HABER MERKEZİ -  EŞİK, 2023 Genel Seçim’lerinde partilerin aday listelerini inceleyerek, eşit temsiliyete en fazla Yeşil Sol’un yer verdiğini belirtti. MHP’nin 40 ilde kadın aday çıkarmadığının belirtildi açıklamada, eşit temsiliyetin önemine vurgu yapıldı.

 

Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) 14 Mayıs’ta yapılacak seçimlerle ilgili açıkladığı milletvekilliği kesin aday listelerine ilişkin yazılı açıklama yaptı. 

 

AKP, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İyi Parti, MHP, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (Yeşil Sol Parti) milletvekili listeleri üzerinde yapmış olduğu incelemeye dair grafik de paylaşan EŞİK; “Yeni Meclis’in eşit temsilden yine çok uzak olacağını ortaya koymaktadır. Kadınlar siyasete girmek istemiyor iddiasını çürüten çok sayıda kadın aday adayı olmasına rağmen, birçok partinin kesinleşmiş listelerinde çok az sayıda kadına yer verildiği; büyük bölümünün de seçilemeyecek yerlere konularak listelerdeki kadın oranının yapay şekilde yükseltildiği görülmektedir” denildi.  

 

‘Cinsiyete göre ayrıştırılmış veri’

 

YSK listelerinde cinsiyet belirtmediği için incelemenin tüm vekillerin isimleri tek tek kontrol edilerek gerçekleştirildiği ifade edilen açıklamada, “Cinsiyete göre ayrıştırılmış veri toplamak devletin ve kamu ya da özel ilgili tüm kurumların temel görevlerinden biridir. Bu görevi ısrarla yerine getirmemek kadınlara karşı açık bir ayrımcılıktır; Anayasa’nın başta eşitlikle ilgili 10. maddesi olmak üzere birçok maddesinin ve Türkiye’nin taraf olduğu BM CEDAW Sözleşmesi’nin 9 No’lu Genel Tavsiyesi’nin açık ihlali anlamına gelmektedir. Aynı zamanda devletlere cinsiyete dayalı ayrıştırılmış veri ve istatistik toplama yükümlülüğü getiren İstanbul Sözleşmesi (madde 10 ve 11), Pekin Eylem Planı gibi uluslararası sözleşmelere ve kadının insan haklarını düzenleyen belgelere de aykırıdır. Bu temel bilgiye erişimin mümkün olmaması, titiz bir kontrol süreci yürütmüş olmamıza karşın, analizde genel tabloyu etkilemeyecek ufak hataların yapılmış olmasına yol açmış olabilir” diye belirtildi. 

 

EŞİK, söz konusu incelemeyi Meclis’te yer alması beklenen siyasi partilerin kesinleşmiş aday listeleri üzerinden ve 2018 seçim sonuçları temel alınarak yapmış oldukları karşılaştırmalar ve hesaplamalarla yaptıklarını açıkladı.

 

EŞİK’in kesin aday listesi üzerinden yaptığı incelemenin sonuçları şöyle:  

 

“ * 33 ilden kadın vekil çıkmamaktadır. Bu iller TBMM’nin 28. Dönemi boyunca sadece erkek vekillerce temsil edileceklerdir. Cumhuriyet tarihi boyunca kadın vekil çıkarmamış olan 20 ilden 18’inde bu seçimde de kadın vekil çıkmayacağı görülmektedir.

 

* MHP’nin 40, AKP’nin 34, İyi Parti’nin 22, CHP’nin 21 ilde kadın adayı bulunmamaktadır. 

 

* Meclis’e 117 kadın vekilin girmesi ve Meclis’teki kadın oranının yüzde 19.50 olması beklenmektedir. 

 

* TİP ile Yeşil Sol Parti’nin oy oranları 2018 seçimine göre artacak olursa, ilk sıralarda kadınlara en çok yer veren partiler oldukları için, Meclis’e girecek kadın sayısı da artacaktır.

 

* Milletvekili listelerinde kadın oranı en yüksek parti Yeşil Sol Parti (yüzde 43.50); ikinci parti ise TİP’dir (yüzde 42.13). Kadın adayı en az olan parti MHP’dir (yüzde 15.17); hemen ardından AKP (yüzde 18.67) gelmektedir.

