7 Haziran 2003: Tecavüze uğrayan Şemse Allak işkence edilerek katledildi
- 10:22 7 Haziran 2021
- Tarihte Bugün
Mardin'de komşusu tarafından tecavüze uğrayıp hamile kalan Şemse Allak, 21 Kasım 2002'de “recm” adı altında işkenceye uğradı. 8 ay boyunca yaşam mücadelesi veren Şemse, 7 Haziran 2003’te hayatını kaybetti.
Şemse’nin cenazesi kadın kurumları tarafından alınarak Diyarbakır Yenişehir Mezarlığı’na defnedildi. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şemse Allak adına bir park yaptı.
Tarihte bugün yaşanan kimi gelişmeler ise şöyle:
1831: İngiliz yazar ve gazeteci Amelia B. Edwars doğdu. “The Phantom Coach” romanı ile “A Thousand Miles up the Nil” adlı sehayatnameyi kaleme alan Amelia, 1878’de yayınlanan bir şiir antolojisinin editörlüğünü yaptı. 1882’de Mısır Keşif Fonu’nu kuran Ameila, Mısır bilimine yaptığı katkılar nedeniyel “Mısır Biliminin Vaftiz Anası” unvanını aldı.
1873: Kadınlara oy hakkı tanımayan yasayı delerek oy kullanan ABD’li Susan B. Anthony, yasadışı oy kullanmak suçundan hakim karşısına çıktı. 1 Kasım 1872’de 15 kadın, kayıt yapan 3 seçim görevlisi erkekle uzun bir tartışma yaptıktan sonra seçmen kaydı yaptırdılar. Anayasa’nın 14. Maddesi’nde yapılan değişiklik, “Amerika Birleşik Devletleri'nde doğan ve vatandaşlığa kabul edilen tüm kişilerin vatandaş olduğunu” söylüyordu. Bu durumda, kadınlar da ABD vatandaşlarının "ayrıcalıklarına" sahiplerdi. 15 kadın 5 Kasım’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullandılar. 14 Kasım’da oy kullanan kadınlardan sadece Susan hakkında dava açıldı. Ocak 1883’de serbest bırakıldı ama illegal oy kullanmak ve eyalet yasalarını ihlal etmek suçlamalarıyla yargılanmasına devam edildi.
Susan için yargılama süreci, oy hakkı için propaganda sürecine dönüştü. Duruşma süreci Ağustos ayına kadar sürdü. Ağustos ayındaki son duruşmada “son sözleri” sorulduğunda, “kadınların oy hakkı için ajitasyon tarihindeki en ünlü konuşma” diye tanımlanan konuşmasını yaptı. Hakimin defalarca uyarmasına rağmen, sözlerini bitirene kadar konuştu. Suçlu bulundu ve para cezasına çarptırıldı ama parayı ödemedi.
Dava, kadınların oy kullanma mücadelesinde önemli bir rol oynadı.
1884: İsveçli bir peyzaj öncüsü olan Ester Laura Matilda Claesson, dünyaya geldi. İsveç’teki il kadın peyzaj mimarı olarak kabul edilen Ester, akademik olarak eğitilmiş kadın peyzaj mimarlarının olmadığı bir dönemde 1900’de Stockholm’deki ortaokulu bitirdi. Bahçıvanlık yapan kadın uygulayıcılar vardı, ancak çoğunlukla zaten kendilerine ait bir bahçeye sahip olanlar vardı. Mesleki eğitim almak isteyenler yurt dışına çıkmak zorunda kalırdı. Ester de bunlardan biriydi.
1909: Yeni doğan bebeklere yapılan ve “Apgar Skorlaması” olarak tanımlanan testin mucidi ABD’li anesteziyolog Virginia Apgar doğdu. “Apgar Skorlaması” henüz doğmuş bebeğin kalp hızı, kas gerilimi, refleks tepkisi ve deri rengi açısından ne kadar sağlıklı doğduğunu gösteriyor. İlk 10 dakika içinde doğum uzmanınca yapılan bir gözlem olarak biliniyor.
1917: Pulitzer Şiir Ödülü'nü kazanan ilk Afrikalı Amerikalı şair Gwendolyn Brooks doğdu. Şair, daha çok Afrika kökenli Amerikalıların zor yaşam koşullarını konu edindi.
