Marta Somek

 

STENBOL - Tepişteya nêweşe Hazîne Alçi ya ke 24 serrî yo tepişte ya, derheqê prosesê tepişteyanê nê wextê peyîn de zîndanan de dinyaya xo bedilnayî de qisey kerd, sey 'qirkerdiş' erjna û vat: "Têdima qirkerdişê embazanê ma hem seba hereketê azadî hem zî seba tepişteyanê şorişgeran mesajêke yo." Hazîne sewbîna seba sergêra 15ê Sibatî yê Komployê Mîyanneteweyî zî seba azadîya Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî vengdayîşê berzkerdişê têkoşîne kerd. 

 

Tirkîya de wextê peyîn de zîndanan de pinpaykerdişê heqan zafêr bîyê û tepişteyê nêweşî terkê mergî ameyî kerdiş. Keyeyan derheqê rewşa tepişteyan de dest bi çalakîya nobete kerd. Tepişteyî her fersendî de dîyar kenê ke tecrîdo giran Îmralî de bi tesîr serê heme zînadanan kerd û konseptê neweyê dewlete yo. Tepişteya nêweşe ke 24 serrî yo tepişte ya Hazîne Alçi ya, nika Zîndanê Bakirkoy ê Cinîyan de yena tepiştiş. 

 

Hazîne Alçiya PKKyîj ke Hezexê Şirnexî ra ya, 25 serrîya xo de hetê Ermenîstanî ra teslîmê Tirkîya amebî kerdiş. Hazîne nika 48 serrîya û lîsteyê tepişteyanê nêweşan ê  ÎHDyî de ya. Hazîne prosesê tepiştişî de xeylêk binpaykerdişê heqan û tecrîdî dir rî bi rî ameya. Hazîne coka bi sîleh birîndar bîbî, çaqê aye yo rastî de xesarêk pîl virazîya bî û coka kulîneke ra heya çokî perçe bîbî, çaqa aye de platîn amebî cakerdiş. Hazîne bêçare bi no platîn ciwîyena. Hazîne ke 17 serrî yo bi nê protezî ciwîyena, mabênê kulîneke û çokê aye de hema hema qet aste çinî yo. 

 

Raporê ‘eşkena zîndan de bimano’ ame dayîş

 

Mabêne serranê 1998î û 2009î de platîn kerdbî ci. Dima ra lazim bî ke bêro bedilnayîşî û menga Teşrîna Verîne ya 2009î de Nêweşxaneyê Cigêrayîşî yê Wendişî yê Samatya de protezo newe kerdbî ci. Hazîne nê protezî şibnena îskeletê înşatî. Çar hetê protezî de dergîya qandê santîmetreyê ke bismarî estê. Nê bismarî bi têlan girêdayê û girêdayeyê asteyê kulîneke yê. Hazîne ke ganî bi lez û bez bêro dermankerdiş, nêeşkena xo biresno heqê weşîye. Pêro pîya nêweşîyê Hazîne ATKyî raporo ke 'eşkena zîndan de bimano' da. 

 

Hazîne derheqê  perosesî de, binpaykerdişê heqan û rewşa tepişteyan de ajansê ma rê qisey kerd. 

 

*24 serrî yo ti tepişte ya, nê prosesî de ti çi ciwîyaya, ti eşkena vaja?

 

24 serrî yo ez tepişteya û zîndanî cayê ke yê huqûq ci de nîno ca yê. Xêrcê boydayîşî û girewtişî, ti çi bikerê hetê îdareyê zîndanî û dewlete ra beno behaneyê sûcî. Fînak peynî vajîme: Menga Tebaxe û Êlule de, seba ma tecrîdê Îmralî protesto bikerê, ma sloganî berz kerdî û deyîrî vatî. Pêwa ke zerarê ma kesî rê çinî yo zî, seba ma her yewî hîrê mengî cezayê hucreyî ame dayîş. Tepişteya bi nameyê Gulîstan Çelîk, Ronî Înanç û Leyla Akyildiz ke cezaya înan qedîyaya zî, cezaya dîsîplînî ver ra nînê tehlîyekerdiş. Deyîranê ke ma vanê zî benê sûc. La deyîranê ke ma vanê, kanalê îqtîdarî de yenê vatiş înan rê nêbenê sûc. 

 

Teyare bî planê sûîkastî!

 

Embaza ma Jîyan Erdînç kitabêke yê hîkayeyan ke bi fotoxrafan nuştbî, waşt bişawo keyeyî rê la îdareyî dest da ser. Behane zî balkêş bî. Teyareyo destê tutêke de, bi behaneyê baskê teyareyê şerî, teyareyo Kurdistan de perrawo keweno û sey planê suîkastî yê hemverê teyaranê dewlete ame famkerdiş. E, îdareyê zîndanî wina edebîyat ra fam kenê. Nê çî bi huqûqî û mantiqî nêeşkenê bêrê îzahlerdiş.  Coka ma sey neyarî vînenê, ma se bikerê beno sûc. 

