ANKARA- Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Neşe Tuncer, halk arasında demans olarak bilinen Alzheimer’ın kadınlarda iki kat daha fazla görülmesinin kadınların, ataerkil toplumda maruz kaldığı stres ve baskıyla ilgili olduğunu belirtti. Neşe, demans hastalarının tek başına ve kapalı bir alanda yaşamlarını sürdürmeyeceklerini de sözlerine ekledi. 

 

Alzheimer hastalığı için farkındalığı arttırmak, hastalığın erken tespitini sağlamak amacıyla 21 Eylül tarihi tüm dünyada Dünya Alzheimer Günü olarak kabul ediliyor. Alzheimer hastalığı en sık görülen demans nedeni ve 55 milyondan fazla insan demans hastası. 2021 Dünya Alzheimer raporuna göre demans olan kişilerin yüzde 75’ine henüz tanı konulmazken, özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu oran yüzde 90’lara çıkıyor. Hastalığın nedenleri bilinmemekle beraber, psikiyatrik hastalıkların görülmesini artıran stres, hem doğrudan hem dolaylı olarak Alzheimer hastalığı gibi beyin hücre ölümü ile seyreden hastalıkları da tetikliyor.

 

Aysel Tuğluk'un durumu

 

Bilinen istatistiklere göre ise Alzheimer hastalığı kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha fazla görülüyor. Kandıra 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk da annesinin cenazesine yönelik saldırı ve maruz kaldığı psikolojik şiddet sonucu demans hastalığına yakalanmıştı. Bir yılı aşkın süredir demans hastalığı ile mücadele eden fakat tahliye edilmeyen Aysel, demans hastalarının yaşamını sürdürmesi gereken ortamdan çok uzakta ve tek başına yaşamını idame edemeyecek şekilde sağlık sorunlarıyla baş başa.

 

Kadınlarda iki kat daha fazla görülüyor

 

Öte yandan kadınlarda demans hastalığının sık olmasına, bilimsel olarak kadınların daha uzun yaşam ömrüne sahip olması gösterilse de bazı çalışmalarda kadınların, ataerkil toplumda maruz kaldığı stres ve baskı da özellikle vurgulanıyor.

 

Demans hastalığının ne olduğuna, nasıl geliştiğine ve kadınlarda neden daha sık görüldüğüne ilişkin Nöroloji Derneği’nden Profesör Doktor Neşe Tuncer ile konuştuk. 

 

“Demans, kişinin günlük yaşam aktivitelerine ve sosyal özerkliğine engel olacak düzeyde bir bilişsel gerileme durumudur”

 

* Halk arasında daha çok demans olarak bilinen Alzheimer hastalığı nedir?

 

Majör nörobilişsel bozukluk olarak bilinen ‘demans ‘terimi halk arasında ‘bunama’ olarak bilinen ve pek çok nedeni olabilen, hafızayı, davranışı, düşünmeyi ve sosyal yetenekleri bozarak, kişinin günlük yaşam aktivitelerine ve sosyal özerkliğine engel olacak düzeyde bir bilişsel gerileme durumudur. Alzheimer Hastalığı 65 yaş üzerinde en sık rastlanan demans nedeni olan bir nörodejeneratif hastalıktır.

 

“Yaş faktörünün dışında, fırsat eşitliğinin olmadığı toplumlarda da kadın hasta sıklığı artmaktadır”

 

* Demans hastalığının daha çok kadınlarda görüldüğü verilerle biliniyor bu hastalık neden kadınlarda daha fazla görülür?

 

Alzheimer hastalığı yaşla beraber katlanarak artan bir nörodejeneratif hastalıktır. 65 yaş ve üzerinde her beş yılda bir görülme sıklığı iki kat artmaktadır. Hastalığın kadınlarda daha sık görülmesinin en önemli nedeni kadınların erkeklerden daha uzun bir hayat sürüyor olmalarıdır. Hastalık eğitim almayan ve okuma yazması olmayan kişilerde daha sık görülmektedir. Bu nedenle, kadınların eğitim açısından fırsat eşitliğine sahip olmadığı toplumlarda, bu faktörün de kadın hasta sıklığını arttırdığını söyleyebiliriz.

 

“Hastanın bilişsel uyaranını arttıran sevdiği eskiye, kendisine ait objelerin yanında bulundurulması, diyaloglarda basit bir dille yavaş ve sakin bir iletişim, sevdikleriyle beraber olma, sarılarak iletişmek çok etkin olmaktadır.”

 

* Demans hastalığına yakalanan kişilerin bakımı ve bulunduğu ortam nasıl olmalıdır?

 

Demans hastalarının bulunduğu ortam sakin ve hasta için güvenli bir ortam olmalıdır. Öncelikle hastanın düşme, yaralanma riskini ortadan kaldırmak, pencerelerin ve kapının kilitli olması hastanın tek başına çıkmasının tehlikeli olduğu durumda gereken önlemlerin alınması önemlidir. Hastanın bilişsel uyaranını arttıran sevdiği eskiye, kendisine ait objelerin yanında bulundurulması, sevdiği şarkıların çalınması, diyaloglarda basit bir dille yavaş ve sakin bir iletişim, sevdikleriyle beraber olma, sözel iletişimin kaybolması evrelerinde dokunarak, sarılarak iletişmek çok etkili olmaktadır. Hastalarımızın fonksiyonelliğini arttırmaya yönelik yapabildiği her türlü işi desteklemek ve ‘onun için yapma, onunla birlikte yap’ yaklaşımı ile davranmak zihinsel fonksiyonların gerilemesini yavaşlatmak adına çok önemli olmaktadır.

 

“Hastanın dışarı çıkarılması, sevdiklerini tanıyamadığı dönemlerde dahi onlarla güven ve sevgi ortamında olmalılar.”

 

* Buna dayanarak bir demans hastası tek başına kapalı bir alanda yaşamını sürdürebilir mi?

 

Demans hastalarının tek başına ve kapalı bir alanda yaşamlarını sürdürmeleri onların zihinsel olarak hızla gerilemesine neden olur. Zira insan sosyal bir varlıktır, bilişsel ve ruhsal olarak iletişimle beslenir. İletişim bilişsel uyaranları arttırır, bilişsel uyaranların olması ise bilişsel fonksiyonların daha uzun süreli korunmasına neden olur. Hastanın dışarı çıkarılması, günlük basit egzersizler, sevdiklerini tanıyamadığı dönemlerde dahi onlarla birlikte güven ve sevgi ortamında yaşamını sürdürmesini öneriyoruz.