Afro-Amerikan edebiyatının tanınmasında büyük etkisi olan Toni Morrison, 2 yıl önce bugün yaşamını yitirdi.

 

"Afro-Amerikan" edebiyatının tanınması ve gelişmesinde önemli rol oynayan Toni Morrison, 18 Şubat 1931’de Amerika Birleşik Devletleri’nin Ohio eyaletinde dünyaya geldi. Morrison yaklaşık 2 yaşındayken, ailesi ev kirasını ödeyemediği için oturdukları ev, aile içerideyken ev sahibi tarafından ateşe verildi. Toni’nin ailesi Afro-Amerikan halk hikâyeleri, hayalet öyküleri ve Afro-Amerikan ezgileri ile onun kimlik bilinci ile gelişmesini sağladı. 

 

1949'da, siyahi entelektüel çevreye katılmak amacıyla çoğunlukla Afro-Amerikalılara tahsis edilmiş olan Howard University'ye kaydolan Toni, üniversitenin İngilizce bölümünden 1953 yılında mezun oldu. 1955 yılında Cornell Üniversitesi’nde master yapan Toni’nin tezi Virginia Woolf ve William Faulkner üzerineydi. Texas Southern ve Howard Üniversiteleri’nde toplamda yaklaşık 10 yıl İngilizce eğitimi veren Toni, ardından Random House'ta editörlük yaptı ve o, Random House'un hikâye/öykü alanında ilk kıdemli siyahi kadın editörü oldu.

 

Yaşamı boyunca ses getiren birçok kitabı yayınlanan Toni, 1987'de en çok ödül alan romanı Sevgili (Beloved)'i yayımladı. Roman, köleleştirilen Afro-Amerikalı bir kadın olan Margaret Garner'ın gerçek hikâyesinden esinlenilerek yazıldı. Roman ile Toni, 1988 yılında Pulitzer ve 1993'te de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı. Toni, 5 Ağustos 2019'da New York'ta yaşamını yitirdi.

 

Tarihte bugün yaşanan kimi önemli gelişmeler şöyle:

 

1929: İngiltere’de kadınlara oy hakkı aktivistlerinden Dame Millicent Garrett Fawcett, 11 Haziran 1847’de doğdu. Kadınların oy hakkı için verdiği mücadelesinde ilk konuşmasını 1868’de gerçekleştiren Millicent, sonraki dönemlerde Kadınlara Oy Hakkı Dernekleri Ulusal Birliği (NUWSS) başkanlığına seçildi. Millicent, o dönem Emmeline Pankhurst gibi isimlerden farklı olarak “yasal sınırlar içinde mücadeleyi” savundu. Nihayetinde ülkede oy hakkı için verilen mücadele ile 1918 yılında yaklaşık 6 milyon kadına oy kullanma hakkı tanıyan Halk Temsil Yasası kabul edildi. Bu tarihten tam on yıl sonra ise kadınlar ile erkekler arasındaki oy kullanma hakkı tamamen eşit hale geldi. 

 

Millicent, 1929 yılı 5 Ağustosu’nda Londra’da yaşamını yitirdi.

 

1939: İspanya’da iç savaşın bitiminden sonra iktidara gelen Franco Diktatörlüğü, 13 kadının da içinde olduğu 57 kişiyi, İspanya sosyal ve hukuk düzenine karşı silahlı isyan ve yüksek rütbeli siyasi polis memuru Isaac Gabaldón’a suikast düzenlemekle suçladı ve ölümle cezalandırdı. Oysa subayın öldürüldüğü 27 Temmuz’da, suçlananlardan 54’ü cezaevindeydi. Yarısı Birleşik Sosyalist Gençlik (JSU) üyesi olan 13 kadın, cezaevindeki tutukluluk süreleri boyunca defalarca işkence gördü. Çoğunluğu reşit olma yaşı 21’in altında olan “Las Trece Rosas” (On Üç Gül), 5 Ağustos 1939’da Doğu Mezarlığı’nın duvarında (Almudena) kurşuna dizilerek katledildi. On Üç Gül’ün isimleri şöyle: Carmen Barrero Aguado, Martina Barroso García, Blanca Brissac Vazquez Pilar Bueno Ibanez, Julia Conesa Conesa, Adelina Garcia Casillas, Elena Gil Olaya, Virtudes González García, Ana López Gallego, Joaquina Lopez Lafitte, Dionisia Manzanero Salas, Victoria Muñoz García, Luisa Rodríguez de la Fuente. 

 

2014:  FEMEN, Facebook sayfasından Türkçe manifesto yayınladı. “Bizim silahımız çıplak göğüslerimiz” sloganıyla yola çıkan örgüt manifestosunda, ““FEMEN'in çıplak saldırıları, tarihten beri süregelen kadın-sistem çatışmasının çıplak mücadelesidir, onun en görünür ve öncül örneğidir. Bir eylemcinin çıplak bedeni, kadın devriminin yeni bir biçimi anlamına geliyor ve ataerkil sistemin emirlerine karşı apaçık bir düşmanlık barındırıyor” dedi.

 

2014: İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nın İnanç ve Toplumlardan Sorumlu Bakanı Barones Warsi, hükümetin Gazze politikasından dolayı görevinden istifa ettiğini duyurdu.

 

2015: Diyarbakır'da Kongreya Jinên Azad’ın (KJA) çağrısıyla birçok kurum ve siyasi parti temsilcilerinden bir araya gelen yüzlerce kadın savaşa karşı “Amed Kadın Barış Girişimi”ni oluşturdu.

 

2016: KJA, “Önderliğime, Toprağa, Özgürlüğe Sahip Çıkıyorum” şiarıyla 6 aylık kampanyasının startını verdi. Türkiye ve bölgede yapılacak kampanyayı ve etkinlikleri aktaran KJA Sözcüsü Ayla Akat Ata, tüm kadınları “Her Warek Welatek” şiarıyla dayanışmaya davet ederek, evleri, sokakları, köyleri ve kentleri yeniden inşa edeceklerini söyledi.

 

2020: Hindistanlı gazeteci ve aktivist Sadia Dehlvi, 1957'de Yeni Delhi’de doğdu. Çalıştığı "Hindustan Times" gazetesi ile "Frontline" dergisinde Urduca, Hintçe ve İngilizce köşe yazıları kaleme aldı. Yazılarında İslam’ın radikal versiyonlarını eleştiren Sadia, bir yıl önce bugün Yeni Delhi’de göğüs kanseri tedavisi gördüğü bir hastanede hayatını kaybetti.