 

*Ma rewşa to ya bîyaye zî meraq kenê. Ti hetê psîkolojîk û fîzyolojîk de senîn a? Ti xo senîn hîs kena?

 

Ez hetê psîkolojîk ra xo weş hîs kena. Ez zana çirê ez tepişteya û sey Shakespearî vano, ez her roj seba bihewî sebeban vînena û dest bi roje kena. Hetê nêweşîyî de no 25 serrî yo çaqa mi de protez esto. 2014î ra protez bîyo sist. 2009î de Samatya de ez emelîyat bîya û protez ame bedilnayîş. La hacetê protezî zaf xirabê û seba ney bîyo sist. Çi heyf ke nika şertê dermankerdişê mi çinî yo. Nêweşxaneyo ke ez verî cû emelîyat kerdbîya, vat ma nêeşkenê to emelîyat bikerê, do baş nêbo. No hetê mergî ra nê, vatî do çaqa û kulîneke nêeşkê êdî pêwa bikerê. Coka ez di gompalan xebetnena. Hekîman vat ti mehkûmê livîne ya û tenê wexto şêrê destşokî gompale bixebetne. La pêwa nê raporo ke 'eşkena zîndan de bimano' dayî mi.

 

‘Seba hucre de nêmanî nêşina nêweşxane’ 

 

Ez lazimîyanê xo bi hetkarîya embazanê xo kena. Ez bêçare menda dermankerdene bidî vindarnayîş. Coka ke seba dermankerdişî zî ma şêrê nêweşxane, agêrayîş de bi behaneyê pandemî ma tena hucre de verdenê. La ez nêeşkena tenî xo ra biewnî, nêşina nêweşxane. Seba ke protezê mi esto, ganî ez destşoko bi terzê alfranga nêxebetnî. La odaya ke ma te de yê alafranga ci de esta. Sewbîna odeya ke ez ci de manena ranza verê paca de viraşta. Wexto paca kenê a serdo, paca yena grewtiş ez bê hewa manena. Eynî problemî Jîyan Erdînç zî ciwîyayêne. A zî eynî nêweşxaneyî de emelîyat bîya. Çaqeyê aye mi ra xirabêr a.

 

*Ti merdişê zîndanan senî erjnena? 

 

Di hewteyan de 5 embazî ameyî qetilkerdiş. Ez vana qetilkerdiş, coka ma fikirênê ke ameyê qetilkerdiş. Ez wazena ney vajîme: Îqtîdarê bîyaye de huqûqê 12ê Êlûle zî kemî vînena û bi hawayê ke bêperwa hêrişê muxalîfan kena, bi hawayê tehdayî verê xo dawo tepişteyan. Têdima qetilkerdişê embazanê ma, hem seba hereketê azadî hem zî seba tepişteyê şorişgeran mesajêk o. Wezîrê Karê Zereyê nê welatî 4 serrî verî vat 'ma PKK qedênenê, sey Çîlere ma do pak bikerê, çinî bikerê, do kes êdî  PKKyî nêgîro serê ziwanê xo.’

 

La wina nêbi. Xoverdayîşê destanî yê gerîlayê PKKyî, vindertişê bi rûmet yê şarê ma, nê polîtîkayê lêşin veng vetî. Înan zî bi terzê mafyatîk verê xo dayî şorişgerê tepişteyan. Ma wina wanenê. Ê embazê ma tutê nê şarî bî. Emrê xo dayî serê na dewa. Ez înan bi hurmet û rêzdarî ana vîr. Sozê ma oyo ke ma xeyalê înan bi ca bîyarê.

 

*Peynîya qiseykerdişî de çîyêk ti vajê, mesajêk to esto yan ney?

 

Ê kesê ke zîndanan ameyî qetilkerdiş, erjê nê şarî yê. Ez veng dana şarê ma ke bi hawayêke tewr xurt wayîrê erja xo vejîyê. Tecrîdê Îmraliyî hemverê merdimayî yo. Bêguman Ewropa û CPT na babete de berpirsyarîyê xo ca nêardê. Rayber Apo tepişteyêk 70 serre yo û 23 serrî yo tecrîd de yo. Ganî êdî şarê ma nê qebûl nêkero. Seba azadiya Rayber Apo ganî çi destê şarê ma ra yeno bikero. Ez veng dana şarê ma ke hewl bidê. Ez nê esasî de serra newe ya her kesî pîroz kena.