Gazeteci, yazar ve aydın Rewşen Bedirxan, 29 yıl önce bugün aramızdan ayrıldı.

 

Rewşen, 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında ailesinin sürgün edildiği Kayseri’de 11 Temmuz 1909’da dünyaya gelir.  Sürgünde doğup büyüyen Rewşen, 1913 yılında Bedirxanilerin bu kez Ortadoğu ve Afrika’ya sürgüne gönderildiği dönemde Şam yakınlarındaki Salihiye dolaylarına yerleşir ailesiyle. Ailesinin de çabasıyla kendi dili ve kültürü ile yaşayan Rewşen, annesi öğretmen olmasını istese de hayali olan gazeteciliği seçer. Daha sonraları, her iki mesleği birlikte yapabileceğini düşünerek, Arap öğretmenlik okulunu bitirir. 1925’te Arapça öğretmeni olarak çalışır, bir dönem de okulda müdürlük yapar. Arapçası Kürtçesinden daha iyi olduğundan, edebi ve kültürel çalışmalarını Arapça yapar. 

 

Hawar dergisine yazan ilk Kürt kadın

 

1929 yılında Ömer Madan isimli bir Arap ile evlenen Rewşen, bu evliliğinden sonra Celadet Bedirxan ile evlenir. Rewşen’in eserlerinde, eşi Celadet Bedirxan’ın etkisi olur. Rewşen, eşi Celadet Bedirxan ile ilk Kürtçe dergi Hawar’a yazılar yazar. Bir dönem derginin editörlüğünü yapan Rewşen, aynı zamanda Latin alfabesiyle Hawar dergisine yazan ilk Kürt kadındır.

 

Rewşen,1934 yılında Kadın Birliği Derneği çalışmalarına katılır, ancak 1945’te Kahire’de yapılan kadın kongresinde çalışmalardan ayrılır. 1951’de Türkçeden iki öykü çevirir. İlki “Bir Kadının Anıları” başlığı ile basılır. İkincisi de “Aşk ile Çilem” adıyla yayınlanır. 

 

‘Jin û Bextiyariya’ makalesi

 

Rewşen Bedirxan, cins sorunu hakkında önemli makaleler de yazar. Amacı kadınlara ulaşabilmek, bilinçli ve aydınlık geleceğe yürüyecek cehaletle savaşan kadınlar görebilmekti. Bu amaçla kaleme aldığı makalesi “Jin û Bextiyariya”da şunları dile getirir: “Bugün birçok kadın, evin rahatlık ve güzelliğinin para ve zenginlik olduğuna inanıyor. Ancak öyle değildir. Huzur ve mutluluk sadece zenginlikte yatmaz. Fakirlerin öyle elbiseleri var ki, huzur ve bahtiyarlık onların içinde, zenginlerin köşklerinin içinden daha çok karar kılıyor ve rahat yer ediniyor. Güzellik ve bahtiyarlık para ve köşkler değil. Güzellik şudur: Güzel söz, alışveriş ve kendi milleti ve vatanına harcadığı emek, iş ve çalışmadır. Parayla olan yaşamın güzelliği biter. Ancak yurtseverlik ve bilgi ile olan yaşamın güzelliği bitmez.”

 

1951 yılında Celadet Bedirxan’ı kaybeden Rewşen, 1957 yılında Yunanistan’da gerçekleştirilen Kolonyalizm Karşıtı Kongre için Kürtleri temsil eden 6 delegeden biri olur.

 

Yaşamı boyunca toplumsal mücadele ve cins mücadelesi veren Rewşen, 1 Haziran 1992’de Suriye’nin Banyas kentinde yaşamını yitirir.

 

Tarihte bugün yaşanan kimi gelişmeler şöyle:

 

1981: Yazar Adalet Ağaoğlu'nun romanı “Fikrimin İnce Gülü”, “devletin askeri kuvvetlerini tahkir ve tezyif etmek” iddiasıyla toplatıldı. Adalet Ağaoğlu, geçtiğimiz yıl 14 Temmuz’da tedavi gördüğü hastanede 91 yaşında yaşamını yitirmişti.

 

2011: İranlı insan hakları aktivisti Haleh Sahabi 10 yıl önce bugün şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. 4 Şubat 1958’de dünyaya gelen Haleh, "Barış için Anneler" grubunun bir üyesiyken 5 Ağustos 2009'da Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın ikinci yemin töreni sırasında Meclis önünde yapılan eylemde tutuklandı. "Rejim aleyhine propaganda yapmak" ve "kamu düzenini bozmak" suçlamalarıyla 2 yıl hapis cezası verilen Haleh, Mayıs 2011'de babasının cenazesi için geçici olarak serbest bırakıldı.

 

Haleh, babasının cenaze töreninde şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. Hükümet, Haleh’in kalp krizi sonucu yaşamını yitirdiğini söylese de birçok kaynak, onun darp edilerek katledildiğini iddia ediyor. İddialara göre Haleh, babasının cenazesi sırasında Basij* milislerinin birkaç üyesiyle tartıştı. Cenaze töreni durdurulmaya çalışıldı ve Haleh’in babasının cenazesi kaçırıldı. Bu sırada Haleh yere düştü. 

 

ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mark Toner daha sonra yaptığı açıklamada, Haleh Sahabi'nin “İran güvenlik güçlerinin kınanması gereken eylemlerinin bir sonucu olarak öldüğünü” söylemişti.

 

2020: Mardin Nusaybin Barış Anneleri Meclisi üyesi Nure Tekin (64), kaldırıldığı Kızıltepe Devlet Hastanesi’nde yaşamını yitirdi. Uzun süredir rahim kanseri tedavisi gören Barış Annesi, bugün rahatsızlanınca Kızıltepe Devlet Hastanesi’ne hastaneye kaldırıldı. Burada yaşamını yitiren Nure, ilçe merkezinde bulunan Hececa Mezarlığı’nda son yolculuğuna uğurlandı.