Marta Somek 

 

STENBOL - Sereka EUDCC û Unîversîteya Bergenî ra Prof. Karîane Westrheîm ke aye zî îmze eştbî mektûbê akerdeyê NYyî rê amebî şawitiş wina vat: "Mimkun nîyo ke Tirkîya duştê îradeyê azadîya Şarê Kurdî de têkoşîn bikero. Yewin çareserî awankerdişê masaya muzakereyî bêro awankerdiş." 

 

Bi Serekîya Kongreya Starî 75 rêxistinê cinîyan û xeylêk rojnamegerî, nuştoxî duştê şerî de 16ê Gulane de mektûbêke akerde şawit Sekreteryê Pêroyî yê NYyî û Rêxistinê Cinîyan rê. Cinîyê namdarî yê seke Jûdîth Bûtler, Sîlvîa Federîcî û Angela Davîs îmza eştê mektûbî û bale antê serê hêrişan, vatî ke no hêriş nêbeno bêro qebûlkerdiş, cinîyan vatbi na bêvengîya NYyî qebûl nêkenê û ganî mekanîzmayê duştê nê şerî de bikerê ciwîye. 

 

Yew merdiman ra ke îmza eştbî mektûbî Serekeyê Komîsyonê Sivîlî yê Tirkîya yê NYyî (EUDCC) û Unîversîteya Bergenî ra Prof. Karîane Westrheîm ajansê ma rê erjnayîş kerd. 

 

'Îşxal kenê, kişenê' 

 

Karîane da zanayene ke Tirkîya madeyê 51inî ya Pêkerdişê NYyî sey meşrûkerdişê hêrişan hesebnena yanê pawitişê meşrûyî îdîa kena, la wina nîya. Karîane wina dergî da qiseyanê xo: "Tirkîya binê tehdîdî yan zî binê hêrişêke de nîya. Hukmatê AKP-MHPyî wazeno verê çimanê YE, NATO,  NYyî û komelê mîyanneteweyî de sey mexdûrî bêrê vînayîşî, ramojnenê. La rastî na ya ke îqtîdarê  Tirkîyayî hêrişkar ê. Îşxal kenê, hêriş kenê, talan kenê,  kişenê û vanê 'No pawitiş pîroz o'. Gelo hemverê kamî de xo pawenê? Kurdan di serranê peyîn de Rojhelat de modelêke komele ya demokratîke ya ke qederê xo tayîn kena, awan kerdê." 

 

'Tarîxê Kurdan hîkayeyêke xîyanetî ya' 

 

Karîane dîyar kerd ke nê hêrişê ewilî nîyê û wina beyanat kerd: "Kurdî çi benê wa bibê eşkenê xo bipawê û rayîrê xo awan bikerê. Nê hêrişê ewilî yê  Tirkîyayî yê hemverê Kurdan de nîyê. Gelo heqê pawitişî yê Kurdan çinî yo? Dewletêke ayîdê Kurdan çinî ya. Nê wayîrê statuyê Rêxistinê Şarî û Netewan ê Xo Temsîl Bikerê yê NYyî de (UNPO) zî yê. Tarîxê Kurdan hîkayeyêke xîyanetî yê hemverê komele ya dinya de ya. Her tim duştê hêrişê hemverê Kurdan de bêvengîyêke pîle bîbî. NY mecbûr o aştî bipawo, binpaykerdişê heqan vejo werte. Rolê NYyî welatanê bînan ra  cîyayêrî yo. La wina asan keno ke wina nîyo.  Yew semedê nuştişê mektûbo akerdeyo ke hetê rêxistinê cinîyan ra ameyo nuştişî zî no yo." 

 

'ye, dya û nato rayîr danê Tirkîya' 

 

Karîane rewşa Kurdan ke hemverê hêrişan de şerê Rusya û Ukraynayî dir ard hemverê yewbînî û wina qal kerd: "Seba Ukraynayî hetkarîya eskerî,  ekonomî û merdimîyî yê yenê kerdiş baleanteyê. No baş o, ganî wina bo zî. La YE, DYA û NATO di hêrişê baştgirewtişî de hema hema di reqabetî de yê la, seba Tirkîya  Kurdan çinî bikero, binpay kenê rayîr danê. Gelo edalet di kamcîn cayê nê de esto? NY çi ca de yo? Na tena qismêke nê hîkayeyî ya. Tirkîya reya yewine sîlehê kîmyewî nêxebetnena. Xeylêk reyan ameyo tesbîtkerdiş.  Problemo asasî Tirkîya hemverê welatijanê xo de destûr dana şerî. Sewbîna nika Mintiqaya Federalî yê Kurdistanî û Vakur û Rojhelatê Sûrîyeyî de ya. Herdê Kurdan îşxal kena. Seba nê zî destûr danê,  seba Tirkîya destûrî yenê dayîş."

