13 Şubat 1967: Füruğ Ferruhzad yaşamını yitirdi
- 09:05 13 Şubat 2022
- Tarihte Bugün
Şair Füruğ Ferruhzad, Tahran’In Bagheri Kamasaei ilçesinde bir kaza sonucu yaşamını yitirir. Kazanın Şah tarafından gerçekleştirilen bir suikast olduğu genel kanıdır.
Füruğ Ferruhzad yedi çocuklu bir ailenin dördüncü çocuğu olarak 5 Ocak 1935’te Tahran’da dünyaya geldi. Füruğ henüz 16 yaşındayken, annesinin kuzeni ve kendisinden yaşça hayli büyük, sanat çevrelerinde belli bir üne sahip Perviz Şapur’a aşık olur ve ailenin ciddi itirazlarına rağmen evlenirler.
Bir yıl sonra, 1952’de oğulları Kamyar doğar. Doğumun ardından kocasıyla arasındaki anlaşmazlıklar artar ve boşanırlar. Füruğ “iffetsizlik”le suçlandığı velayet davasını kaybeder. Kimi kaynaklarda babası tarafından büyütülen oğlunu bir daha hiç göremediği belirtilmiştir.
Füruğ’un ilk şiir kitabı Esir 1955’te yayımlanır. Aynı yıl depresyon teşhisiyle bir psikiyatri kliniğinde yatarak tedavi görür. Ardından dokuz ay sürecek olan bir Avrupa seyahatine çıkar. 1956’da yayımlanan ikinci şiir kitabı Duvar’ı, 1958’de İsyan takip eder.
1959’da Gülistan Film adlı bir şirkette çalışmaya başlayan Füruğ, yaratıcılığını sinema alanına taşıma fırsatını bulur. Oyunculuk, senaristlik, kameramanlık, yönetmen yardımcılığı, film editörlüğü yapar. Sinemada ilk yönetmenlik denemesi olan Bir Ateş adlı belgesel kısa film, İtalya’da Belgesel Filmler Festivali’nde birinciliği elde eder. 1962’de çektiği Kara Ev filmi, Almanya’da düzenlenen Ober Havzen Film Festivali’nde en iyi film ödülünü alır. Kara Ev, Tebriz Cüzzamlılar Evi’ndeki yaşamı anlatan bir belgeseldir. Bu filmin çekimleri sırasında tanıdığı, altı yaşındaki Hüseyin’i evlat edinir. 1962 yılında UNESCO, Füruğ’a dair 35 dakikalık bir belgesel hazırlar. Aynı yıl Bernardo Bertolucci İran’a giderek sanatçıyla görüşür ve onun hakkında 15 dakikalık bir film yapar. 1964’te yeni bir şiir kitabı yayımlar. Bir Başka Doğuş adıyla Türkçe’ye de çevrilen bu kitap, Füruğ’un şiir sanatındaki en mükemmel ve başyapıt niteliği taşıyan eseri olarak kabul edilir.
Füruğ şiir ve sinema dışında, tiyatro ve resimle de ilgilenmiştir. Resimlerinde renkleri ustaca kullanmasıyla dikkat çeker. Bernard Shaw’ın bir oyununu Farsça’ya çevirir ve Pirandello’nun Altı Kişi Yazarını Arıyor oyununda sahneye çıkar. Hızlı araba kullanmaktan hoşlanan Füruğ, 1967’nin 13 Şubatı’nda, karşısına çıkan okul servisine çarpmamak için frene basar ve savrulur. Öldüğünde sadece 33 yaşındadır. Yarım kalan son şiir kitabı, İnanalım Soğuk Mevsimin Başlangıcına ölümünden sonra yayımlanır. Anıları, röportaj ve mektupları ise Dünya Sevmek İçin Çok Küçük başlıklı kitapta toplanmıştır. Gençlik döneminde yazdığı bir mektupta şöyle yazar: “Benim arzum İranlı kadınların özgürlüğü ve onların haklarının erkeklerle eşit olmasıdır. Ben bu ülkede erkeklerin adaletsiz dünyasında kız kardeşlerimin çektikleri sıkıntıları biliyorum. Sanatımın yarısını onların dert ve ıstırapları için kullanıyorum.” Füruğ’un kısacık yaşamı başarılarla dolu olsa da, belli ki o başarıya odaklanan biri değildir. Aslında yaşamayı ve üretmeyi dilemiştir.
Olağanüstü yeteneği ve cesaretiyle yeni nesilden kadınların ilham kaynağı olmayı sürdüren Füruğ, Tahran’In Bagheri Kamasaei ilçesinde bir kaza sonucu yaşamını yitirir. Bu kazanın Şah tarafından gerçekleştirdiği bir suikast olduğu genel kanıdır.
Tarihte öne çıkan diğer önemli olaylar şöyle:
1881: Fransız feminist gazete La Citoyenne’nin birinci sayısı çıktı.
1958: Şair Nilgün Marmara doğdu.
2015: HDP Grup Başkanvekili ve Iğdır Milletvekili Pervin Buldan, Türkiye'de Kadın Bakanlığı kurulması için kanun teklifi verdi. Teklifte, kadınların yaşadığı her türlü soruna detaylı bir şekilde dikkat çekilerek, İsveç, Norveç, Lüksemburg, Danimarka, İspanya gibi dünya örneklerinde görüldüğü, sadece kadın sorunlarıyla ilgilenen ve asıl görev ve yetki alanı toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak olan bir Kadın Bakanlığı'nın kurulmasıyla bu sorunların aşılabileceğini söyledi.
2016: KJA, ekonomiyi yeniden tanımlamak, ekonomide kadınların nasıl var olabileceğini tartışmak amacıyla 27-28 Şubat tarihlerinde Diyarbakır'da Kadın Ekonomi Konferansı düzenledi.