Ellerinde pankartlarla başını kadınların çektiği eyleme geçen emekçileri kuşatan polis, şiddet uyguladığı emekçileri zorla fabrikaya kapatır. Polisle fabrika yönetimi içeri hapsettikleri emekçilerin dışarı çıkışını engellemek için kapıları kilitlerler. Sonun başlangıcı olan büyük katliam böylece başlatılmış olur. Dışarıda fabrikayı kuşatan polis kurduğu barikatla çevrede kuş uçurtmazken, birden nasıl çıktığı bilinmeyen (!) yangın fabrikayı sarar. Canhıraş dışarıya kendilerini atmak isteyen ancak polis barikatını aşamadıkları için 129 kadın emekçi orada yanarak can verir. Doğru tanım; “katledilirler!” Sonrasında on binlerce emekçinin öfkeli gözyaşlarıyla toprağa verilirler. 

 

Bir yıl sonra Amerika Sosyalist Partisi 8 Mart'ı ‘Ulusal Kadınlar Günü’ ilan eder. Bu özel günü uluslararası hale getirme fikrini ortaya atan ilk kişi ise Clara Zetkin'dir. 1910 yılında Kopenhag'da toplanan Uluslararası Emekçi Kadınlar Konferansı'nda Dünya Kadınlar Günü fikrini önerir. Konferansa 17 farklı ülkeden katılan 100 kadın,  Clara Zetkin'in önerisini oybirliğiyle kabul eder.

 

Neden 8 Mart?

 

Dünya Kadınlar Günü fikrini ortaya atan Clara Zetkin'in aklında belirli bir tarih yoktu. Birinci Dünya Savaşı sırasında, 1917'de Rus emekçi kadınlar "Ekmek ve barış istiyoruz" sloganlarıyla sokaklara çıkar. Eylemlerin dördüncü gününde Rus Çarı tahttan indirilir. Kurulan geçici hükümet ise kadınlara seçme hakkı tanır. Rusya'daki kadın eylemlerinin başlangıcı, Jülyen takvimine göre 23 Şubat'tır. Dünya genelinde daha yaygın biçimde kullanılan Miladi (Gregoryen) takvimde bu tarih 8 Mart'a denk gelir.

 

Dünya Kadınlar Günü 107’inci yıldönümünde

 

1911 yılından sonra başta batılı ülkelerde, sonra da dünyanın geri kalanında 8 Mart günleri anılmaya başlanır. Dünya Kadınlar Günü'nün resmiyet kazanması için ise on yıllar geçmesi gerekir. 1975'te Birleşmiş Milletler Dünya Kadınlar Günü'nü kabul eder. Dünya Kadınlar Günü'nün 100. yıldönümü de büyük organizasyonlarla kutlanır. Kadına karşı sistem, erk, patriarkal zihniyet, eşitsizliklere karşı her alanda özgürce yaşamın güçlüce dile getirildiği gün olarak anılageldi. Bugün ise Dünya Kadınlar Günü'nün 107’inci yıldönümü.

 

Dünya Kadınlar Günü'nde, kadınların toplum içerisinde, siyasette ve iş hayatında elde ettiği başarılarını kutlarken, cinsiyet eşitsizliğinin vurgulandığı protestolar da düzenleniyor. Her yıl için özel bir tema etrafında bir araya gelen kadınlar bu yıl ise 8 Mart’ı kadın katliamlarına karşı tek ses oldukları Las Tesis şarkısı ve dans eylemleri ile karşılıyor.

 

Türkiye'de 8 Mart

 

*Türkiye'de 8 Mart Kadınlar Günü ilk kez 1921 yılında kutlanmaya başlandı. Daha sonraki yıllarda ise uzun bir süre 8 Mart kutlamalarına izin verilmedi.

 

*Ancak "Birleşmiş Milletler Kadınlar On Yılı" programından Türkiye'nin de etkilenmesiyle, 1975 yılında "Türkiye 1975 Kadın Yılı" kongresi yapıldı. Böylece 8 Mart, 1975 yılında ve onu izleyen yıllarda daha yaygın ve yığınsal olarak kutlandı, kapalı mekanlardan sokaklara taşındı.

