DİYARBAKIR - Çocuk Her Yerde Derneği Yönetim Kurulu üyesi ve Sosyolog Demgül Athan, internet aracılığı ile çocukların istismara maruz bırakılmasının önüne geçilmesi için ailelerin duyarlı olması gerektiğini belirterek, devletin de hiçbir boşluğu olmayan bir çocuk koruma politikası hayata geçirmesi gerektiğini vurguladı. 

 

Son yıllarda çocukların internet aracılığı ile taciz ve istismara maruz bırakılması yaygın bir sorun haline geldi. Çocuk Her Yerde Derneği Yönetim Kurulu üyesi ve Sosyolog Demgül Athan, hem çocukların karşılaştığı tehlikeleri hem de çocukların aileleri tarafından nasıl korunması gerektiğine dair sorularımızı yanıtladı. 

 

*Pandemi sürecinde çocukların eve kapanmalarıyla beraber artan telefon, tablet ve PC gibi teknolojik aletlere erişimlerinin olması çocuklar üzerinde ne tür problemlere yol açabilir?

 

Mart ayında salgın sürecinden kaynaklı alınan önlemler kapsamında okulların kapatılmasıyla beraber çocuklar zamanlarının büyük bir bölümünü evde geçirmek zorunda kaldılar. Aslında bu hiçbirimizin daha önce deneyimlemediği bir şeydi. Ebeveynler çocukları ile belki hiç bu kadar uzun süre evde vakit geçirmemişlerdi. Çocukların da sokağa çıkma kısıtlamaları olduğundan çocukların yaşam alanları daraldı ve oyun alanları evle sınırlı kaldı. Çocuklar bu süreçte daha çok tablet, bilgisayar ve telefon gibi teknolojik aletlerle vakit geçirdiler. Birçok ebeveynin sürecin belirsizliği ve deneyimsizliğinden kaynaklı buna müsaade ettiğini biliyoruz. İnternet kullanımının bilinçsizliği ve aşırılığı çocuklarda olumsuz şeylere yol açabilmektedir.

 

Araştırmalara göre çocukların uzun süre internet kullanması; hareketsizlikten kaynaklı kilo problemlerine, uyku bozukluğuna, görme bozukluklarına sebep olur. Bunun yanı sıra psikososyal gelişimlerine de olumsuz etkileri vardır. Bu etkiler yaş ve gelişimlerine göre iletişim becerilerinin zayıflamasına, dikkat eksikliğine, sosyalleşmemelerine yüksek strese ve hayal gücünün olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Bunların dışında aslında gözardı edilen başka tehlikeler de var. Bunlar internet ortamındaki çocukların siber zorbalıklara ve istismara maruz kalabildikleridir. Sosyal medya, Youtube, çevrimiçi oyunlar ebeveyn kontrolü olmadığında çocuklar için istismara açık bir yer olabilir. Son dönemlerde çevrimiçi ortamlarda çocuklara yönelik istismar vakaları artmış bulunmaktadır. YouTube gibi herkesin erişebildiği ve çocukların da çok sık kullandığı mecrada çocuk istismarını meşrulaştıran yayınların yapılması, videoların kaydedilmesi ülkemizin de gündemine oturmuştur.

 

*Çevrimiçi oyunlardan bahsettiniz, bu oyunlar çocuklar açısından hangi tehlikeleri barındırıyor?

 

Çevrimiçi oyunlar internette kişilerin hem oyun oynayabildikleri hem de özel bir şekilde mesajlaşabildikleri yerlerdir. Çocuklar internette vakit geçirdikleri sürede sıkça bu tür oyunlara girebilmektedir. Bu oyunlara sadece çocuklar değil yetişkinler de erişebilmektedir. Bu tür ortamlarda kimi kötü niyetli yetişinler çocuklar ile bu oyunlarda mesajlaşıp çocukları istismar edebilmektedir. Ayrıca çocuklar akranları tarafından da siber zorbalığa maruz bırakılabilmektedirler. Çocuklar çoğu zaman bu durumun farkında olmadan bunları yaşadıkları için ya da tehdit edildikleri için ebeveynleriyle paylaşmazlar, bu yüzden istismar ve zorbalık durumları uzun süre devam edebilir. Bu da istismar ve zorbalıkların çocuğun psikolojik ve fiziksel olarak olumsuz etkilenmelerine sebep olabilir.

