Raziye Ozturk: Tecrîd didome, divê têkoşîn jî bidome

2024-11-18 11:11:49


	 

	 

	 

	Rozerîn Gultekin

	 

	STENBOL - Parêzera Buroya Hiqûqê ya Asrinê Raziye Ozturk derbarê kûrbûna tecrîdê ya li Îmraliyeyê û nûçeyên di çapemeniyê de ku dê hevdîtina parêzeran bê kirin de nirxandin kir û got: "Tecrîd hîna jî berdewam dike. Hewl hat dayîn ku feraseta ku tecrîd hatiye şikandin bê avakirin, lê weke ku me diyar kir ev tenê têgihiştinek e û divê em bi israr têkoşîna xwe ya li ser vê mijarê bidomînin. Heta vê qonaxê bersiv ji serlêdanên me re nehatiye dayîn û muxataban bi xwe jî tu agahî nedane me ku hevdîtin pêk were."

	 

	Tecrîda girankirî ya li ser Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan û girtiyên Omer Hayrî Konar, Hamîlî Yildirim û Veysî Aktaş ên li Girtîgeha Girtî ya Tîpa F ya Ewlekariya Bilind a Îmraliyê tên girtin, dewam dike. Abdullah Ocalan piştî 43 meh tecrîda mutleq di 23’yê Cotmehê de bi biraziyê xwe Omer Ocalan re hevdîtin pêk anî. Abdullah Ocalan di peyama xwe de wiha got: "Heke şert û merc guncav bibin, ez xwedî wê hêza teorîk û pratîk im ku ev pêvajo ji şer û tundiyê bikişînim ser bingeha hiqûqî û siyasî.” hat dayîn. Piştî hevdîtinê "Cezayê dîsîplînê" carek din hat dayîn. 

	 

	Ji Buroya Hiqûqê ya Asrinê parêzer Raziye Ozturk, derbarê geşedanên dawî de ji ajansa me JINNEWS'ê re axivî. 

	 

	Domandina tecrîda mutleq

	 

	Raziye Ozturk, di destpêka axafina xwe de bal kişand ser domandina tecrîdê û wiha nêrînên xwe anî ziman: "Tecrîd, ne rewşek e ku tenê bi negirtina agahînan e. Tecrîd rewşeke ku ji sala 1999’an û vir ve heye. Dema ku ev yek heta sala 2015’an weke tecrîd dihat îfadekirin, rewşa heyî ya piştî 2015’an veguherî qonaxeke cuda û weke ku Birêz Ocalan diyar kir ev yek bû tecrîda mutleq. Piştî hevdîtina bi telefonê ya di 25ê Adara 2021'ê de, rewşa heyî veguherî tecrîdê wêdetir û tu agahî nehat girtin. Niha jî ev rewşa tecrîdê didome. Di 23'ê Cotmehê de birêz Omer Ocalan ziyaret kir, lê tu mafên din nehatin dayîn. Girtîgeha Girava Îmraliyê ji ber şert û mercên fîzîkî bi serê xwe hatiye tecrîd kirin. Ji ber ku ew qad bi hewa, bejahî û deryayê hatiye qedexekirin û ji hindûr deng nayê."

	 

	Piştî hevdîtinê cezayê dîsîplînê

	 

	Raziye, wiha bal kişand ser astengiyên hevdîtinan: "Birêz Ocalan û 3 kesên din di van şert û mercên tecrîdê de tên ragirtin. Em nizanin ka di hundir de bi hev re hevdîtin hene yan na û eger wisa be, heta kengê dikarin hev bibînin. CPT’ê di rapora xwe ya serdana xwe ya sala 2019’an de diyar kir ku di nava wan de çalakiyên wekî werzîşê jî di nav de bi giştî 5 saetan di hefteyê de dibînin. Di serdemên berê de dema CPT diçû wir, diyar kiribû ku şert û mercên fizîkî jixwe dijwar in û ji ber vê yekê divê ji mafên wê yên hiqûqî wêdetir bên dayîn. Lê ji Îmralî re tu carî mafên hiqûqî nehatin dayîn ku vê yekê bi cih bîne, bila wisa bike. Demek pir dirêj e ku hevdîtina bi parêzeran tune ye. Ji sala 2011'an heta 2019'an 8 sal in hevdîtin bi parêzeran re nîne. Di sala 2019'an de 5 caran hevdîtina parêzeran pêk hat û ji sala 2019'an vir ve me nekarî hevdîtinê pêk bînin. Bi heman awayî, hevdîtinên malbatê jî pir kêm bûn. Birêz Ocalan di nav 25 salan de tenê du caran bi telefonê karîbû malbata xwe bibîne û ev yek di şert û mercên pir kêm de bû. Di derbarê nameyan de rewşên bi vî rengî hene. Demek dirêj em nizanin ka nameyên ku me şandine gihîştine wir an na û ji wir name nayên, ji ber vê yekê têkiliyên wan bi cîhana derve re bi tevahî têne asteng kirin. Qedexe piştî hevdîtina birêz Omer Ocalan jî berdewam kir. Cezayê dîsîplînê hebû. Tecrîd hêj jî didome. Hewl hat dayîn ku feraseta ku tecrîd hatiye şikandin bê çêkirin, lê weke ku me diyar kir ev tenê têgihiştinek e û divê em bi israr têkoşîna xwe ya li ser vê mijarê bidomînin. Hevdîtina malbatê ya ku piştî nêzî 4 salan pêk hat, divê civakê aram neke û têkoşîn tu carî paşde neyê girtin." 

