Esnaflardan kriz tepkisi: Siftah yapmadan eve dönüyoruz 2025-12-07 09:02:42     Pelşin Çetinkaya – Semra Turan   DÊRSIM – Yazın hareketlenen Dêrsim pazarı, kışın adeta durma noktasına geliyor. Esnaflar, soğuk ve yağış altında saatlerce beklemelerine rağmen çoğu gün siftah bile yapamadıklarını söylüyor.    Kürdistan ve Türkiye’de ekonomik kriz her geçen gün derinleşirken, yurttaşların alım gücü, esnafların ise satış yapma gücü ciddi biçimde düşüyor. 85 bin nüfuslu Dêrsim’de hem esnaf hem de yurttaş ekonomik krizin yarattığı ağır etkilerden şikâyetçi. Dêrsim merkez Seyit Rıza Meydanı’nda yaklaşık 5 yıldır kurulan halk pazarında tezgâh açan kadınlar, geçimlerini sağlamak için yazın sıcağında, kışın soğuğunda çalışıyor. 30’u aşkın esnafın bulunduğu pazarda bölgenin yöresel kıyafetleri, şal, takı ve el emeği ürünler satılıyor.   Yaz mevsiminde bölgeye yaşanan yoğun ziyaretler nedeniyle kadınların işleri iyi gitse de kış mevsiminde durum tersine dönüyor. Satış yapamayan kadınların yarısı kışın tezgâhlarını kapatmak zorunda kalırken, tezgâhlarını açık tutanlar ise soğuk hava ve yağışlara rağmen ekmek parası kazanabilmek için sabahın erken saatlerinden akşama kadar tezgâh başında bekliyor. Günlük kazançlarının cüzi miktarlarda kaldığını belirten kadınlar, çoğu gün siftah bile yapamadıklarını ifade ediyor.   Ekonomik krizin psikolojik etkilerini de derinden hissettiklerini söyleyen kadınlar, yaşadıkları zorlukları ajansımıza anlattı.   ‘Kızımın eskilerini giymeye çalışıyorum’   Yaklaşık 4 yıl pazarda stant açan Aysel Aygül, ekonomik krizin hem maddi hem de manevi anlamda kendisini etkilediğini belirterek, “Takı, şalvar, çanta, eldiven, bere ve şal gibi ürünler satıyorum. 3-4 yıldır bu işi yapıyorum. Ekonomik kriz bizi çok etkiliyor. Geçen seneye kadar durumumuz çok iyiydi, fakat bu sene çok kötü bir duruma geldik. Kiracıyız, çok zorlanıyoruz. Ekonomik krizden dolayı kimse ürün almak istemiyor. Kiramızı ödeyemiyoruz. Geçen yıla kıyasla bu yıl berbat. Bu durum bizi çok kötü etkiledi. 5 nüfuslu bir aileyiz. 3 torunum var, kızım tek başına çalışıyor. Ben de kızıma destek amaçlı burada çalışıyorum. Ancak akşam eve eli boş gidince çok üzülüyorum. Torunlarım para isteyince veremiyorum, bu yüzden kötü hissediyorum. İstediğimiz bir şeyi de alamıyoruz. Kızımın eskilerini giymeye çalışıyorum” dedi.   ‘Bir şey satamıyoruz’   64 yaşındaki Gülsüm Yıldırım da zamlardan ve vergilerden dolayı büyük sorunlar yaşadığını aktararak, “4 senedir bu pazarda çalışıyorum. Burada takı satıyorum. Her geçen sene daha kötü bir yıl geçiriyoruz. Bunun sebebi de zam ve vergidir. İnsanların aldığı maaş nedir ki? Biz bu kadar vergi veriyoruz. Ben yine iyiyim, engelli maaşı alıyorum. Hiç maaş alamayan kişiler var. Peki onlar ne yapıyor? Bu sorun bizi ruhsal olarak da etkiliyor. Geçinemiyoruz. Bu soğukta buraya geliyoruz ama bir şey satamıyoruz. Zamlar ve bu kadar yüksek vergiler olmamalı. İnsan gibi yaşamak istiyoruz” diye belirtti.   ‘Kışı soğukta donarak geçiriyoruz’   Geçimini sağlamak için soğuk havaya rağmen tezgâh açtığını dile getiren Zübeyde Dölek, “Sabahın köründe, bu soğukta buraya geliyorum. Ya bir tane bir şey satarız ya da hiçbir şey satmadan eve gideriz. İşlerimiz sadece yazın oluyor. Kışın geçimimizi sağlamak için burada donarak geçiriyoruz. Bu durum bizi çok etkiliyor. Moralimiz bozuluyor. Eve gittiğimde bir şey satamadım diye moralim bozuluyor. Akşam çocuklarımın yanına gittiğimde ekmek almadığımda moralim bozuluyor” ifadelerini kullandı.   ‘Borçlarımı ödeyemiyorum’   Fadime Baka da ürünlerin satışının olmamasından dolayı mağdur olduklarını, borçlarını ödeyemediğine dikkat çekerek, “Tezgâhımızı açıp müşteri bekliyoruz. Kışın müşteri yok, çok mağduruz. Satış olmadığında nasıl geçineceğim, borçlarımı nasıl ödeyeceğim düşüncesi hayatımın her alanını zorlaştırıyor” diye konuştu.