Pelşîn Çetînkaya

 

AMED - Koordînatora SAMER’î Yuksel Genç derheqê dayeyê çarçewaya anketê ‘sewîyeya caardişê ziwanê dayîke û waştiş’ de qisey kerd û dîyar kerd ke ziwanê dayîke esasê tewr pîl yê nasnameyê komelan o û her ke şino ziwanê dayîke nîno şuxilnayîş, nîno averşîyayîş, yeno xovîrrakerdiş û polîtîkaya yewperestî pê yena.

 

Merkezê Cigêrayîşê Wareyê Sosyo Polîtîk (SAMER), mabêne 28ê çeleyî û 11ê sibata 2025ine de 22 bajaran de bi tewrbîyayîşê welatijan anketê ‘Sewîyeya şuxilnayîşê ziwanê xêrcê kurdkî yenê qiseykerdiş û waştişê derheqê ziwanê dayîke de’ pê ardî. Anketo ke onlîne pê ame hezar û 285 kesî tewr bîyî. Bajarê Amed, Stenbol, Enqere, Îzmîr, Erzirom, Semsûr, Wan, Mêrdîn, Riha, Çewlîg, Agirî, Antalya, Mêrsîn, Şirnex, Bursa, Dîlok, Êlih, Colemêrg, Dêrsîm, Meletî, Edene û Sêrtî ra welatijî tewr bî.

 

Koordînatora SAMER’î Yuksel Genç, derheqê dayeyê ke anket de vejîyayî de qisey kerd.

 

Yuksel Genç çarçewaya xebeta anketî de wina vat: “Anket 22 bajaranê Tirkîya de pê ame. Xeylê xo bajarê Kurdistanî bî. Bi taybetî Amed, Êlih, Stenbol, Îzmîr, Semsûr, Meletî, Erzirom û Wan vejîya vernî. Xebata ma xo resna hezar û 300 kesî. Yewin şertê ma o yo ke yê ke ziwanê înan tirkî nîyo û bi ziwanê xo qisey kenê yê. Ma waşt ke ma bivînê ke ziwanê dayîke senî yeno şuxilnayîş, senî yeno pawitiş û averşîyayîş. Xebatê ma netîceyê balkêşî vetî werte.”

 

Hîn ziwan û lehçeyî bi sînor yenê şuxilnayîş

 

Yuksel Genç dîyar kerd ke tedbîrî nêrê girewtiş do ziwanî vînî bibê û wina vat: “Hîn lehçeyê kurdkî bi hawayêk dramatîk her ke emr keweno, dayeyê qiseykerdişî zî keweno. No tena hetê kurdkî û lehçeyanê ci de nê, hetê armenkî, suryankî, pontuskî, çerkezkî de zî wina yo. Caardişê ziwanî çi heyf sînordar o. Xebata ma de ameyo tespîtkerdiş. Nê semedî ra zî tedbîrî nêrê girewtiş do vînî bibê.”

 

Girîngîyê caardişê ziwanî yê cuya rojane de

 

Yuksel Genç qiseykerdişê xo de dîyar kerd ke yew netîceya bîn a xebate de vejîya vernî, ziwanê dayîke wareyê xebate de lazimî nîno vînayîş û wina vat: “No muhîm o. Eke bêro waştiş ziwanê dayîke nêvuryo hêmayêk folklorîk ganî perwerdeyê ziwanê dayîke ser o bêro vindarnayîş û polîtîka bêro awankerdiş.”

 

Averşîyayîşê ziwanî û pawitiş

 

Yuksel Genç tewr peyîn wina vat: “Ziwanê dayîke esasê tewr pîl ê nasnameyê komelan o û her ke şino ziwanê dayîke nîno şuxilnayîş, nîno averberdiş, yeno xovîrrakerdiş û polîtîkaya yewperestî pê yena. Hemverê nê de ganî xebatê teşwîqkerdişî bêrê kerdiş û wayîrê ziwanî bêro vejîyayîş, bêro pawitiş. Derheqê nê de ganî kampanyayê xurtî û rêzeçalakîyê derheqê xurtkerdişî de bêrê kerdiş.”