	 

	'Pêdivî bi hişê dewletê yê maqûl heye'

	 

	Parêzer Raziye Ozturk bal kişand ser nirxandina Abdullah Ocalan a hevdîtitan dawî û got: "Xala ku birêz Ocalan di hevdîtinê de diyar kir, nîşan dide ku helwesta Birêz Ocalan berdewam dike. Helwesta Îmrali tê wê wateyê ku hewldanên Birêz Ocalan ên ji bo çareseriyeke demokratîk û aştiyeke bi rûmet ji sala 93'yan û vir ve, tevî ku hewl dide bi awayên curbecur pêşî li wan bigire, bi israr xebatên xwe domandine. Li ser vê helwestê tawîz neda. Di hevdîtina xwe ya parêzeran a sala 2019’an de diyar kir ku ew dikare di nava hefteyekê de pirsgirêkê çareser bike, lê divê hişê dewletê yê aqilane û hişê dewletê yê ku bixwaze çareser bike hebe. Bê guman, tu bersiv nehat, û hawîrdora nakokî û tundûtûjiyê kûrtir bû, wek ku Birêz Ocalan got. Birêz Ocalan ji sala 93'yan û vir ve bi rêyên demokratîk, li ser esasê siyaset û hiqûqê li çareserkirina vê mijarê digere û didomîne. Di her qonaxê de çi dibe bila bibe, li ser vê yekê tawîz nedaye, di vî warî de xebatên xwe didomîne. Em ji hevdîtina wî ya dawî dibînin ku Birêz Ocalan wê xetê diparêze. Bi gotineke din, wek ku Birêz Ocalan diyar kir, pêdivî bi hişê dewletê yê maqûl heye. Ji aliyê civakî ve divê têkoşîneke pir mezintir bê afirandin. Birêz Ocalan gelek caran gotiye ku ew dikare rola aştiyane bilîze, lê divê şert û merc bên cîbicîkirin ku Birêz Ocalan vê rolê bilîze. Divê şert û mercên tenduristiyê û şert û mercên azadiyê bên bicihanîn. Ne pêkan e ku ev hawîrdora aştiyê di hawîrdorek îzolasyonê de were avakirin.”

	 

	'Muxataptî ji aliyê dewletê ve jî hat piştrastikirin'

	 

	Raziye Ozturk, wiha behsa muxataptiyê kir: "Bi salan e em diyar dikin ku muxatabê sereke yê çareserkirina van mijaran Birêz Ocalan e. Ev rewşa muxatab wekheviya rastiyê ye. Beşek mezin û girîng a civaka kurdî Birêz Ocalan wek nûnerê îradeya xwe dibîne. Bi milyonan îmze pêşkêşî Konseya Ewropayê hatine kirin û her wiha îmzeyên li Tirkiyeyê hatine komkirin û gelek saziyên maf û hiqûqî bi israr Birêz Ocalan  muxatab nîşanda. Ne tenê li Turkiye ev yek pêk hat, li seranserê cîhanê jî kampanya hatin organîzekirin. Ne tenê kurd, gelê Rojhilata Navîn û dostên wan ên Ewropî jî tevlî vê kampanyayê bûne û heta pêvajoyên bi pêşengiya wan jî hatine pêşxistin jî berdewam in. Nêzikatiyeke muxatabên sexte hebûn, lê di encamê de raya giştî Birêz Ocalan wek nûnerê xwe û wek aktorê sereke yê çareserkirina vê pirsê nîşan da. Bi dîtina me muxatabê sereke Birêz ocalan bû, lê ev rewş careke din ji aliyê dewletê ve hat piştrastkirin."