 

* Aday listelerinde birinci sırada en çok sayıda kadın vekile yer vermiş olan parti TİP’dir (yüzde 47.06), ardından Yeşil Sol Parti (yüzde 39.08) gelmektedir. En az sayıda kadını birinci sıraya yazan parti AKP’dir (yüzde 4.60) ve onu MHP (yüzde 8.05) takip etmektedir.

 

Seçilecek yerlerden en çok kadın aday Yeşil Sol’da 

 

* Listelerde seçilebilir yerlerde yer alan kadın oranı en yüksek olan parti Yeşil Sol Parti (yüzde 41.54) iken en düşük orana sahip parti MHP'dir (yüzde 4.00). MHP’yi yüzde 11.36 ile İyi Parti, yüzde 18.18 ile CHP ve yüzde 19.05 ile AKP izlemektedir.

 

* Listelerdeki kadın oranı ile seçilebilir yere yazılan kadın oranları kıyaslandığında, aradaki farkın en açık olduğu parti TİP’dir, hemen ardından ise İyi Parti gelmektedir. İyi Parti listesinde yer bulan kadın sayısı 150 iken, seçilebilir yerde sadece 5 kadın adayın olduğu görülmektedir. İyi Parti’yi MHP takip etmektedir; MHP’nin listesinde 91 kadın varken, seçilebilir yere yazılan kadın sayısı sadece 2’dir. CHP listesinde 153 kadına yer vermekle birlikte, sadece 26 kadın aday CHP’den seçilebilir sıralarda yer almaktadır. (Seçilebilir yer nitelendirmesi, 2018 seçim sonuçları baz alınarak oluşturulmuştur.)

 

İllere göre kadın adaylar

 

* MHP’nin 40 ilde kadın adayı bulunmamaktadır. 

 

* AKP; Adıyaman, Amasya, Artvin, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Isparta, Kars, Kırşehir, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Siirt, Sinop, Tokat, Yozgat, Bayburt, Kırıkkale, Bartın, Ardahan, Iğdır, Karabük ve Kilis’te yani toplam 34 ilde hiç kadın adaya yer vermemiştir.

 

* İyi Parti; Afyon, Ağrı, Amasya, Artvin, Bilecik, Bitlis, Bolu, Burdur, Giresun, Gümüşhane, Kastamonu, Kırşehir, Muş, Niğde, Sinop, Tokat, Tunceli, Uşak, Bayburt, Şırnak, Ardahan ve Kilis’te yani toplam 22 ilde hiç kadın adaya yer vermemiştir. 

 

* CHP; Ardahan, Artvin, Bilecik, Bingöl, Edirne, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Karabük, Kastamonu, Karaman, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Kilis, Malatya, Rize, Siirt, Sinop, Sivas, Şırnak ve Tokat’ta yani toplam 21 ilde hiç kadın adaya yer vermemiştir.

 

* Millet ittifakı; Ardahan, Artvin, Bilecik, Iğdır, Kastamonu, Giresun, Gümüşhane, Sinop, Tokat, Kırşehir, Kilis, Şırnak ve Rize’de, yani toplam 13 ilde, 6 parti olarak tek bir kadın aday çıkarmamış durumdadır.

 

* Emek ve Özgürlük İttifakı’nın tüm illerde kadın adaylara, eşit temsile yakın oranda yer verdiği görülmüştür.”

 

‘Eşit temsil yasal zorunluluk olmalıdır’

 

Eşit temsilin siyasetçilerin keyfi kararlarına bırakılamayacağına dikkat çekilen açıklamada, “İlk 100 gün içinde yapılacak ilk yasal düzenlemelerden biri de tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil ilkesinin yasal zorunluluk haline getirilmesi olmalıdır. Eşit temsil olmayan listeler seçim kurulları tarafından reddedilmelidir. Eşitlik ilkesini ihlal eden atamalar iptal edilmelidir. Eşit temsil, ilk anayasa değişikliğinde de anayasal bir kural olarak düzenlenmelidir. Yasal güvenceli eşit temsil sağlayıncaya kadar mücadeleye devam edeceğiz. Eşit temsil vazgeçilmezimiz” ifadelerine yer verildi.