Derya Ren

 

MERKEZÊ XEBERAN - Fermandara YBŞ-YJŞ’î Viyan Hebabî dîyar kerd ke rolo tewr gird ê YBŞ-YJŞ pawitişê komelê êzidîyan o û va: “Felsefeya Rayber Apo semedê ma destpêkêkê newe û newîbîyayîşê xo yo. Komelê êzidîyan bi felsefeyêkê wina xo newkerdiş o” û da zanayîş ke çi beno wa bibo, ê do pawitişê komelê xo dewam bikerê.

 

Netîceya fermananê ke tarîx de hemverê êzidîyan ameyî kerdiş, bi se hezaran merdimî ameyî qirkerdiş û mecbur mendî ke Şengalî, cayê ke ê pîroz vînenê, biteriknê. Hêrişê tewr peyêne yê DAIŞ’î 3yê tebaxe 2014 de bîyo yew qirkerdişê tewr wêrankerde yê komelê êzidîyan ser. Destpêkê hêrişan ra, bi hezaran êzidî ameyî qirkerdiş, hem semedê hêrişê DAIŞ’î hem zî semedê xîyanetê PDK’yî.

 

Bi seyan cinî û tutî hetê DAIŞ’î ra ameyî remnayîş, bazarê koleyan de ameyî rotiş û îşkence cinî û tutan rê ame kerdiş. No qirkerdiş tena sey kerdişêk wêrankerdişê fîzîkî nê, eynî wextî de sey hêrişêko ke armancê ci wedaritişê mîrasê kulturî û dînî yê komelê êzidîyan o, tarîx de ca girewto.

 

Dimayê nê fermanî, vengdayîşê xopawitişî yê ke xeylêk rey hetê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî ra ame kerdiş, Yewîneyê Xoverdayîşê Şengalî (YBŞ) û Yewîneyê Cinîyan ê Şengalî (YJŞ) ameyî awankerdiş.

 

Fermandara YBŞ-YJŞ’î Viyan Hebabî armancê awankerdişê YBŞ-YJŞ’î û mesajê ke Abdullah Ocalanî pêvînayîşê xo de semedê êzidîyan şawit, persanê ma rê cewab da.

 

Viyan Hebabî destpêkê qiseykerdişê xo de wina bale ant awankerdişê YJŞ-YBŞ’î: “Awankerdişê YJŞ-YBŞ destpêk de semedê hewceyî bî. Pêro dinya şahidê qirkerdişê ke komelê êzidîyan ci dir rî bi rî mend. Hêriş û qirkerdişê êzidîyan ser, bî sebebê xoverdayîşêk gird û vejîyayîşê lehenganê girdan. Semedo ke xoverdayîş bi temamî rêxistinkerde nêbî, parçe bî û nêeşka hewceyê şarî bîyaro ca. Semedê nê, ê rî bi rî qirkerdişê domdarî de mendî. Heta roja ewro, komelê êzidîyan tu rey nêbîyo wayîrê artêşêk ciwananê êzidîyan. Felsefe û xoverdayîşê xo bi serkêşîya gerîlayanê YJA-STAR û HPG viraşt. Serra 2014 de, YJA-STAR, HPG û YPJ-YPG piştîdayîş da, hewldayîş kerd ke komelê êzidîyan qirkerdişî ra xelas bikerê. Labelê bêpawitişê xo yê komelê êzidîyan, her pawitişê teberî qîm nêkeno û muhîm nêbeno. YJŞ-YBŞ mîyanê nê de xo nêviraşt. Sey YJŞ û YBŞ ma xo nêbîyayîşî de viraşt. Ma eşkenê YJŞ û YBŞ sey tutanê ke fermanî ra xelisyayî name bikerê. Dimayê ke nê fermanî ra xelisîyayî, çeke û rext girewtî û şarê xo pawtî.”

 

‘Şarê ma kîşte ma de yo’

 

Fermandare Viyan Hebabî dîyar kerd ke YJŞ-YBŞ semedê komelê xo canê xo feda kenê û wina va: “Hêzê YJŞ-YBŞ ê kesê ke semedê komelê êzidîyan canê xo feda kenê. Şarê Şengalî no zaf baş zano. Her ke hêrişêk hêzanê ma ser o beno, şarê ma kîşte ma de yo. Qîymetdar o ke heta vernîya qirkerdişê 74ine zî munaqeşeyê awankerdişê hêzê pawitişî ser o semedê pawitişê komelê êzidîyan ser o bi. Semedo ke PDK xeylêk rey hêriş kerdêne. Vernîya qirkerdişî, nêzdîyê 50-60 ciwanan semedê hewceyê pawitişî perwerde dî. Nê ciwanî yewine kes bî ke Şengalî hêrişê DAIŞ’î ra pawitî. Bi nê tewirî bingehê hêzanê ma ame ronayîş. Dimayê nê, awankerdişê ci ame eşkerakerdiş. Bingeh bi serkêşîya winasî sey Berxwedan Tolhildan, Berîvan Şengalî, Dijwar Fekîr û Seît Hesen ame ronayîş ke resayî şehadet.”