 

Oyunlarda çocukların istismarcılar ve akranları tarafından; ev adresleri, ebeveynlerin kredi kartı numaralarını, telefon numaraları gibi özel bilgiler alınarak çocuklar tehdit edilebilmektedir. Aynı durum sosyal medyada aktif olan çocuklarda da yaşanabilmektedir. İstismarcılar, oyun oynayanın çocuk olduğuna emin olduktan sonra çocuğa oyunla ilgili kimi vaatlerde bulunup bu özel bilgilere erişebilir, ötesinde çocuklar cinsel içerikli sohbetlere zorlanabilmektedir.  Bunların yaşanmaması ve çocukların sağlıklı bir şekilde interneti kullanabilmeleri için güvenli internetin sağlanması gerekmektedir. Bunu hem ebeveynlerin hem çocukların en önemlisi de devletin sağlaması gerekir.

 

*Güvenli internet için ne gibi önlemler alınabilir?

 

Güvenli internet; Çocuk Profili ‘izinli liste’ yöntemi ile çalışmaktadır. Bu yöntemde güvenli olduğu onaylanmış belirli sayıdaki İnternet sitelerine erişim sağlanır. Bu listede yer almayan sitelere erişim sağlanamaz. Yeni yayınlanan siteler de onaylandıktan sonra bu listeye dahil edilmektedir. Çocuk profilinde, çocukların ruhsal ve bedensel sağlıklarını olumsuz etkileyebilecek ve yabancı kişilerle doğrudan iletişim kurulabilecek web siteleri yer almamaktadır. Bu kapsamda sohbet siteleri ile sosyal medya siteleri ‘Çocuk Profilinde’ yer almazlar. Çocuk profilinde sadece, e-posta, haber, iş, alışveriş, sağlık, eğitim, resmi kurumlar, bankacılık vb. kategorilerdeki sitelere, uygun içerikli iyi yönetilen forum siteleri ve çevrimiçi mesajlaşmanın olmadığı oyun sitelerine erişilebilmektedir. Çocuk Profilinde; sadece içeriği pozitif ve faydalı olan internet sitelerine erişim vardır, bu siteler dışındaki diğer sitelere erişim yoktur.

 

Güvenli internetin sağlanabilmesi için atılması gereken adımlar ise İnternette çocuklar için olan uygulamalarda çocuk istismarına dönük sürekli bir kontrolün sağlanması; bazı uygulamalarda yaş sınırlandırılmaları getirilmesi, tablet, telefon ve bilgisayarlarda ebeveyn kilitlerinin kullanılması gerekir. YouTube gibi herkesin erişebildiği yerlere yüklenen videoların devletin ilgili mercileri tarafından çocuk istismarına yol açanların erişeme engellenmesi, MEB’in okul müfredatlarına güvenli internet kullanımını ders olarak eklemesi lazım. Ebeveyn ve çocukların sürekli olarak bilinçlendirilmeleri, çocukların ne gibi yerlere eriştikleri ve neler yaptıklarının ebeveynler tarafından kontrol edilmesi, çocuklara uygun olmayan oyun ve içeriklerin ‘android’ ve ‘İOS’ gibi oyun mağazalarından kaldırılmasına dair devletin önlem alması gerekmektedir. Çocuklara siber zorbalığın ve oyunlarda istismar durumlarının anlatıldığı kısa videoların hazırlanması ve YouTube- sosyal medya uygulamalarında kullanılan içeriklerin çocuklara uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

 

Ayrıca çocuk alanında çalışan STÖ’lerinin çevrimiçi çocuk istismarına dair kampanyalar düzenlemesi, erişilebilinen tüm çocuklara bu konuda bilgilendirmeler yapılmalıdır. Devletin imzalamış olduğu uluslararası çocuk hakları sözleşmesi gereğince de devlet çocukları her türlü ihmal ve istismardan korumalıdır. Dijital ortamlarda uygulanan bu tür istismarların önlenmesine dair devletin yasal düzenlemeleri yapması gerekmektedir. Dijital çağda interneti tamamen hayatımızdan çıkaramayacağımızı bilmemiz gerekiyor. Fakat çocukların interneti doğru, güvenli ve sınırlı kullanmalarını bilinç oluşturarak sağlayabiliriz. Çocukların her yerde ve zamanda korunabilmesi için etkin ve her zaman çalışabilecek, hiç bir boşluğu olmayan bir çocuk koruma politikasının hayata geçirilmesini gerektiğine inanıyoruz. Bu da elbette devletin bu konuyu gündemine alması ve yeterince önemsemesiyle gerçekleşeceğini biliyoruz.