Derya Ren 

 

NAVENDA NÛÇEYAN - Fermandara YBŞ-YJŞ'ê Viyan Hebabî, diyar kir ku rola herî mezin a YBŞ-YJŞ parastina civaka êzidî ye û got: "Felsefeya Rêber Apo ji bo me destpêkek nû û xwe nûjenkirin e. Civaka êzidî bi felsefeyeke wiha xwe ji nû ve diafirîne û dike yek" û da zanîn ku çi dibe bila bibe, dê parastina civaka xwe bidomînin. 

 

Di encama fermanên ku di dîrokê de li dijî Êzidiyan hatine sepandin, bi sed hezaran kes hatine qirkirin û neçar mane ku Şengal, cihekî ku ew wekî pîroz dibînin, biterikînin. Êrişa herî dawî ya DAIŞ'ê di 3'ê Tebaxa 2014'an de bûye yek ji komkujiyên herî wêranker ên li ser civaka êzidî. Ji destpêka êrişan ve, bi hezaran êzidî hatine qirkirin, hem ji ber êrişên DAIŞ'ê û hem jî ji ber xiyaneta PDK'ê. 

 

Bi sedan jin û zarok ji aliyê DAIŞ'ê ve hatine revandin, li bazarên koleyan hatine firotin û îşkence li jin û zaroan hat kirin. Ev komkujî ne tenê wekî kiryarek wêrankirina fîzîkî, lê di heman demê de wekî êrişek ku armanca wê jiholêrakirina mîrateya çandî û olî ya civaka êzidî ye, di dîrokê de cih girtiye.

 

Piştî vê fermanê, li ser banga xweparastinê ya gelek caran ji aliyê Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan ve hate gotin, Yekîneyên Berxwedana Şengalê (YBŞ) û Yekîneyên Jinên Şengalê (YJŞ) hatin avakirin.

 

Fermandara YBŞ-YJŞ'ê Viyan Hebabî li ser armanca damezrandina YBŞ-YJŞ'ê û peyamên ku Abdullah Ocalan di hevdîtinên xwe de ji êzidiyan re şandibû, pirsên me bersivandin.

 

Viyan Hebabî, di destpêka axafina xwe de wiha bal kişand ser damezrandina YJŞ-YBŞ'ê: "Damezrandina YJŞ-YBŞ di destpêkê de ji ber pêwîstiyê bû. Hemû cîhanê şahidiya qirkirina ku civaka êzidî pê re rû bi rû ma kir. Êriş û qirkirinên li ser êzidiyan bûn sedema berxwedaneke mezin û derketina holê ya lehengên mezin. Ji ber ku berxwedan bi tevahî rêxistin nebû, parçe bû û nekarî pêdiviyên gel pêk bîne. Ji ber vê yekê, ew bi komkujiyên berdewam re rû bi rû man. Heta roja îro, civaka êzidî tu carî nebûye xwedî artêşeke ji ciwanên Êzidî. Felsefe û berxwedana xwe di bin pêşengiya gerîlayên YJA-STAR û HPG de afirand. Di sala 2014'an de, YJA-STAR, HPG û YPJ-YPG piştgirî dan wê, hewl dan ku civaka êzidî ji komkujiyê rizgar bikin. Lêbelê, bêyî parastina xwe ya civaka êzidî, her parastinek ji derve têrê nake an jî mimkun nabe. YJŞ-YBŞ di nav ne gengaziyan de xwe afirand. Wek YJŞ û YBŞ, me xwe ji tunebûnê ava kir. Em dikarin YJŞ û YBŞ wekî zarokên ku ji fermanê filitîne bi nav bikin. Piştî ku ji wê fermanê filitîn, cek û rext girtin û gelê xwe parastin." 

 

'Gelê me li kêleka me ye'

 

Fermandar Viyan Hebabî, diyar kir ku YJŞ-YBŞ ji bo civaka xwe canê xwe feda dikin û wiha bi lêv kir: "Hêzên YJŞ-YBŞ ew kes in ku ji bo civaka êzidî canê xwe feda dikin. Gelê Şengalî vê yekê pir baş dizane. Her ku êrişek li ser hêzên me çêdibe, gelê me li kêleka me ye. Hêjayî gotinê ye ku heta beriya qirkirina 74'an jî, nîqaş li ser avakirina hêzên parastinê ji bo parastina civaka êzidî hebûn. Ji ber ku PDK'ê pir caran êriş dikir.  Berî qirkirinê, bi qasî 50-60 ciwanan ji bo pêdiviyên parastinê perwerde dîtin. Ev ciwan yekem kes bûn ku Şengal ji êrişên DAIŞ'ê parastin. Bi vî rengî bingeha hêzên me hate danîn. Paşê, damezrandina wê hate ragihandin. Bingeh bi pêşengên wekî Berxwedan Tolhildan, Berîvan Şengalî, Dijwar Fekîr û Seît Hesen hate danîn ku gihîştin şehadetê."

