Di pirsgirêka Kurd de plana çareseriyê û astên wê!

2025-01-10 09:04:21


	 

	NAVENDA NÛÇEYAN - Pêşniyara ku di sala 2010'an de ji aliyê Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan ve derbarê plan û çareseriya pirsgirêka Kurd û qonaxên  wê de kiriye rojevîbûna xwe diparêze.

	 

	Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan ku bi komploya navneteweyî hat revandin û anîn Tirkiyeyê ji wê rojê de li Îmraliyê di bin tecrîdê de tê girtin. Piştî salan şûnde parlamenterên Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) Pervîn Buldan û Sirri Sureyya Onder çûn Îmraliyê û piştî vegeriyan şûnde nîqaşên derbarê çareseriyê de didomin. Tespît û pêşniyarên Abdullah Ocalan yên derbarê çaeseriyê de carek din hatin rojevê.

	 

	Abdullah Ocalan ku her tim anî ziman hêza wî ya çareseriya pirsgirêka Kurd û rawestandina aloziyê heye, berê jî gelek caran pêşniyar û plansaziya ku divê bê kirin kir. Lê  hikûmetên berê yên li Tirkiyeyê û hikûmeta AKP'ê ya di 22 salên dawî de ev ji nedîtî ve hat. Hikûmetê her tim diyar kiriye ku ew ê bi şer û pevçûnan pirsgirêkê “qediya” bikin. Abdullah Ocalan di çareseriya pirsgirêka Kurd de astên diyarkirî û titşên divê bên kirin datîne holê. 

	 

	Fikr û gavên pratîk

	 

	Abdullah Ocalan diyar kir ku her modela çareseriyê ya ku pratîkê îfade neke, ji jîmnastîka zîhn wêdetir naçe û got: “Divê çareserî û gavên partîk bên avêtin. Bê guman gavên pratîk jî bi ramanê ve girêdayî ne. Lê bi nirxa analîzên serketî tenê bi pratîk dikare were bersivandin. Ji aliyê xwe ve, min ji tevgerên yekalî zêdetir girîngî da avêtina gavên pratîk, bi amatorî jî, ji bo çareseriya pirsgirêka kurd. Min her tim bawer kir ku divê diyaloga watedar bibe pêşînek. Lê ez dizanim ku bi navê diyalogê xwe xapandin jî felaketê tîne. Divê helwesta aliyan ya muzakere neyê biçûkxistin. Bingeha herî piçûk a muzakereyê ji kiryarên desthilatdariyê yên herî sofîstîke û serketî bi nirxtir e."

	 

	Li dijî înkar û îmhayê yekane alternatîf

	 

	Abdullah ocalan di berdewamiyê de got ji vejîna PKK’ê heta niha polîtîkayek înkarê tê meşandin û wiha dibêje: “Li dijî vê polîtîkayê derketin cezayên giran dihatin dayîn. Li dijî van derketina PKK’ê ferz bû. Pêngava 15’ê Tebaxê alternatîfa li dijî polîtîkayên înkar û îmhayê bûn.”

	 

	Abdullah Ocalan der barê derfetên çareseriya pirsgirêka Kurd ya salên 1990’î de derketine holê wih adibêje: “Diyaloga birêz serokomar Turgut Ozal di serê salên 1990’î de pêşkêş kir bihata pêşxistin wê rwş cuda bûna. Dewletê ev derfet neda serokomarê xwe. îmha û înkar di dewrê de bû. Dema herî tarîz a dîroka komarê dihat jiyîn. Tevî hemû hişyariyan windahiyên bê hesab hatin jiyîn. Bi xwe, min tercîh kir ku şer ji salên 1990’î ve bi sînor bimîne. Lê dema ku ev yek encam derneket, min neçar ma ku weke hişyariya dawî diyar bikim û rave bikim ku, her çiqas min nexwaze jî, pêvajoyek ku tê de berxwedaneke topyekûn a li Kurdistanê û kurdan 'hebûna xwe biparêze û misoger, azad bike' neçar bû, bi lez nêzîk bû. Ji ber îmkanên bi vî rengî zemîna muhtemel ji bo diyalog û muzakereyê hatin diyarkirin."