 

Fehmkerdişê muhîmîyê xopawitişî

 

Viyan Hebabî dîyar kerd ke ewro komelê êzidîyan agêreno Şengal û cuyêka newe awan keno û qiseykerdişê xo wina domna: “Hukmatê Iraqî zî no vîneno; eke hêzê YJŞ-YBŞ nêbîyêne, komelê êzidîyan nêeşkayîne agêro. Ma ferman de dî ke semedê vernîgirewtişê vindertişê komelê êzidîyan erdê xo ser, nêzdîbîyayîşê sîyasî yê cîya cîyayan bîyî. Dewlete wazena êzidî welatê xo ra vejîyê û şêrê welatanê bînan. Labelê ê yew nuqte xo vîr ra kenê: Laleş û Şengal semedê êzidîyan cayêk pîroz o. Ganî hukmatê Iraqî nê qebul bikero. Ganî ê ma sey tehdîd nêvînê. Ma nêeşkenê bi temamî vajê ke hukmatê Iraqî dişminîya êzidîyan keno, labelê eşkera yo ke ê ma qebul nêkenê. Semedê nê, ganî hukmatê Iraqî nêzdîbîyayîşê xo bivurno. Bi viraştişê YBŞ-YJŞ dimayê fermanî, êzidî kewtî sewîyeyêka tewr başe. Ê muhîmîya pawitişê xo başêr fam kerdî. Hetê kulturî ra, komelê êzidîyan zîyanêk gird dî. Na nika yeno sererastkerdiş.”

 

‘Semedê pawitişê şarî xeylêk bedelî ameyî dayîş’

 

Fermandare Viyan Hebabî dîyar kerd ke YBŞ-YJŞ hetê leşkerî ra hereket keno û va: “Labelê Şengal de sîstemêk bi temamî viraşte yo. Eke bîyayîşê şima yê leşkerî çin bo, tesîrê şima yê sîyasî zêde nêbeno. Sewbîna, semedo ke şima eşkenê xebata sîyasî bikerê, şima hewceyê hêzê pawitişê xo yê. Ganî hukmatê Iraqî vernî xorêxistinkerdişê komelê êzidîyanê Şengalî bido. Nê hêzî nika Şengal de hereket kenê. Semedê nê, YBŞ-YJŞ tesîrêkê sîyasî û komelî virazeno. Ma nê bingehî ser xebata xo domnenê.

 

Polîtîkayê şerê taybetî hemverê êzidîyan domnenê. Sey hêzêkê rêxistinkerde, têkoşînê ma hemverê înan domîyeno. Belê, ma hayeyê qabîlîyetê naskerdişê rastîya xo yê, labelê no qîm nêkeno. Ganî komelê êzidîyan dorê hêzê pawitişê xo, sazgehê cinîyan û Îdareyê Xoserî yê xo yew bibê. Xelasîya komelê êzidîyan pawitişê sazgehê xo de yo. Nika seranserê dinya de rewşêka şerî est a. Sey êzidî, ganî ma yewîya xo qetî bikerê ke ma nêbê qurbanîyê dewletanê bînan. Semedo ke êzidî wayîrê helwestêkê parçekerde yê. Hema zî kesê ke piştîdayîş danê KDP’yî est ê. Yewîye semedo ke bibo hêzêko gird muhîm o. Xeylêk rayberê ma netîceya xîyanetî de ameyî kiştiş.

 

Ê kesê ke nika hewldayîş kenê êzidîyan biancê hetê xo, fermanê 2014ine de ê terk kerdî. Nasnameyê ma ya êzidî ganî tena bi fekî nêmano. Eke kesêk xo sey êzidî îlan bikero, ganî goreyê ci hereket bikero. Sey YBŞ-YJŞ, ma bi hêzê ke ma êzidîtî û felsefeya Rayber Apo girewtî xo rêxistin kenê. Bi nê eşqî, ma se hezaran qurbanî semedê pawitişê şarê xo da. Ma amade yê ke semedê pawitişê şarê xo bedel bidê.

 

‘Komelê êzidîyan Rayber Apo sey rayberê xo vîneno’

 

Viyan Hebabî qiseykerdişê xo de wina derheqê mesajê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan de qisey kerd: “Felsefeya Rayber Apo semedê ma destpêkêk newe û newebîyayîşê xo yo. Komelê êzidîyan bi felsefeyêka wina newî xo awan keno û yew keno. No zaf qîymetdar o. Komelê êzidîyan Rayber Apo sey rayberê xo vîneno. Na rastîyêka ya. Rayber Apo kombîyayîşanê xo de her tim mesajêk semedê komelê êzidîyan dano. Qîymetê ke Rayber Apo êzidîyan dano babetêka rûmet û serberzîyêka gird a. Ma bi nê mesajan rûmetdar benê. Dejê êzidîyan her tim rojeva Rayber Apo de yo û ma nê zî vînenê. Mesajê Rayber Apo hetê komelê êzidîyan ra bi eşqêk gird yenê pêşwazîkerdiş. Vengdayîşê Rayber Apo yê ronayîşê çekan yê hetê PKK ra ters kerd zerrîya êzidîyan. Semedo ke fermanê tewr peyênî de, hêzê HPG û YJA-STAR êzidîyan pawit. Belê, ê serra 2018 de bi fermî Şengal ra vejiyay. Labelê êzidî zanê ke rewşa her hêrişêk de, dimayê YBŞ-YJŞ’yî, ê do înan bipawê, HPG, YJA-STAR û Rayber Apo do bi fehmê xo bibê.”

 

‘Çi beno wa bibo ma do şarê xo bipawê’

 

Fermandare Viyan Hebabî derheqê muhîmîya xopaeitişî de qisey kerd û wina peynî ard: “Rolo tewr gird ê YBŞ-YJŞ pawitişê nê şarî yo. Ma do heyfê fermanê verênan wedarnê û hêzê pawitişê xo hemverê hêrişê ke ameyox de şarê ma ser o bibo, awan bikerê. Çi beno wa beno, ma do dest pawitişê şarê xo ra veranêfê. Ma çeke hemverê DAIŞ’î de berz kerdo. Rewşa her hêrişêk hemverê şarê ma de, hêzê ma do pawitişê xo qetî bikerê. Semedê nê, ma do pawitişê şarê xo hêzanê bînan rê nêverdê. Ma do bi nê armanc û israrî rolê xo bidê domnayîş.”