İHD'den 2019 yılı raporu: Van'da bin 657 hak ihlali yaşandı

15:30 30 Ocak 2020
Güncel

VAN - İHD Van Şubesi, 2019 yılında kentte yaşanan hak ihlallerine ilişkin hazırladığı raporu açıkladı. Rapora göre, yıl içinde kentte bin 657 hak ihlali yaşandı.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi, kentte 2019 yılı içerisinde yaşanan hak ihlallerine ilişkin hazırladığı raporu açıkladı. Dernek binasında açıklanan rapor öncesi konuşan İHD Van Şube Başkanı Murat Melet, 2013 ile 2015 yılları arası süren “Barış” sürecinde hak ihlallerinin azaldığına; fakat çatışmaların artmasıyla hak ihlallerinin de arttığına dikkat çekti.

'Özgürlük tehdit altında'

İHD MYK üyesi Kasım Kalkan tarafından açıklanan raporda, demokratik hukuk devleti gayesinden giderek uzaklaşan, olabildiğince otoriter bir yönetim şekline dönüşümün gerçekleştiği Türkiye’de, düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğünün tehdit altında olduğuna işaret edildi. Sadece düşüncelerini ifade ettikleri için bugün binlerce siyasetçi, akademisyen, gazeteci ve hükümet politikalarına muhalif insanın tutuklandığının ve ağır cezalara çarptırıldığının hatırlatıldığı raporda, "Uzun tutukluluk hali ve verilen maddi-manevi cezalar, siyasi iktidar karşısında muhalefet gösteren toplumsal ve bireysel kimlikleri baskı altına almayı amaçlayan bir cezalandırma aracına dönüşmektedir. Türkiye’de yargının siyasal iktidar tarafından muhalifler üzerinde bir baskı aracı olarak kullanılması ve yargılamalar yapılırken uluslararası standartlardan uzaklaşılmış olduğu açıkça görülmektedir" diye belirtildi.

'Savaş devam ediyor''

Ülkede demokratik yaşamı derinden sarsan, hukuk ve insan haklarına aykırı durumların ortaya çıkmasına neden olan siyasi iktidarın politikaları ve uygulamalarının 2019 yılında da artarak devam ettiğinin vurgulandığı raporda, bölgede devam eden savaş ve çatışma ortamının, başta yaşam hakkı olmak üzere bireysel ve kolektif tüm hakların kullanılmasının önündeki en büyük engel olduğu kaydedildi.

'Kayyım iktidarın keyfi uygulamasıdır'

Demokrasi ve özgürlüklerin ağır yara aldığı konuların başında seçme ve seçilme hakkına yönelik ve hukukla bağdaşmayan, yasaklayıcı uygulamaların geldiğinin ifade edildiği raporda, şöyle devam edildi: "31 Mart 2019 tarihinde gerçekleşen yerel seçimlerde Belediye başkanı, meclis üyesi ve muhtar seçilenler, KHK ile ihraç edildikleri gerekçesiyle görevlerinden alınmış ya da mazbataları verilmemişti. Seçimlerin sona ermesinden sonra seçilen belediye başkanları ve meclis üyelerinin KHK’li olmaları nedeniyle yerlerine başka adaylara mazbata verilmesi kayyım atamalarının iktidarın keyfi uygulamaları doğrultusunda fiili olarak devam ettiğini göstermektedir. YSK tarafından adaylıkları kabul edilmesine rağmen Tuşba Belediye seçimini kazanan Yılmaz Berki, Edremit Belediye seçimini kazanan Gülcan Kaçmaz Sağyiğit, Çaldıran Belediye seçimini kazanan Leyla Atsak’a mazbataları verilmemişti. Yaşanan bu fiili kayyım atama durumu adaylar açısından seçilme, seçmenleri açısından da seçme hakkının ihlalini oluşturmaktadır. Bu politik uygulamanın devamı çerçevesinde de ilimizdeki tüm HDP belediyelerine kayyım atandı ve birçok belediye başkanı gözaltına alındı ve tutuklandı."

