28 Temmuz 1992: İlk kadın yazarlardan Mebrure Alevok yaşamını yitirdi
- 11:20 28 Temmuz 2021
- Tarihte Bugün
Cumhuriyet döneminin ilk kadın yazarlarından olan çevirmen, yazar Mebrure Alevok Aralık 1907 tarihinde İstanbul’da doğdu.
Biyografi, seyahat, anı, senaryo, roman, hikâye türlerinde telif eserler yazmıştır. Fransızca ve Almanca dillerinden çeviriler; tiyatro oyunu, hikâye, roman adaptasyonları yapmıştır. Mebrure’nin telif eserleri popüler roman türünde aşk hikayeleridir. Batılı edebi tarza geçiş demek olan roman dünyasında popüler roman; hem “soyguncu” bir tarz hem de okuma alışkanlığı olmayan bir halka edebi zevk aşılama vesilesi olarak görülmüştür. Mebrur, pek çok önemli edebi eseri gayretle çevirmiştir.
Avrupa ve dünya yazınını Türkiye’ye taşıyanlardan biri olmuştur. Bu anlamda, popüler romancı tabirinin ötesinde bir yazın dünyası emekçisidir. Çevirilerini merkeze alan bir inceleme (Boğaziçi Üniv., 2018) ve hayatını ve romancılığını konu edinen bir tez (Selçuk Üniv., 2010) ancak 2010’lu yıllarda yazılmıştır. İlk eserleri, 1927 yılında gazetede ilk telif hikayesi Gözyaşından Kahkahaya; 1929 yılında Milliyet’te tefrika edildikten sonra 1930’da kitap haline getirilmiş ilk telif romanı Sönen Işık, evli olduğu erkeğin soyadı ile Mebrure Hurşit adıyla yayınlanır. Daha sonra Sami Koray ile evlenmiş, bu dönemdeki eserleri Mebrure Sami Koray adıyla yayınlanmıştır. 17 yılın sonunda bitirdiği bu ilişkiden eserlerini de ithaf ettiği oğlu Yaman Koray doğmuştur. İkinci eşinden de boşanan yazarın eserleri artık babası Ömer Lütfi’nin soyadı, Alevok adıyla yayınlanır. Hem çocukluğu hem ilk gençliği çeşitli versiyonlarıyla erkeklerin zorbalıkları ile çevrilidir. Bu hayat tecrübelerini 70’li yaşlarına geldiğinde anı kitabı Geçmişte Yolculuk isimli eserinde dile getirmiştir.
Tepebaşı’ndaki Yeni Sahne tiyatrosunun gişesinde çıraklık yapar. Burada birçok tiyatro eserini izleme fırsatı bulur. Babası bu iş yerine de mektup yazarak işinden eder. Mebrure ileride kendi tiyatro sahnesini satın aldığında; yeni oyunların giriş bölümlerini ilkin gişe memurlarına izletmeyi huy edinmiştir. Almancası vesilesiyle zengin köşkünde yatılı dadı olarak uzun süre çalışır. Köşkün kadınlara musallat oluşuyla bilinen “çapkın” küçük beyinin Viyana’dan döneceğini duyunca işinden ayrılır. Bir süre işsiz kaldıktan sonra annesine kalan mirasla biraz rahatlarlar. Daha sonra Bebek’te, Devrik İran Şahı’nın (Mehmet Ali) özel hizmetine girer; günlük gazetelerini okur. Üç ayda şahın özel hizmetine yükselmesini çekemeyen bir çalışan merdivenlerden iterek ağır bir şekilde sakatlanmasına yol açar. Kendisini sorumlu hisseden şah Fransız kitaphanesi Libreri Mondiel’de Mebrure’ye iş ayarlar. Bu da hayatındaki dönüm noktalarından biri olur. Fransız yazarları okuma ve tanıma fırsatı bulmuş, Honoré de Balzac’tan, Alphonse Daudet’den tercümeler yapacak kadar Fransızcasını geliştirmiştir. Bir önsöz kaleme alır. Bu önsöz nedeniyle tenkit edildiyse de haklılığı anlaşıldığında kendisinden özür dilenmiştir. Bu dönemde gazetede tefrika edilecek telif hikayeler yazmaya başlar.
Mebrure Alevok, 28 Temmuz 1992’de yaşamını yitirdi.
Tarihte bugün öne çıkan diğer kimi önemli gelişmeler ise şöyle:
2014: Paris’te katledilen Kürt kadın siyasetçi Fidan Doğan, anısına atfedilen Sev-Der Halk Festivali tarafından Maraş'ın Elbistan ilçesinde dördüncüsü düzenlendi.Barışhan Çıplak Mezarlığı'nda yapılan anma törenine Fidan’ın ailesi, Sakine Cansız'ın ağabeyi Metin Cansız, HDP İlçe Örgütü yöneticileri, Demokratik Aleviler Federasyonu Yönetim Kurulu üyeleri ve çok sayıda yurttaş katıldı.
2016: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, kadınların ekonomik ve toplumsal hayata katılımının artırılması amacıyla Kadın İstihdamını Geliştirme Merkezi (KİGEM) açıldı. Kadın Politikaları Daire Başkanlığı, merkez aracılığıyla kadın istihdamını artırmayı, iş arayan kadınları vasıflarına göre değerlendirip farklı sektörlere yönlendirmeyi, ayrıca açacağı kurslar aracılığıyla meslek öğrenmelerini sağlamayı amaçlıyor.
2016: PKK Lideri Abdullah Öcalan'la görüşme ve haberleşmeye izin verilmemesi üzerine, Sincan Kadın Kapalı Cezaevi'nde bulunan PKK ve PAJK'lı kadın tutsaklar uyarı amaçlı 3 günlük açlık grevine girdi.
2018: Gıda Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin organizesiyle kadınlar, "Toplumsal Cinsiyet Eşitliği" konulu seminerde buluştu. Gıda Mühendisleri Odası’nda düzenlenen seminerde, "Cinsiyet nedir?", "Toplumsal Cinsiyet nedir?", "Toplumsal Cinsiyet Eşitliği nedir?", "Eğitimde ve iş hayatında toplumsal cinsiyet, toplumsal roller, dil ve toplumsal cinsiyet" ile "Avrupa Birliği (AB) Kadın-erkek eşitliği politikaları ve Türkiye" konu başlıkları konuşuldu. " Kadınlar, toplumdaki eril dilin kadının önündeki en büyük engel olduğunu belirterek, ailede başlayan bu dilin değiştirilmesiyle eşitliğin sağlanacağını vurguladı.