	 

	Hevnaskirina rastîn

	 

	Abdullah Ocalan di berdewamiyê de wiha dibêje: “Planên bi vî rengî bêyî hevgirtinê nayên pêşxistin. Li gel nirxandineke kurt a planên çalakiyê ku bi awayekî yekalî hatine amadekirin û niha hatine bicihanîn, ez ê hewl bidim nêrînên xwe yên li ser plana kiryareke muhtemel a ku bibe sedema lihevkirina her du aliyan, pêşkêş bikim. Divê ez di destpêkê de diyar bikim ku ez xwe weke aliyek ji pêkanîna planê berpirsyar nabînim. Ji ber ku statûya mehkûmbûna min û şert û mercên pêkanînê rê nade ku ez bibim partî. Nêrînên ku min pêşkêş kirine bi piranî armanc ew e ku alî karibin hevdu bi awayekî realîst pênase bikin û ronahiyê bidin ser kanî û nexwazan di derbarê plana çalakiya hevbeş a muhtemel de.”

	 

	Kîjan rêbaz encamê digire?

	 

	Abdullah Ocalan der barê çareseriyê ku divê bên avêtin û rêbazan de wiha dibêje: “Ji bilî komên hevkarên kevneşopî yên Kurdan hemû Kurd bi berxwedana herî berfireh a dîroka xwe bersivê didin pêkanîna vê planê. PKK ku pêşengiya berxwedanê ye, heta ku ev plan berdewam bikin, xwedî kapasîteya û hêza xwe ye ku planên xwe yên çalakiyê bi awayekî berfireh pêk bîne. Ew di rewşekê de ye ku ji planên parastina pasîf derbasî berevaniya çalak û planên berxwedanê yên tevahî dibe. Tê payîn ku di dema pêş de li hemberî astengiyên cidî yên çareseriya demokratîk, planeke parastinê ya topyekûn pêk bîne.

	 

	Ev plan jî divê di mezinahî û warên cuda de bêne bicihanîn. Li pişt van planên ku ji aliyê Hikûmeta Federal a Kurdistana Iraqê ve tên meşandin, netew-dewletên kolonyalîst ên kevneşopî yên herêmê û hêzên hegemonîk ên cîhanî hene. Her çend armancên wan ji hev cuda bin jî, lihevkirinek giştî heye. Ji bo ku potansiyela şoreşgerî ya demokratîk a Kurdan berevajî bikin piştgirî didin vê planê. Hêza hegemonîk a ku herî vekirî destekê dide Hikûmeta Federal a Kurd, DYA ye. Hikûmeta Federal di kontrolkirina Iraq, Sûriye, Îran û Tirkiyê de roleke stratejîk dilîze. Hikûmetên Tirkiye, Îran û Suriyeyê bi rêbazên cur bi cur piştgirî didin plana 'Kurdistana Biçûk' a ku ji Şerê Cîhanê yê Duyem ve li Bakurê Iraqê hatiye çewisandin, bi hesabê şikandina berxwedana Kurdên xwe û paşguhkirina Kurdistana wan. Dema ku Kurd dixwazin vê rola ku ji wan re hatiye dayîn vekin, ev hêz bi hev re li dijî wan derdikevin.

	 

	Siyaset û plansaziya parçe bike û bi rê ve bibe, piranî bi projeya 'Kurdistana Biçûk' tê meşandin. Bi taybetî jî şoreşger, demokratên radîkal û sosyalîst hewl didin bi vî rengî bêbandor bikin. Yek ji armanca sereke ya planê jî tecrîda li ser PKK’ê ye. Li ser tecrîd û tasfiyekirina PKK'ê di berdêla 'Kurdistana Biçûk' de xebateke Gladio ya pir berfireh heye.

	 

	Plana çareseriya demokratîk

	 

	Ji ber ku planên di her du xalên ewil de hêviyek zêde nedidan û ji her alî ve pir biha bûn, Komara Tirkiyeyê ber bi projeyên demokratîkbûnê ve bir. Ji ber ku geşedanên îroyîn di vî warî de ne, teşwîqên DYA û YE (ji bo lihevkirinê), çapemenî, civaka sivîl û piraniya raya giştî û her wiha hemû kurdan di vî warî de ne. Şansê pêkanîna planên çareseriya demokratîk cara yekem zêde dike. Li gel hemû berxwedana eniya faşîst a neteweperest-neteweperest ku bûye hindikahiyek, saziyên bingehîn ên dewletê li dijî projeyên çareseriya demokratîk dernakevin û di amadekirina binesaziyê de jî roleke girîng dilîzin, şansê planên çareseriyê zêde dike, tê naskirin. Plana çalakiyê ya ku dikare di navbera aliyan de li hemberî vê rewşa nû ya dîrokî pêk were, pêwîstî bi derbaskirina çend qonaxan heye.”

	 

	Sê ast

	 

	Abdullah Ocalan der barê pêkanînên muhtemel de li ser sê astan disekine. Abdullah Ocalan baldikşîne ser bêpevçûna mayînde ya di asta yekemîn de û wiha dibêje: “Di vê astê de divê alî neyên provakasyonan, divê kontrola li ser hêzên xwe zêde dike û rayagiştî ji vê re amade bike.”

	 

	Abdullah Ocalan der barê asta duyemîn de jî wiha dibêje: “Avakirina Komisyona Heqîqet û Lihevkirinê ya ku ji aliyê TBMMê ve bi însiyatîfa hikûmetê hatiye erêkirin û bi pêşniyarên ku wê amade bike dê bibe alîkar ku astengiyên qanûnî bên rakirin. Di avakirina komîsyonê de dê herî zêde razîbûna hemû aliyan bê xwestin. Li gorî îtîraf û parêznameyên ku dê di vê komîsyonê de bên kirin, dê efûyek bê pêşniyarkirin û pêşkêşî TBMM’ê bê kirin. Ger astengiyên qanûnî bi vî awayî bên rakirin, hebûna PKK’ê ya neqanûnî dê ji sînorên Tirkiyeyê derkeve û di bin kontrola lijneyek ku tê de rayedarên DYA, YE, NY, Hikûmeta Federal a Kurd a Iraqê û rêveberên YE’yê cih digirin. Komara Tirkiyeyê. Wê demê wê karibe van hêzan li herêm û welatên cuda bi awayekî kontrolkirî bi cih bike. Di vê qonaxê de xala krîtîk plansaziya azadkirina girtiyên siyasî û mehkûmên PKK’ê  ligel vekişandina hêzên çekdar ên PKK’ê ji derveyî sînor e. Prensîba 'yek bêyî yê din nabe' derbas dibe.”

	 

	Abdullah Ocalan der barê asta sêyemîn de jî diyar dike ku her ku gavên qanûnî û destura bingehîn ya demokratîkbûnê bê avêtin wê zemîna ku serî li çekan bê dayîn nemîne û wiha tîne ziman: “Kesên ku bi salan li sirgûnê ne, ji hemwelatîbûnê bê par mane û bûne penaber, bi taybetî yên ku di nav PKK’ê de wezîfe kirine, wê gav bi gav dest bi vegerê bikin. Bi qanûnîbûna xebatên KCK'ê re, pêwîstî bi tevgera PKK'ê ya di nava sînorên Tirkiyeyê de namîne. Di her warî de xebatên demokratîk ên hiqûqî yên siyasî, civakî, aborî û çandî wê esas bê girtin.”