Van'da bir yıl içinde tespit edilen bin 657 hak ihlali ise şu şekilde:

"* Yaşamını yitiren sığınmacı ve göçmenler: 35

* Silahlı çatışmalarda yaşamını yitiren örgüt militanı: 5

* Sınır hatlarından yaşanan ölüm ve yaralanmalar: 35 ölü 92 yaralı

* Aile içi şiddete uğrayan kadınlar: 1 kadın (annesi tarafından boğularak) öldürülmüştür.

* Aile içi şiddete maruz kalan çocuklar: 1 (torununa cinsel saldırıda bulunan kişi mahkeme tarafından serbest bırakıldı)

* Toplumsal alanda istismara uğrayan çocuklar: 2

* Erkek intiharı: 2

* Kadın intiharı: 4 kadın bu süreçte ölü bulunmuştur.

* Cezaevinde işkence ve kötü muamele: 6

* Gözaltı Yerleri Dışında İşkence ve Kötü Muamele: 1 (Mehmet Y. adında bir yurttaş (üniversite öğrencisi) derneğimize başvurarak 3 polis tarafından darp edildiğini ve kötü sözlere maruz kaldığını belirtmiştir.)

* Gözaltında işkence ve kötü muamele: 15

* Gözaltına alınanlar: 435

* Tutuklananlar: 74

* Ev baskınları: 326

* Gözaltına alınan sığınmacı ve göçmenler: 548

* Yasaklanan etkinlik ve gösteriler Valilik kararıyla gösteri ve yürüyüşler yasaklanmıştır.

* Düşüncelerini ifade edenlere karşı açılan davalar: 6 kişi (Van Cumhuriyet Başsavcılığı, HDP Eş Genel Başkanı ve Van Milletvekili Sezai Temelli hakkında da 19 Aralık 2018'de Van’daki bir etkinlikte yaptığı konuşma nedeniyle 'terör örgütü propagandası yapmak' ve 'Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama' suçlarından soruşturma başlatmıştır.)

* Cezaevinde sevk uygulamaları: 4 (Tutuklanan İpekyolu belediye başkanı Azim Yacan, Şehzade Kurt, Erciş Belediye Eşbaşkanı Yıldız Çetin ve derneğimize ailesi aracılığıyla başvuran bir yurttaş başka hapishanelere sevk edilmişlerdir.)

* Cezaevinde sağlık hakkı ihlali: 5 (derneğimize şahsi başvuru yapılmıştır.)

* Sağlık hakkı ihlali: 1

* Aile görüşü engellenenler: 1

* Tecrit ve izolasyon: 4 ( derneğimize şahsi başvuru yapılmıştır.)

* Haberleşme vb. hakları engellenenler: 1

* İşten çıkarılanlar: 22 kişi."

Bölgede 2019 yılında işkence ve kötü muamele, cezaevlerinde yaşanan ihlaller, toplanma ve gösteri hakkına yönelik yasaklar ve müdahaleler, düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, kadına ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda ihlaller yaşandığının ifade edildiği raporda, "Yerel seçimler öncesinde gözaltı ve tutuklamalar bu süreçte hız kazanmış, tespit edebildiğimiz kadarıyla 326 ev baskını gerçekleşmiş 11’i çocuk olmak üzere 435 yurttaş gözaltına alınmış, 74 yurttaş tutuklanmıştır. Hapishanelerde sağlık hakkı, kötü muamele, disiplin soruşturmaları, tecrit etme, haberleşme, iletişim, aile görüşü haklarının kısıtlanması gibi ihlaller tespit edilmiştir. Hapishanelerdeki mahpusların mektup aracılığıyla ya da yakınlarının şubemize bizzat yaptıkları başvurularda, tek kişilik hücrelerde tecrit etme, kelepçeli tedavi, hastane ve revire çıkarılmama gibi mağduriyetler olduğunu ifade etmişlerdir. Özellikle de sağlık hakkı ihlalinin bu süreçte yoğun bir şikâyet konusu olduğunu, Hapishanelerde kişiye özgü uygulamaların, insan hakları anlayışı ve insancıl hukukla bağdaşmayan bir durum haline geldiğini ifade etmek istiyoruz" denildi.

Van'da bir yıl içinde tespit edilen bin 657 hak ihlalini şöyle sıraladı: