4 Ekim 1926’da yürürlüğe giren 743 sayılı Medeni Kanun’un 159. maddesi, bir kadının ancak evli olduğu erkeğin izniyle bir iş ve sanatla iştigal edebileceğine hükmediyordu. Erkeğin izin vermemesi halinde kadın mahkemeye başvurabiliyor, mahkeme kadının çalışmasının aile birliğine zarar vermediğine ikna olursa çalışma iznini veriyordu.

 

İzmir’de, evli olduğu erkeğin izniyle turistik yerlerde çalışan bir kadın halk türküleri sanatçısının hukuki girişimiyle konuyu gündeme taşıdı. Kadın, erkeğin kendisini istismar ettiği gerekçesiyle boşanma davası açınca; erkekte hemen kadına verdiği çalışma iznini iptal etti.

 

Bunun üzerine kadın, 14 Nisan 1990 tarihinde hem mahkemeden çalışma iznini almak hem de erkeğin iznini zorunlu kılan 159. maddenin Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle dava açtı. Dava dilekçesinde bu madde ile erkeğe ayrıcalık tanındığını, cinsiyeti dolayısıyla kadının erkeğe köle yapıldığını ileri sürdü. İzmir 4. Sulh Hukuk Mahkemesi, bu savların ciddi olduğu kanısına vararak Medeni Kanun’un 159. maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.

 

159. maddenin Anayasa Mahkemesi’ne gitmesi üzerine, İstanbul’daki feminist kadınlar Ağustos 1990’da bir imza kampanyası başlattılar. 23-24-25 Ağustos tarihlerinde Ortaköy, Salacak ve Moda’da stant açılarak imza toplandı ve toplam 5 bin bildiri dağıtıldı. Toplanan 2 bin 500 imzalı dilekçe 16 Eylül 1990 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne gönderildi.

 

Anayasa Mahkemesi bu başvuruyu değerlendirdi ve 29 Kasım 1990 tarihinde 159. maddeyi iptal etti.

 

Kaynak: Çatlak Zemin