 

Fêmkirina girîngiya xweparastinê 

 

Viyan Hebabî, destnîşan kir ku îro, civaka êzîdî vedigere Şengalê û jiyaneke nû ava dike û wiha dirêjî da axaftina xwe: "Hikûmeta Iraqê jî vê yekê dibîne; eger hêzên YJŞ-YBŞ nebûya, civaka êzîdî nedikarîbû vegere. Me di fermanê de dît ku ji bo pêşîgirtina li mayîna civaka êzîdî li ser axa xwe, nêzîkatiyên siyasî yên cûda hebûn. Dewlet dixwazin êzîdî ji welatên xwe derkevin û biçin welatên din. Lêbelê, ew xalekê ji bîr dikin: Laleş û Şengal ji bo êzîdiyan cihên pîroz in. Divê hikûmeta Iraqê vê yekê nas bike. Divê ew me wekî gef nebînin. Em nikarin bi tevahî bibêjin ku hikûmeta Iraqê dijminatiya êzîdiyan dike, lê diyar e ku ew me qebûl nakin. Ji ber vê yekê, divê hikûmeta Iraqê nêzîkatiya xwe biguherîne. Bi damezrandina YBŞ-YJŞ piştî fermanê, êzidî derbasî merheleyek din a baştir bûn. Wan girîngiya parastina xwe baştir fêm kirin. Ji hêla çandî ve, civaka êzidî zirareke mezin dît. Ev niha tê sererastkirin."

 

'Ji bo parastina gel gelek bedel hatin dayîn'

 

Fermandara Viyan Hebabî, diyar kir ku YBŞ-YJŞ ji aliyê leşkerî ve tevdigerin û got: "Lêbelê, li Şengal pergalek bi tevahî hatiye avakirin. Heke hebûna we ya leşkerî tune be, bandora we ya siyasî zêde nabe. Wekî din, ji bo ku hûn bikaribin xebata siyasî bikin, hûn hewceyê hêzek parastina xwe ne. Divê hikûmeta Iraqê pêşî li xwerêxistinkirina civaka êzidî li Şengal bide. Ev hêz niha li Şengal tevdigerin. Ji ber vê yekê, YBŞ-YJŞ bandorek siyasî û civakî dike. Em li ser vê bingehê xebata xwe didomînin.

 

Polîtîkayên şerê taybet li dijî êzidiyan berdewam dikin. Wek hêzek rêxistinkirî, têkoşîna me li dijî wan berdewam dike. Belê, em xwedî şiyana naskirina rastiya xwe ne, lê ev têrê nake. Divê civaka êzidî li dora hêzên xwe yên parastina xwe, saziyên jinan û Rêveberiya Xweser a xwe bibin yek. Rizgarkirina civaka êzidî di parastina saziyên xwe de ye. Niha, li seranserê cîhanê rewşek şer heye. Wek êzidî, divê em yekîtiya xwe misoger bikin da ku em nebin qurbaniyên dewletên din. Ji ber ku êzidî xwedî helwestek parçebûyî ne. Hîn jî kesên ku piştgiriyê didin KDP hene. Yekîtî ji bo ku bibe hêzek mezin girîng e. Gelek rêberên me di encama xiyanetê de hatin kuştin.

 

Ew kesên ku niha hewl didin êzidiyan bikişînin aliyê xwe, di fermana 2014'an de ew terikandin. Nasnameya me ya êzidî divê tenê bi devkî nemîne. Ger kesek xwe wekî êzidî îlan bike, divê li gorî wê tevbigerin. Wek YBŞ-YJŞ, em bi hêza ku em ji êzidîtiyê û felsefeya Rêber Apo digirin xwe birêxistin dikin. Bi vê evînê, me sed hezar qurbanî ji bo parastina gelê xwe daye. Em amade ne ku ji bo parastina gelê xwe bedel bidin.

 

'Civaka êzidî Rêber Apo wek rêberê xwe dibîne'

 

Viyan Hebalî, di axaftina xwe de wiha behsa peyamên Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan kir: "Felsefeya Rêber Apo ji bo me destpêkek nû û xwe nûjenkirin e. Civaka êzidî bi felsefeyeke wiha xwe ji nû ve diafirîne û dike yek. Ev pir biqîmet e. Civaka êzidî Rêber Apo wek rêberê xwe dibîne. Ev rastiyek e. Rêber Apo di civînên xwe de her tim peyamek ji bo civaka êzidî heye. Nirxa ku Rêber Apo dide Êzidiyan mijareke rûmet û serbilindiyeke mezin e. Em bi van peyaman rûmetdar dibin. Êşa êzidiyan her tim di rojeva Rêber Apo de ye û em vê yekê jî dibînin. Peyamên Rêber Apo ji aliyê civaka êzidî ve bi hezkirineke mezin têne pêşwazîkirin. Banga Rêber Apo ji bo danîna çekan ji aliyê PKK'ê ve tirs xistiye dilê êzidî. Ji ber ku di fermana herî dawî de, hêzên HPG û YJA-STAR êzidî parastin. Belê, ew di sala 2018'an de bi fermî ji Şengal vekişiyan. Lêbelê, êzidî dizanin ku di rewşa her êrîşekê de, piştî YBŞ-YJŞ, ku dê wan biparêze, HPG, YJA-STAR û Rêber Apo dê ramanên xwe hebin."

 

'Çi dibe bila bibe em ê gelê xwe biparêzin'

 

Fermandara YBŞ-YJŞ'ê Viyan Hebabî, behsa girîngiya xweparastinê kir û wiha dawî li axaftina xwe anî: "Rola herî mezin a YBŞ-YJŞ parastina vî gelî ye. Em ê tola fermanên berê hilînin û hêza xwe ya parastinê li dijî êrişên pêşerojê yên li dijî gelê me ava bikin. Çi dibe bila bibe, em ê dev ji parastina gelê xwe bernedin. Me çek li dijî DAIŞ'ê rakiriye. Di rewşa her êrişekê li dijî gelê me de, hêzên me ne ku dê parastina xwe misoger bikin. Ji ber vê yekê, em ê parastina gelê xwe nehêlin hêzên din. Em ê bi vê armanc û israrê rola xwe bidomînin."