	 

	'Cezayên dîsîplînê bi giştî ne rewa û qanûnî ne'

	 

	Raziye Ozturk bal kişand ser pêkanînên hiqûqî û keyfî yên ku piştî hevdîtina 23'yê Cotmehê ya Omer Ocalan derketin holê û diyar kir ku hevdîtina malbatê bi hinceta 3 meh “cezayê dîsîplînê" di 16'ê Cotmehê hatiye dayîn hatiye astengkirin û wiha bi lêv kir: "Pêkanînên bi vî rengî tenê meşrûkirina polîtîkayên tecrîdê yên heyî û divê têkoşîn bê mezinkirin. Li Îmraliyê hiqûq û qanûn tune, li gorî siyasetê hikûmet heye. Ne tenê ev cezayê dîsîplînê rewşa keyfî ya Îmralı derdixe holê, rastiyek jî heye ku ji aliyê CPT’ê ve jî gelek caran hatiye îfadekirin. Gelek caran hatiye piştrastkirin ku biryarên derbarê Îmraliyê biryarên siyasî ne û tu bingeheke qanûnî û rewa nîne. Cezayên dîsîplînê bi giştî ne rewa û qanûnî ne. Pêdivî ye ku qedexeyên sîstematîk bi dawî bibin. Ji sala 2016’an û vir ve, nêrîn bi awayekî sîstematîk bi cezayên dîsîplînê bê bingeh hatine astengkirin."

	 

	Domandina helwesta siyasî

	 

	Raziye Ozturk diyar kir ku sedema sereke ya ku Tirkiye 10 sal in tevî biryara "binpêkirina" Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) ya “Mafê Hêviyê" a 18'ê Adara 2014'an jî gav neavêtiye, ew e ku Komîteya Wezîran a Konseya Ewropayê li dijî Tirkiyeyê tu gavên bi bandor neavêtiye û wiha axivî: "Tevî biryara Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê jî, Tirkiyê tu gav neavêt. Dezgehên di nava Konseya Ewropayê de dibêjin ku îşkence bi tu awayî nayê qebûlkirin, ango îşkence, şer û rewşên awarte jî di nav de, nayê qebûlkirin. Pirsgirêkeke cidî ye ku sînorên wiha tûj hatine xêzkirin, lê piştî van deman ketine rojevê û heta niha gavên bi bandor nehatine avêtin. Ger di wextê xwe de gavên bi bandor bihatana avêtin, dê di çareserkirina vê mijarê de rolek cidî lîstin, lê mixabin ji ber ku têgihîştinek li ser xitimandinê heye, helwesta xwe ya siyasî didomînin."

	 

	'Dema azadiya Birêz Ocalan teqez hatiye û derbas dibe'

	 

	Raziye Ozturk, gavên ku ji bo mafê hêviyê bên avêtin anî ziman û got, “Divê mekanîzmayên hiqûqî bên avakirin. Li gorî biryara DMME'yê, ev mekanîzma wê binirxîne ka mirov hîn jî ji bo civakê xeternak e û wê rewşa serbestberdanê were nîqaşkirin. Ji bo avakirina mekanîzmayên ku vê rewşê binirxînin pêwîstî bi rêziknameya qanûnî heye. Dîsa divê gotin “heta mirinê di girtîgehê de bimîne” ya ku di qanûnan de hatiye tertîbkirin, bê rakirin. Divê ev rêziknameyên qanûnî bên çêkirin, lê heta niha ev yek pêk nehatiye. Dema em bi perspektîfa Birêz Ocalan lê dinêrin teqez dema azadiya birêz Ocalan hatiye û derbas dibe. Ger ku mekanîzmayeke nirxandinê ya qanûnî bê avakirin jî ji ber ku birêz Ocalan ti carî nebûye xwedî helwesteke ku ji bo civakê bibe xetere û berovajî vê ji sala 1993’an û vir ve her tim ji bo aştiyê hewl daye.  Pêdivî bi azadiya fîzîkî ya Birêz Ocalan heye ku ji bo civakê ne xetere,"

	 

	'Derbarê hevdîtina parêzeran de tu agahî nedane me

	 

	Di dawiyê de Raziye Ozturk der barê nûçeyên li ser îhtimala parvekirina nêrîna parêzeran a di çapemeniyê de ev agahî da: “Mixabin ji aliyê hiqûqî û exlaqî ve jî ev mafekî hiqûqî yê weke mafê parêzeriyê ku her kes dikare bikar bîne, cihê mixabiniyê ye. Wekî mijareke nûçeyan tê belavkirin. Ev rewşek e ku mezinahiya tecrîdê derdixe holê. Rastiya ku nêrîna parêzgerekî weke xêrekê tê pêşkêşkirin, bi mezinahiya tecrîdê ve girêdayî ye. Di rojên xebatê de mafê birêz Ocalan heye ku bi parêzerên xwe re hevdîtinê bike, lê ev maf tê astengkirin. Em serlêdanên xwe berdewam dikin. Heta vê qonaxê bersiv ji serlêdanên me re nehatiye dayîn û muxataban bi xwe jî tu agahî nedane me ku hevdîtin pêk were. Lê helbet bendewariya me ew e ku tiştê qanûnî pêk were û em karibin bi muwekîlên xwe re hevdîtinê bikin.”