“Tam evrenin kendisine göre şekillenmiş bir kenttir aslında... Akan yürüyen ve kendi anlamlarını içinden barındıran…”

 

Fatma Koçak 

 

Dünyanın gözü önünde uluslararası güçlerin kendilerine göre denge, halklara göre dengesizlik siyaseti içinde Suriye krizinin başladığı günden bu yana en güvenli yer olan Efrîn, yani tarihte bilinen adıyla Çiyayê Kurmênç, çağımız savaş tamtamları olan canlı yayınlardan yayınlanan görüntülerle, kirli dillerden akan yalanlarla kent halkının tabiri ile 'işgal' saldırılarına maruz kalmaya başladı. Efrîn'e yönelik saldırılar aslında bize bir kez daha araçları değişse de egemenlerin savaş ve işgal biçimlerinin değişmediğini göstermiş oldu. 

 

Kavramlar da kirlendi 

 

Artık anlamını yitiren ve kavramların olanca hızıyla kirlendiği günümüz dünyasında Suriye'ye 'güvenlik', 'huzur', 'demokrasi' ya da 'barış' getireceğini söyleyen her işgalci, bu kavramları fazlasıyla kirletmişti ama Efrîn'de bu kirlenmenin de sonu olmadığını bir kez daha gördük kanlı yayınlarda... Bir halkın kendini yönettiği ve savaştan kaçanların biraz huzurla soluklandığı diyar olan Efrîn'e yaptıkları işgal saldırısının adını da 'Zeytin Dalı' koymaya kadar vardırdılar. 

 

Nuh’un zeytin dalı

 

Rivayet odur ki; Büyük Tufan'da Nuh peygamber tufan biraz durunca güvertesinden beyaz bir güvercin uçurur. Bu beyaz güvercin bir müddet sonra ağzında bir zeytin dalı ile döner. Böylece Nuh peygamber suların çekildiğini ve tufanın bittiğine kanaat getirir. Bundan dolayı beyaz güvercin ve zeytin dalı barışın simgesi olarak anılır. 

 

Cellatlar kendi ölümlerine gidiyor

 

Oysa demir kanatlarında bombalarla bin yıllardır yerinde yaşayan bir halkın üzerine ölüm kusmanın adı olsa olsa 'kendi ölümüne giden cellat' olur en fazla...Bilen bilir; Efrîn zeytin diyarıdır ve dağlarından ovalarında yemyeşil zeytin ağaçlarıdır her karış toprağına yeşilin umudunu aşılayan... Zetin yurduna 'Zeytin dalı' adıyla, bombalarla, ölümle, işgale girişmek bu çağa özgü hakikatı öldürme yani bir nevi cinayet teşebbüsü olsa gerek. Teşebbüste kalacak bir cinayetin arkası ise intihardır, cellatlara…

 

Direniş geçmişi, geçmişin direnişi

 

Cellatların ölüm makinaları ile üzerine çöreklenmeye çalıştığı yer Efrîn'in tarihi ise bu tür işgallere karşı tarihi ve kültürü ile direnişle geçmiş bir kent. Efrîn'in tarihi canlıdır, dilden dile anlatılır, aktarılır, bu Kürtlüğünden Kürt yurdu olmasından gelir, çünkü yazılı tarihi biriktiremeyen insanlar hafızalarında aktarmışlardır yaşananları, unutulmasın, yeni işgalcilere karşı tedbirlerini alsınlar diye...

 

İlk Kürtlerin diyarı

 

Efrîn, proto-Kürt olarak yani Kürtlerin ilk ataları olarak adlandırılan Hurrî medeniyetine ve daha sonra da Mitanilere beşiklik etmiş bir coğrafya. Tarihi kaynaklar Şera kasabasındaki Amer Simo köyünde bulunan Nebi Huri adıyla bilinen kalenin Hurilerden kalma olduğunu söylüyor. Kaledeki amfi tiyatro, sulama kanalları, büyük salonların olması; yüksek bir medeniyetin izlerini olduğunu gösteriyor. 

 

Tarihin izleri…

 

Efrîn'in her karış toprağında zeytin ağaçlarının arasına gizlenmiş sayısız medeniyet izi görmek mümkündür. Huri, Mitanni, İskender ve Roma döneminin kalıntılarına rastlarsınız. Yine bugün Türk işgal saldırılarının en fazla yaşandığı Şêrawa, Cindirêsê, Mabata, Reco, Bilbilê, Şiyê ve Şera ilçelerinde bu üç uygarlıktan kalma sayısızca eserler bulunur.  

 

Kadınların dili, kadınların köyü

 

Zilan Su'nun büyülü anlatımıdır Efrîn, kadın toprağıdır, attığın her adımın bir anlamı bir hafızası vardır. Örneğin 360 köyü vardır ve 7 ilçesi. Bunun bir anlamı vardır ki dünyanın sihrini çözenler bilir bu anlamı ancak. Tam evrenin kendisine göre şekillenmiş bir kenttir aslında... Akan yürüyen ve kendi anlamlarını içinden barındıran… Örneğin bazı köylerinde kadınları kendi aralarında kurdukları bir dil vardır; kuş dili denilse de aslında kadın dilidir tarihten gelen...O köylerden ikisidir, Rûta köyüyle Mabata… 

 

Adını ‘yaratmaktan’ alıyor

 

‘Efrîn'in kelime anlamının Kürtçe’deki “afirandin, afirîn”den geldiği söylenir yani 'yaratmak'tan. Tam da anlamı gibi yaratmanın, yaratıcılığın yeridir, bugünde üzerine düşen yarını yaratmaktır bu coğrafyanın. 

 

Binlerce yıllık tarihi süreç içinde uğranılan sayısız talan, işgal, sömürü, inkara karşı direnen Efrîn, yine bir işgale karşı direnindiği bu günlerde, yeniyi, çağını, yeni umudunu yaratmanın peşinde.

 

"Yüz yılın direnişi" denilmesi boşuna değildir zira; etkisi yüzyıllarca halklara miras kalacak bir zaferdir Efrîn'in insanlığa armağan edeceği...