Meral Danış cezaevlerinde yaşanan ihlalleri Meclis'e taşıdı 

2018-10-25 15:16:35


	 

	 ANKARA - HDP Siirt Milletvekili Meral Danış Beştaş, cezaevlerindeki tutsakların durumuna ilişkin Meclis Başkanlığı'na kanun teklifi verirken, hasta tutsakların maruz bırakıldığı hak ihlallerini de Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'e sordu. 

	 

	Halkların Demokratik Partisi (HDP) Siirt Milletvekili Meral Danış Beştaş, Ceza ve Güvenlik tedbirlerinin infazı hakkında kanunda değişiklik yapılması hakkında kanun teklifini Meclis Başkanlığı'na sundu. Meral, önergede ise 26 Ekim Hasta Hakları Günü'nü de hatırlatarak, cezaevlerindeki hak ihlalleri ve bunların sonucunda hasta tutsakların maruz bırakıldığı duruma ilişkin Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'ün yanıtlaması için Meclis Genel Kurulu'na soru önergesi verdi.

	 

	Söz konusu kanun teklifinde yer alan maddelerde değişiklik yapılmasına ilişkin gerekçeler şu şekilde sıralandı: 

	 

	"MADDE-1:Uzun tutukluluk halleri insan hak ve hürriyetleri önündeki engellerden birisi olarak da ülke gündeminde yer alan tartışma alanlarından birisidir. Zira bir koruma tedbiri olan tutukluluk halinde aslolan "geçici olması" halidir. Uluslararası mevzuatta da tutukluluk halinin gereksiz olduğu noktada sona erdirilmesi esastır. İşbu değişiklik önergesi ile bu sınırın geniş tutulması ve dolayısıyla uzun tutukluluk hallerinin sebep olduğu telafisi imkânsız mağduriyetlerin en aza indirgenerek kişi hak ve özgürlükleri önündeki engellerin demokratik hukuk devleti sınırlarına getirilmesi amaçlanmıştır.

	 

	Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda hükümlülerin ağır hastalığı halinde cezalarının infazının ertelenmesi düzenlenmiş iken benzer durumda olan kişilerin tutuklanması ya da tutukluluklarının devam ettirilmesini önleyecek bir kural mevzuatta bulunmamaktadır. 

	 

	5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 100. Maddesinde tutuklama tedbirinin kullanımına ilişkin ilkeler belirlenmekle birlikte ceza yargılamasında tutukluluğun istisna, tutuksuz yargılamanın esas olmasına ilişkin zaman içinde yapılan yasal düzenlemelerin mahkemeler tarafından uygulamada çoklukla tersi yönde değerlendirmelerle uygulandığı da bilinmektedir.

	 

	Dolayısıyla, cezaevlerinde ağır hastalık koşullarında yaşamlarını sürdürmeye çalışan ve var olan hastalıkları bu koşullar nedeniyle ağırlaşan kişilerin yaşam haklarına yönelik büyük risk oluşmaktadır. Hakkında herhangi bir mahkûmiyet kararı bulunmayan bu kişilerin, tahliye edilmelerine yönelik açık bir düzenleme yapılması, tutukluların hastalık nedeniyle yaşam ve sağlık haklarının zarar görmesini önleyecek ve bir güvence getirecektir.

	 

	MADDE-2: Hükümlü olan hasta mahpusların sağlık erişim hakkının tesisi ve  tedavi imkânlarının sağlanması elzemdir. Aksi halde bireyin yaşam hakkına açık bir müdahale teşkil edecektir. Bu itibarla tekel oluşturan Adli Tıp Kurumu'nun yetkisinin kaldırılarak hastanelere bu yetkinin verilmesi hem objektif hem de insan haklarına uygun bir yöntem olacaktır. Yine hastanelerce verilecek olan rapora itiraz hakkının sağlanması da bu çerçevede değerlendirilmelidir. 

	 

	MADDE-3: Bu hüküm yürütme maddesidir.

	 

	MADDE-4: Bu hüküm yürürlük maddesidir."

	 

	Değişiklik yapılması istenen kanun teklifindeki maddeler ise şunlar: 

	 

	"MADDE-1: 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 100 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının 1 inci cümlesinde yer alan 'varlığını gösteren' ibaresinden sonra gelmek üzere 'nesnel' ibaresi eklenmiş, 4 üncü fıkrasında yer alan 'iki yıldan' ibaresi 'üç yıldan' şeklinde değiştirilmiş ve aşağıdaki fıkra eklenmiştir. 

	 

	'(5) Maruz kaldığı ağır bir hastalık veya sakatlık nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarındaki tedavi ve bakımının iyileşmesini sağlayamayacağı, ceza infaz kurumunda kalmasının hastalığının ilerlemesine sebebiyet vereceği veya artık tek başına ihtiyaçlarını karşılamasının mümkün olmadığı tam teşekküllü devlet hastanesi, eğitim ve araştırma hastanesi, üniversite hastanesi sağlık kurulu tarafından verilen rapor üzerine saptanan şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilemez. Tutuklunun ceza infaz kurumunda tedavi edilmesinin mümkün olduğuna ilişkin tam teşekküllü devlet hastanesi, eğitim ve araştırma hastanesi, üniversite hastanesi tarafından verilen rapora tutuklu veya üçüncü dereceye kadar bir yakının itirazı halinde ilk raporu veren hastane dışındaki hakem bir hastanenin sağlık kurulu tarafından tekrar karar verilir.

	 

	Tutuklama kararı verilmesinden sonra maruz kaldığı ağır bir hastalık veya sakatlık nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği veya tedavisi, iyileşmesi, bakımının mümkün olmadığı tam teşekküllü devlet hastanesi, eğitim ve araştırma hastanesi, üniversite hastanesi sağlık kurulu tarafından verilen raporla tespit edilen tutuklu sanıklar hakkında tutuklama nedenleri ortadan kalkmış kabul edilerek tahliyelerine karar verilir.' 

	 

	 

	MADDE-2: 5275 Sayılı Ceza ve güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 16 ıncı maddesinin 3 üncü ve 6 ıncı fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; 5 inci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. 

	 

	'(3) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen geri bırakma kararı; tam teşekküllü devlet hastanelerinin, eğitim ve araştırma hastanelerinin, üniversite hastanelerinin sağlık kurullarınca düzenlenen rapor üzerine infazın yapıldığı yer Cumhuriyet Başsavcılığınca verilir. Hükümlünün ceza infaz kurumunda tedavi edilmesinin mümkün olduğuna ilişkin tam teşekküllü devlet hastanesi, eğitim ve araştırma hastanesi, üniversite hastanesi tarafından verilen rapora hükümlü veya üçüncü dereceye kadar bir yakının itirazı halinde; kararı veren hastane dışındaki bir başka hakem hastanenin sağlık kurulu tarafından karar verilir.

	 

	(6) Maruz kaldığı ağır bir hastalık veya sakatlık nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyen hükümlünün cezasının infazı üçüncü fıkrada belirlenen usule göre iyileşinceye kadar geri bırakılır.'

	 

	MADDE-3: Bu kanunu Cumhurbaşkanı yürütür.

	 

	MADDE-4:  Bu kanun yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer."

	 

	Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'ün yanıtlaması için verilen önergede ise şu sorular yer aldı: 

	 

	*Bakanlığınız verilerine göre 2018 yılı itibariyle Türkiye genelindeki cezaevlerinde bulunan hasta mahpusların sayısı kaçtır? Hasta mahpusların cezaevlerine, tutukluluk ve hükümlülük durumları ile yaşa ve cinsiyete göre dağılımı nasıldır? 

	 

	*Bakanlığınız verilerine göre cezaevlerinde bulunan hasta mahpusların hastalıklarına ve hastalıklarının derecelerine göre bir çalışma yapılmış mıdır? Şayet böyle bir çalışma yapıldı ise elde edilen bulgular nelerdir?

	 

	*İktidarınız müddetince cezaevinde yaşamını yitiren mahpus sayısı nedir? Cezaevindeyken yaşamını yitiren mahpusların cezaevlerine, tutukluluk ve hükümlülük durumları ile yaşa ve cinsiyete göre dağılımı nasıldır?

	 

	*Pek çok cezaevinden tarafıma yapılan aktarımlarda bazı siyasi mahpusları muayene eden hekimler hakkında soruşturma başlatıldığı ve soruşturma baskısı ile tedavilerin gerçekleştirilmediği dile getirilmekte olup bu iddialar doğru mudur? Şayet bu iddialar doğru ise; cezaevi idareleri neden hekimin vicdani ve mesleki sorumluluklarına engel olurken aynı zamanda hasta haklarını da yok saymaktadır? Cezaevi idareleri bu türlü keyfi uygulamaların dayanağını nereden almaktadır?

	 

	*Hasta mahpuslara ilişkin revir yasağı uygulamasının dayanağı nedir?

	 

	*Hasta mahpusların tedavi süreçleri neden aksatılmaktadır?

	 

	*Kelepçeli vaziyette cezaevi aracı içinde bekletildiği halde hastaneye dahi girmeksizin yeniden cezaevine götürülen mahpuslara ilişkin bu yaygın uygulamanın dayanağı nedir?

	 

	*Koçer Özdal örneğinde olduğu gibi durumu son derece ağır olan mahpuslara kelepçe uygulamasının dayanağı nedir? Bu uygulama ile öngörülen kamu yararı ve hukuki fayda nedir?

	 

	*Tek başına yaşamını idame ettiremeyeceği sağlık raporu ile tespit edilen hasta tutuklu ve hükümlüler, neden tahliye edilmemektedir? Bu mahpusların cezaevinde tutulmaları hangi amaca hizmet etmektedir?

	 

	*Türkiye neden ve hangi dayanakla hasta hakları çerçevesinde 'hasta insanın' tıbbi müdahale ve tedavi olanaklarını cezaevindeki mahpuslar için kısıtlamaktadır? 

	 

	*Ağır hasta mahpusların tahliyelerinin sağlanmasına dair bir gündeminiz olacak mıdır?

	 

	*Revir yasağı yahut siyasi mahpuslara yönelik tedavi süreçlerinin engellenmesi gibi uygulamaları yapan sorumluların tespiti ve sorumlular hakkında inceleme başlatılmasına ilişkin çalışmalar yürütülecek midir?

	 

	*Mevcut hasta mahpusların 'hasta hakları' ve 'sağlığa erişim hakkı' çerçevesinde tedavilerinin yapılması ve iyileşme koşullarının sağlanmasına ilişkin bir çalışma yürütülmesi gündeminizde olacak mıdır? Cezaevlerine ayrılan bütçenin bir miktarının bu şekilde kullanılması söz konusu olacak mıdır?"