Perwîn Yûsif: Gef li ser gel zêde dibin, ji Şamê hîn jî tu pêşveçûn tune ye

2025-12-10 10:07:15


	 

	Gulistan Gulmuş 

	 

	RIHA - Hevseroka Partiya Yekîtiya Demokratîk (PYD) Perwîn Yûsif, bi bîr xist ku 10 meh di ser peymana 10'ê Adarê re derbas bûne û hikûmeta Şamê tu gavên berbiçav neavêtine û got: "Em hikûmeteke Sûriyeyê ya amade nabînin ku gavan bavêje. Divê qanûnên nû û diyalogên samîmî werin çêkirin."

	 

	Rejîma Baasê ku 61 salan bi zihniyeteke dîktatorî li Sûriyeyê hikûm kir, di 8'ê Kanûna 2024'an de bi piştgiriya hêzên emperyal hat hilweşandin. Lêbelê, piştre ji hêla heman hêzan ve desthilat veguhezî avahiyeke nû ya olî, neteweperest û yekperest a bi serokatiya serokê Heyet Tehrîr el-Şam (HTŞ) Ehmed el-Şara hat kirin. Tevî alozî û rewşa şer a giştî ya li welat, Hêzên Sûriyeya Demokratîk (QSD) û hikûmeta demkî ya Şamê di 10'ê Adarê de civiyan. Di encama civînê de lihevkirinek heşt xalî çêbû.

	 

	Peyman bendên wekî misogerkirina hemû mafên destûrî yên Kurdan, entegrekirina saziyên leşkerî û sivîl di rêveberiya giştî de, danîna agirbestek li seranserê welat, misogerkirina vegera ewle ya Sûriyaniyên koçber, çalakiyên hevbeş li dijî êrişên li ser yekparçeyiya axa Sûriyeyê, bidawîanîna gotinên nefretê û avakirina komîteyên rêveberiyê dihewîne. Tevî ku 10 meh di ser peymanê re derbas bûne jî, hikûmeta Şamê ku helwesteke "her tim amade" diparêze, hîn jî tu gavên berbiçav neavêtiye. Wekî din, bûyerên li taxên Şêx Meqsûd û Eşrefiye yên Helebê û her wiha li Suweydayê û bajarên din ên peravê Sûriyeyê, bi awayekî zelal binpêkirina bendê ya ku mafên destûrî yên Kurdan û gelên din garantî dike nîşan didin.

	 

	Perwîn Yûsif, hevseroka Partiya Yekîtiya Demokratîk (PYD), nirxandina xwe ya li ser pêvajoya ku ji îmzekirina peymana 10'ê Adarê ve pêk hatiye, ji ajansa me re kir.

	 

	'Pirsgirêk mezin dibin û gef û êriş berdewam dikin' 

	 

	Perwîn Yûsif diyar kir ku rêveberiya nû, piştî hilweşîna rejîma Baasê, di peydakirina çareseriyan ji bo pirsgirêkan de jî têk çûye û got: "8'ê Kanûnê salvegera hilweşîna rejîmê ye û ji bo hemû gelê Sûriyeyê rojek girîng e. Dîktatoriyek hebû ku bi tunekirina gelê li ser axa Sûriyeyê hebûna xwe parast. Salek di ser hilweşîna rejîmê re derbas bû, lê tiştek neguheriye. Belê, li vir dagirkerî û wêranî çêbû, lê çareseriyek nehat dîtin. Pirsgirêk mezin dibin û gef û êrîşên mezin ên li dijî gel berdewam dikin. Ji ber vê yekê, dema ku em behsa peymana 10'ê Adarê dikin, em bawer dikin ku ew ji bo gelê Sûriyeyê hêviyek mezin diafirîne. Ew şêweyek rêveberiyê li Sûriyeyê destnîşan dike ku ereb, kurd, suryanî û hemû gelên din dê xwedî gotin bin, ne ji navendekê. Heşt xalên ku di peymanê de hene sernavên girîng in ku dê çarenûsa Sûriyeyê diyar bikin."

	 

	'Pêvajoya entegrasyonê çawa were bicîhanîn' 

	 

	Perwîn Yûsif bi bîr xist ku peymana 10'ê Adarê di roja duyemîn de ji aliyê hikûmeta Şamê ve hatiye binpêkirin û diyar kir ku destûra nû ya ku ji aliyê Hikûmeta Demkî ya Şamê ve di 13'yê Adarê de hatiye ragihandin ne li gorî berjewendiya gel e û wiha axivî: "Piştî wê dîrokê gelek qanûn û rêzikname hatin derxistin. Cejnên fermî hatin guhertin; mînakî, 21'ê Adarê, Cejna Newrozê, ji lîsteya betlaneyên fermî hat derxistin. Gelek pratîkên dijberî peymanê pêk hatin. Di nivîsê de tê gotin, 'Hebûna gelê Kurd girîng e û divê bi fermî were naskirin.' Peymanek bi Rêveberiya Xweser re hat îmzekirin, lê îro em hikûmetek Sûriyeyê nabînin ku amade be ku tedbîran bigire. Hikûmeta demkî ya li Şamê ne di rewşekê de ye ku gavên siyasî bavêje ji ber ku gelek deverên Sûriyeyê hîn jî di bin dagirkeriya Tirkiye û Îsraîlê de ne û gefên Îsraîlê berdewam dikin. Xaka Sûriyeyê ne azad e û mirov jiyaneke koçer dijîn. Gelê ku ji şer bandor bûye nikare pêdiviyên xwe yên bingehîn, wek konan, jî peyda bike. Wekî Rêveberiya Xweser, me ji peymanê vir ve gelek gav avêtine; pêşî, me komîteyên ji bo danûstandinan ava kirin. Van komîteyan belge û rapor li ser ka divê pêvajoya entegrasyonê çawa were bicîhanîn amade kirin. Lêbelê, hikûmeta Şamê heta niha tu gav neavêtiye."