 

*12 Eylül Darbesi'nden sonra cunta yönetimi tarafından dört yıl süreyle herhangi bir kutlama yapılmasına izin verilmedi.

 

*1984'ten itibaren her yıl çeşitli kadın örgütleri tarafından kutlanmaya devam edilmektedir. Bu yeni dönemin temel farkı, eskiden sadece sosyalist kesimin sahiplendiği bu günün artık hemen tüm kadın kuruluşlarının yanı sıra adeta resmi bayram gibi devlet yetkilileri ve kurumları tarafından da kutlanmaya, hatta şirketlerin de reklam ve pazarlama faaliyetleri ile buna katılmaya başlamasıdır.

 

*1992 yılında Dünya Kadınlar Günü nedeniyle İstanbul ve Adana'da düzenlenen kutlama yürüyüşlerine polis müdahale etti; bazı kadınlar dövüldü, iki kadın yaralandı ve 8 kadın gözaltına alındı.

 

*2003 yılında yurt çapındaki çeşitli Dünya Kadınlar Günü kutlamaları arasında, Taksim'de başlayan ve her yıl 8 Mart'ta tekrarlanan Feminist Gece Yürüyüşü, sonraki yıllarda başka şehirlerde de yapılmaya başlandı.

 

*2014 yılında İstanbul Valiliği tarafından Taksim Meydanı ve İstiklal Caddesinin yürüyüş ve miting yapılabilecek yerler listesinden çıkarılmasından sonra 8 Mart günü İstiklal Caddesinde Feminist Gece Yürüyüşü yapılmaya devam edildiyse de 2019 yılında polis İstiklal Caddesi'nde toplanan binlerce kişinin yürüyüş yapmasını engelledi. Önceki yıllarda olduğu gibi yürüyüş yapmakta ısrar eden kalabalık göz yaşartıcı gaz ve plastik mermiler kullanılarak dağıtıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hükûmet yetkilileri ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli tarafından İstiklal Caddesi’nin girişindeki Taksim mescidinden okunan yatsı ezanı sırasında slogan ve ıslıklara devam edilerek ezanın protesto edildiği, ezana saygısızlık edildiği iddialarında bulunuldu. Kadın örgütleri ise söz konusu iddiaları yalanladı. 10 Mart akşamında bir grup "Ezana uzanan eller kırılsın" sloganlarıyla Taksim'de bir gösteri yapmak istedi fakat polis göstericileri müdahale ederek dağıttı.

 

8 Mart’ta dünyada kadınları ilgilendiren önemli olaylar ve gelişmeler

 

*Dünya Kadınlar Günü ilk kez kutlandı. (8 Mart 1911)

 

*II. Nikolay'ın tahttan inmesine sebep olacak olan, Şubat Devrimi başladı (8 Mart 1917)

 

Türkiye ve bölgede 8 Mart’ta kadınları ilgilendiren önemli gelişmeler

 

* Kadın Çevresi Yayıncılığın çıkarttığı, Feminist dergisi yayına başladı. (8 Mart 1987)

 

*Hollanda'nın Lahey kentindeki Artistik Buz Pateni Uluslararası Aegon Kupası'nda, kadınlarda Tuğba Karademir 2. oldu ve Türkiye'ye bu spor dalında tarihte uluslararası bir yarışmada büyükler kategorisindeki ilk madalyayı kazandırdı. (8 Mart 2008)

 

*Virginia Woolf’un “Ve yazıyoruz. Erkekler ne der diye düşünmeden yazıyoruz" şiarıyla tüm aşamasında kadınların yer aldığı dünyanın ilk ve tek kadın haber ajansı JINHA yayın hayatına başladı.  (8 Mart 2012)

 

*Kadına şiddet uygulayan kişilere elektronik kelepçe veya bileklik takılmasına imkan sağlayan Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine İlişkin Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulunda yasalaştı. (8 Mart 2012)

 

*Dünyaya kadınların sesini duyurmak için yola çıkan ve tüm aşamasında kadınların yer aldığı Jin TV yayın hayatına başladı. (8 Mart 2018)