 

'Hêrişê hemverê Şengal û Mexmûrî de' 

 

Karîane wina ci de şî: "Hemverê Şengalî û Mexmûrî de hêrişî yenê ca. NATO û dewletê bînî verpers nêdanê nê binpaykerdişê eskerî yê Tirkîyayî. Hemserekê Konseyê Îdarekarê KCKyî Cemîl Bayik di 25ê Gulane de roportaj da ANFyî û vat 'PKK roja awan bîyayîşî ra duştê NATOyî de têkoşine keno. Coka Tirkîya endamê NATOyî ya, NATO ra hetkarîyêke pîl gêna. Eke hetkarîya NATOyî çinîbîyayêne Tirkîya nêeşkayêne nê şerî cabîyardêne." 

 

'Îmrali bî wareyê xoverdayîşî' 

 

Karîane bale ante serê tecrîdo girano ke 23 serrî yo hemverê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî de yeno kerdişî û nê reaksîyonî motî ra: "Fikrê Abdullah Ocalanî nînê manîkerdiş. La AKP-MHPyî komplo ro Ocalanî kerdî û waştî ke PKKyî çinî bikerê. Hereketê Azadîya Kurdî, dimayê fikr û nîyadîyayîşê Abdullah Ocalanî de pîl bîyî, xurt bîyî. Seba nê tecrîdkerdiş qîm nêkeno. Îmralî bî wareyê xoverdayîşî. Otorîterê ke fam kerdê tecrîdê hemverê Ocalanî de qîm nêkenê, wastî hereketî bifetesnê. La no zî mimkun nê bî." 

 

'Dewamîya komployî ya' 

 

Karîane ramojnayîş kerd ke mabênê Îmralî û Şarê Kurdî de têkilîyêke organîke ya xurte esta û wina ard ziwan: "Na têkilî nîna birnayîş. Na zî Tirkîya bêçare verdena. Zêdekerdişê hêrişê hemverê Mintiqaya Federe yê Kurdistanî de zî dewamîya komployê hemverê Ocalanî ya. Dewlete ya Tirkî heta nika nêeşkabî PKKyî, lîderê înan Ocalanî û hereketê Kurdî apey bero. Yanê mimkun nîyo ke Tirkîya hemverê îradeyê Azadîya Şarê Kurdî de têkoşîne bikera. Hêrişê peynî her çiqas netîce nêgirewtbo zî qirkerdişêke yo. Erdogan AKP û MHP seba bivînê ke ka hêrişan de çiqas aver do bikewê; NATO, YE û welatê bînan test kenê. Swêd û Fînlandîyayî demêke nizdî de waştî bibê endamê NATOyî. Ê wextî de do talûkeyêke pîl dest pê bikero." 

 

'Ganî şerto ke Ocalan rolê xo kaybikero bêro ca' 

 

Karîane dewamîye de eşkera kerd ke yewin rayîrê çareserîya hemverê hêrişan de PKKyî dir awankerdişê muzakereyan û di na babete de zî no erjnayîş kerd: "Ganî masa ya muzakereyî yê Tirkîya û PKKyî bêro awankerdiş. Bê Abdullah Ocalanî çareserî mimkun nîyo.  Ganî Ocalan zî tewir bibo. Nê girêdayeyê nê 2 faktorê muhîmî  yê. Ganî destpêke de PKK lîsteyê terorî yê YE û DYAyî ra bêro vetiş. A dîyîn zî ganî şertê ke Ocalan rolê xo kaybikero bêro awankerdiş.  Ganî her kes duştê hêrişan de wurzo serê payan. Tevrê Tirkîyayî ke hemverê Kurdan de seba heme Rojhelatê  Mîyanînî talûke yo."