	 

	'Divê qanûnên nû werin derxistin' 

	 

	Perwîn Yûsif diyar kir ku bêçalaktiya hikûmeta Sûriyeyê îhtîmala şerekî navxweyî yê nû zêde dike û tekezî li ser pêwîstiya kongreyek bi beşdariyeke berfireh kir û wiha bi lêv kir: "Li Sûriyeyê pêşketinên ku şerekî navxweyî yê nû nîşan didin diqewimin. Li bajarên peravê yên ku ji aliyê hikûmeta demkî ya Sûriyeyê ve têne kontrolkirin û li gelek deveran, bi taybetî li Suweydayê, komkujî hîn jî diqewimin. Ji bo pejirandina ola xwe zext li mirovan tê kirin. Her çend daxuyaniyên erênî xuya dikin jî, lê tiştê ku di pratîkê de diqewime bi tevahî cûda ye. Ew dixwazin siyasetek li ser xapandinê bimeşînin. Dîktatoran bi vê zîhniyetê di tevahiya dîrokê de desthilatdariya xwe parastine. HTŞ'ê welat xistiye bin kontrola xwe û niha îdia dike ku divê kesên xwedî îdeolojiya wan di parlementoyê de bin. Ev valahiya siyasî zemînek ji bo pevçûnên di navbera gel û baweriyan de diafirîne. Alternatîfek siyasî ya wan tune ku her kesî di bin yek banî de bicivîne. Di pîrozbahiyên 'rizgarkirinê' yên li navenda Şamê de peyamên tehdîdkar ji herêman re hatin şandin. Ev axaftin bingeha nefret û dijminatiyê pêk tînin. Hikûmeta Şamê ajandeyek siyasî ya rast naşopîne. Em wekî çareseriyek kongreyek neteweyî û berfireh pêşniyar dikin. Divê qanûnên nû werin derxistin û diyalogên samîmî werin danîn. Hikûmeta Şamê hewl dide ku bi astengkirina me demê bi dest bixe; ew naxwaze çareseriyan ji bo pirsgirêkan çêbike.”

	 

	'Bi saya paradîgmaya Rêber Apo'

	 

	Perwîn Yûsif diyar kir ku Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan di hevdîtina xwe ya bi şandeya Komîsyona Hevgirtina Mîllî, Biratî û Demokrasiyê ya Meclîsa Tirkiyê re di 24'ê Mijdara 2025'an de li ser pêwîstiya pêkanîna Peymana 10'ê Adarê kiriye û wiha nêrînên xwe anî ziman: "Gelê Rojava bi felsefe û ramanên Rêber Apo re xwedî têkiliyeke pir kûr e. Bi saya paradîgmaya wî, em li ser pergalê nîqaş dikin û zemînek siyasî ya nû diafirînin. Hemû destkeftiyên ku me îro bi dest xistine bi saya paradîgmaya Rêber Apo ne. Dema şoreş li Sûriyeyê dest pê kir, ji me re got ku em xeta xwe ya sêyemîn ava bikin; wî behsa xetekê kir ku dê îradeya gel nas bike û em 14 sal in li ser vê prensîbê dixebitin. Pêvajoya ku niha li Bakur (Bakurê Kurdistanê) dimeşe bandorê li pirsgirêka Kurd a li Sûriyeyê jî dike. Ji ber vê yekê, em her nûçeyek ji Rêber Apo bi balkêşiyek mezin dişopînin. Ev ji bo me rûmetek e; ji ber ku Rêber Apo her gav dibêje ku Rojava 'xeta sor' a wî ye. Li vir, me sîstema Neteweya Demokratîk ava kiriye. Em hêvî dikin ku azadiya fîzîkî ya Rêber Apo di demek nêzîk de were misoger kirin û ew roj were ku em dikarin bi rûbirû diyalogê bikin. Rêber Apo dibêje, 'Kurd dê bi hikûmetek dîktatorî re nebin yek.'"

	 

	'Em felsefeya Rêber Apo belav bikin'

	 

	Perwîn Yûsif, diyar kir ku Sûriye dikare bi hev re li ser bingehek saxlem were birêvebirin û wiha dawî li axaftina xwe anî: "Em bawer dikin ku em dikarin bi hev re Sûriyeyê birêve bibin. Em di rojên dîrokî re derbas dibin; em saet bi saet hevdîtinên Îmraliyê û daxuyaniyên piştre dişopînin. Em bi baldarî temaşe dikin ka Rêber Apo çi xeyal dike û ji bo me çi dibêje. Aştiya mayînde bi felsefeya Rêber Apo mimkun e. Berê, mirovên ku ji ber rejîma Baasê li vir dijîn bi têra xwe bi ramanên wî nedizanibûn. Lêbelê, dema ku mirov îro di medyayê de dişopînin, ew dibêjin, 'Xwezî me zûtir bizanibûya.' Rejîma Baasê destûr neda ku ev raman werin fêr kirin. Niha, em bi rêya panel û atolyeyan Manîfestoya Aştiyê û têgeha Civaka Demokratîk bi têgeh rave dikin. Em rave dikin ka çawa bi ramanên wî hawîrdorek aram dikare were avakirin dema ku azadiya fîzîkî ya Rêber Apo were misoger kirin. Em berdewam dikin ku felsefeya wî belav bikin."