1941: ABD’li Mary Kelly, Lowa eyaletinde dünyaya geldi. 1959’da Minnesota’da Saint Teresa Lisesi’Nde güzel sanatlar eğitimi gördü. Floransa’da Pius XII Enstitüsü’nde yüksek öğreniminin ardından birkaç seneliğine Beyrut’a yerleşti, burada Lacan ve Marx’ın teorilerini çalıştı. Beyrut’un kozmopolit yapısı ve entellektüel derinliğinden çok etkilendi ancak ataerkil yapı da dikkatini çekmişti. Sonrasında Avrupa’ya döndü, 1968’de Paris’te öğrenci hareketlerinde bulundu (Circa 1968 (2004) isimli işinde bu dönemi anlatır), Londra’da kadınlardan oluşan bir komünde yaşadı, bir yandan da St Martin Güzel Sanatlar Akademisi’nde yüksek lisans yaptı ve konseptüalizm akımına katıldı. Bu dönem, ikinci dalga feminizmin yükselişte olduğu yıllardı, Mary Kelly de kısa sürede çeşitli feminist çevrelere girdi ve Kadın Kurtuluş Hareketi (Women’s Liberation Movement)’ne katıldı, özellikle kadın emeği ve üreme sağlığı konularına yoğunlaştı. Berwick Sokak Film Kolektifi’ne katıldı ve o dönem Avrupa solunda yaygın estetik eğilimle süreç hakkında film yapmaya yöneldi. Genç kadınların gece vardiyasında zorunlu çalıştırılmasını konu eden belgesel Nightcleaners’ı (1972) ve Margaret Harrison ve Kay Hunt ile birlikte bir metal fabrikasında çalışanlar hakkında Women and Work: A Document on the Divisions of Labour in Industry (1975) belgeselini çekti.
1965: ABD Yüksek Mahkemesi, yasaların evli çiftlerin doğum kontrolü uygulamasına müdahale edemeyeceğine karar verdi. Lisanslı bir doktor ve çalıştığı kurum, evli kişilere gebe kalmayı nasıl önleyecekleri konusunda bilgi ve tıbbi tavsiye vermek ve doğum kontrol cihazı reçetesi düzenlemek suçlarından mahkum edilmişti ancak davayı temyiz ettiler. Mahkeme, doğum kontrol haplarının kullanımını yasaklayan yasanın evlilik içi mahremiyet hakkını ihlal ettiğine karar verdi.
1968: Londra / Dagenham Ford fabrikasında 187 kadın makinist eşit ücret talebiyle greve gitti. Doğu Londra, Dagenham'da, Ford'un amiral gemisi fabrikasında 54 bin 813 erkek ve sadece 187 kadın çalışıyordu. Benzer işleri yapan erkek çalışanlar "vasıflı işçi" olarak sınıflandırılıyor ve daha yüksek ücret alıyordu. Bunun üzerine 187 kadın çalışanın tamamı aletlerini bırakıp eşitlik için greve başladı. İlk hafta otomobil üretimi durduğu için grevin etkileri hızla görüldü. Fabrika tamamen durmaya zorlandı, sonunda şirkete 8 milyon dolardan fazlaya mal oldu. Medya kadınları desteklemedi, aleyhte yayınlar yaptı. 29 Haziran 1968'de sekiz kadın temsilci hükümet yetkilisi Barbara Castle ile görüştü. Toplantıya hiçbir erkek sendika görevlisinin veya erkek Ford yöneticisinin katılmasına izin vermedi. Toplantının sonunda kadınlar, ücretleri erkeklerin maaşının %92'sine yükseltilirse işe dönmeyi kabul ettiler.
Bu grev 1970 tarihli Eşit Ücret Yasası'nın kabul edilmesinde büyük rol oynadı.
2002: PAJK ve PKK üyesi Gulan Garzan (Filiz Yerlikaya) bir komplo sonucunda yaşamını yitirdi.
2003: Kadın Tavrını Geliştirme İnisiyatifi, Kadın Feminist Çevresi, Bağımsız Feministler ve Mimar Sinan Üniversitesi Kadın İnisiyatifi'nden kadınlar İstanbul’da "barış masası" açtı. Türkiye'de iç barışın sağlanmasını isteyen kadınlar, 5 dakika "barış nöbeti" tuttu.
2012: SDP'li (Sosyalist Demokrasi Partisi) kadınlar, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın kürtajla ilgili sözlerini protesto için AKP'nin Ankara İl Başkanlığı'na yürüdü.
Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “Kürtaj cinayettir. Uludere neyse kürtaj da odur” sözlerinin ardından diğer devlet yetkililerinin de yaptığı açıklamalarla başlayan kürtaj tartışmalarına SDP'li kadınlar, Kocatepe'de bulunan AKP İl binası önünde yaptıkları basın açıklaması ile tepki gösterdi.
2015: 2015 Genel Seçimleri yapıldı ve HDP 32 kadın vekille Meclis’te en çok kadın vekille yer alan parti oldu. İlk kez parti olarak genel seçimlere katılan HDP yüzde 13.1 oranında oy alarak büyük bir çıkış yaptı. Adana ve Mersin il binalarına konulan ve Diyarbakır mitinginde patlayan bombalara ve suikast tehditlerine rağmen halkla buluşan HDP bölge illerinden 1. parti olarak çıktı.
İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Mersin, Antalya, Hatay, Bursa, Kocaeli, Antep gibi metropellerden vekil çıkardı. Pek çok ilde kadın adaylar liste başıydı.
HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın 1. Sıra adayı olduğu Van’da 8 vekilliğin 7’sini, Diyarbakır’da 11 vekilliğin 10’unu kazandı.