Habibe Eren 

 

ANKARA - KHK ile kapatılan Gündem Çocuk Derneği’nden Esin Koman, şiddetin öğrenebilir olduğunu ve çocuklarının bunu en fazla çizgi filmlerden öğrendiğine dikkat çekerek, ailelere tavsiyede bulundu. Esin, “Çocuğun zihinsel gelişimini pekiştirecek bir mekanizma oluşturulması gerekiyor” dedi. 

 

Çocuklar, günümüzün en yaygın ve etkin kitle iletişim aracı olan televizyondan büyük ölçüde etkileniyorlar. Araştırmalara göre, çocukların televizyondan etkilenme düzeyleri yaşlarına, gelişimlerine, ailesel ve çevresel faktörlerine, izledikleri programların içeriklerine bağlı olarak farklılıklar gösteriyor. Bu durumda televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri, olumlu olduğu kadar olumsuz da olabiliyor. Son süreçte çocuklara yönelik yapılan çizgi film ve programların çoğunda ise militarist, cinsiyetçi ve şiddet içeren ögelerle karşılaşıyoruz. 

 

Geçtiğimiz yıl KHK ile kapatılan Gündem Çocuk Derneği’nden Çocuk Gelişim Uzmanı Esin Koman, çizgi filmlerin çocuk sağlığı üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini değerlendirirken, çocukların gelişimi açısından ailelere de önerilerde bulundu.

 

'Son zamandaki çizgi filmler sıkıntılı'

 

Çocuğun gelişimi açısından görsel bilgiyi almanın iyi bir şey olduğunu ancak televizyon karşısında geçirilecek vaktin doğru kullanılması gerektiğini belirten Esin ,“Son zamanlarda çocuklar ile ilgili programlar ve çizgi filmlerde sıkıntılar olduğunun farkındayız. Bunu aileler de söylüyor. Çocuk gelişimcileriyle de bunu konuşuyoruz” dedi.

 

‘Doğru kullanılırsa çizgi filmlerin yararları var’

 

Çocukların zihinsel gelişimi açısından çizgi filmlerin izlenmesinin bir yere kadar faydalı olduğunu ifade eden Esin, şöyle konuştu: “Doğru kullanıldığında dil becerisini, görsel zekâsını geliştiriyor. Zihinsel gelişimini artırıyor, bilgiyi daha çabuk öğrenebiliyor. Farklı şekillerde kullanabiliyor. Her çocuğun yaşına uygun yapıldığında, gelişimsel özellikleri dikkate alındığında, şiddet içerikli olmaması durumunda öğretici ve eğlendirici yapılması durumunda bu işin çocuklara büyük katkısı var.”

 

‘Çizgi film konusunda ‘aile’ önemli faktör’

 

Çocuklara izletilen çizgi filmlerde ailenin önemli bir faktör olduğunu vurgulayan Esin, “Aileler, çocuklara ne izleteceklerini bilemiyor. Aileler, çocuğun ne izleyeceğini seçemiyor olmalarına rağmen çocukları televizyon karşısından alamıyorlar. İçeriklerini takip edemiyorlar; ya çok tedirginler ya da boş bırakmış durumdalar ‘ne olursa izlesin’ şeklinde davranıyorlar. Bu sefer çocuk inatlaşıyor. Arada bir sürtüşme yaşanabiliyor” şeklinde konuştu.

 

‘Fiziksel ve dil gelişiminde gerilemelere neden oluyor’

 

TV’nin karşısında uzun saatler çizgi film izleyen bir çocuğun fiziksel gelişiminin yanı sıra diyalog kuramamasından kaynaklı dil gelişiminin de gerilediğini söyleyen Esin, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Tabi TV ışınlarının çocukların göz yapılarına zararları olduğunu biliyoruz. Başka türlü zararları da oluyor. Bunun yanı sıra iletişimi kesiyorlar. Çocuğun sosyalleşmesi engelleniyor. Çocuk tüm ihtiyacını televizyondan karşılamak istiyor.”

 

‘Çocuklar şiddeti çizgi filmlerden öğreniyor’

 

“O yüzden, çocukların yaşına uygun olan çizgi filmlerin uzun değil kısa olarak izletilmesi gerekiyor” diyen Esin, ailelerin çok sayıda şiddet içerikli çizgi filmin yayınlanıyor olmasından kaynaklı şikâyetçi olduğunu belirtti. Şiddetin öğrenebilir olduğunu ve çocuklarının bunu en fazla çizgi filmlerden öğrendiğine dikkat çeken Esin, “Şiddet var. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin ortaya çıkardığı durumlar ve militarizm var. Bu yüzden çizgi filmlerin ince ince işlenip, çocuğa sunulması gerekiyor” diye konuştu.

 

‘Aileler çocuğunu kontrol etmiyor’

 

Çocukların çizgi filmlerden öğrendiği şiddeti zamanla günlük hayatta uygulamaya başladığını vurgulayan Esin, devamında şunları kaydetti: ”Aileler bize geldiğinde ‘işte biz hiç küfür etmiyoruz. Şiddet uygulamıyoruz. ‘diyorlar. Ee peki çocuk bunları nereden öğreniyor? Televizyondan öğreniyorlar. Ama aileler çocuğunun bu durumundan rahatsızlık duysa bile; herhangi bir kısıtlama ya da kontrol etme gereği duymuyor. Çizgi filmler ya da bilgisayar programları var olan ideolojilerin de bir aracı. Bir sürü çizgi film dinsel içeriklerle hazırlandı ve böyle sunuluyor. Bu çocuğun anlama kapasitesine uygun bir durum değil; ister istemez çocuk da bu sarmalın içerisinde yer alıyor.”

 

Çocukları TV karşısından almak için öneriler

 

Çocukları televizyon karşısında çok tutmamak için onlara oyunlar oynatılması gerektiğini ifade eden Esin, “Televizyon ve bilgisayar doğru kullanıldığında faydalıdır. Ama uzun ve yanlış kullanıldığında sadece motor gelişimini değil; zihinsel ve sosyal gelişimini de etkiliyor. O yüzden çocukların yaşıtları ile bir araya gelmesi ve yine doğru seçilen oyuncaklarla oyun oynaması gerekiyor.  Bunun yanı sıra ebeveyn ile bir araya gelebilir. Çocuklara kitaplar okunabilir ya da okutulabilir. Ya da aile ile birlikte, çizgi filmler beraber izlenip sohbet edilebilir. Mesela; bir gökkuşağı çıktığında , ‘bunu gördün mü? Nasıl oluyor fark ettin mi ya da kızın elbisesi ne renkti?’ gibi, çocuğun zihinsel gelişimini pekiştirecek bir mekanizma oluşturulması gerekiyor “ dedi.