Beritan Canözer

 

DİYARBAKIR - Silvan’da 2009 yılından bu yana esnaflık yapan Sadiye Cesur, çalışmaya karar verirken de verdikten sonra da büyük zorluklarla karşılaştı. İş yerini ilk açtığında erkeklerin, “Kim gelip senden alışveriş yapacak git otur evinde, boş gidip geliyorsun” sözlerine maruz kalan Sadiye, iradesiyle bu algıyı da kırdı.  

 

Kendi hayatlarıyla ilgili karar veren kadınlar, toplumsal kabulü zorladıklarında ciddi baskılarla karşı karşıya kalıyor. Ancak tüm bu baskılara karşın kararında net olan kadınlar, yaşadıkları alanlarda değişimi de yaratıyor. Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde yaşayan Sadiye Cesur, bu kadınlardan sadece biri. İlçede 2009 yılından bu yana esnaflık yapan Sadiye, çalışmaya karar verirken de verdikten sonra da büyük zorluklarla karşılaştı.

 

Tüm zorluklara rağmen…

 

Tüm bu zorluklara rağmen erkeklerin, “Kadının çalıştığı nerede görülmüş” sözünü yıktı. Aldığı kararla birçok kadına da destek sunarak, çalışmaya teşvik etti.

 

Mağaza açarak, işletmeye karar veren Sadiye, bu işi neden seçtiğini ve bu süreçte karşılaştıklarını anlattı. Kardeşlerinin İstanbul’da tekstil işi yaptığını söyleyen Sadiye, “Yanlarına gitmiştim, ziyaret için. Ordayken bir gün toptancıya gittim ve oradaki fiyatların çok düşük olduğunu, mağazadaki fiyatların da çok çok fazla olduğunu fark ettim. Silvan’da da mağaza konusunda eksiklik vardı, üstelik kadın esnaf hiç yoktu. Orada karar verdim, ürün aldım” dedi.

 

‘Kendi işini kuran tek kadındım’

 

Aldığı malları evine getiren Sadiye, satacak yer tutamadığı için malların aylarca elinde kaldığını anlattı. Bu sırada evini su bastığını ve aldığı tekstil ürünlerinin yarısının ziyan olduğunu ifade eden Sadiye, “Kalanlarla bir yer tuttum ve satışımı yapmaya başladım. 10 ay orada kiracı olarak kaldım, tabi bu süreç de çok zorlayıcı oldu. Silvan’da ilk kez bir kadın esnaf olmuştu. Herkesin gözü üzerimdeydi. Tabi iş yerlerinde çalışan kadınlar vardı ama kendi işini kuran tek kadındım” diye konuştu.   

 

‘Kadınların kolundan tutup işe getirdim’

 

“Çalışmanın sadece erkeklere özgü olmadığını Silvan’da birçok erkeğin kafasına koyabildim” diyen Sadiye, şöyle dedi: “Dikkat ettiğim, tepki toplamamaya çalıştığım zamanlar da oldu. Birden çıkış yapmam toplumda daha farklı bir algı yaratabilirdi. Bu algının da önüne geçebildim. Mağazamda hep kadın kıyafetleri satıyorum, bütün çalışanlarım kadın. Muhafazakarlıktan değil kadınlara çalışma alanı sağlayabilmek için böyle bir şey yaptım. Evde ‘ev hanımı’ olmaya zorlanan kaç kadın varsa kolundan tutup işe getirdim.” 

 

 

‘Kadınlar daha başarılı oluyorlar’

 

Çalışan kadınların öz güvenlerinin arttığını ifade eden Sadiye, kadınların iş alanında erkeklerden daha başarılı olduğunu da sözlerine ekledi. Sadiye, erkeklere tanınan imkanların kadınlara da tanınması gerektiğini söyleyerek, “Erkekler sürekli işi batırıyor sonra tekrar deniyor ama kadınlar başladıkları işi titizlik ve özveri ile yaptığı için sonuna kadar götürebiliyor. Kadın kadına destek de oluyor. Silvan’da gerçi hem kadın erkeğe hem erkek kadına destek oluyor, biz onu kırdık artık ama tabi kadının kadına desteği daha fazla. Bu işi yaptığım sürece kadınlardan desteğimi esirgemeyeceğim. Yeter ki çalışsınlar, iradelerine sahip çıksınlar” dedi. 

 

‘Artık tuhaf bakan bakışlar yerine saygı gösteren bakışlar var’

 

Çalışmaya başladığında yaşadığı zorlukları da anlatan Sadiye, “İlk dükkanı açtığımda cadde üzerinde komşu bir esnaf vardı. Her yoldan geçtiğimde bana gülüp ‘kim gelip senden alışveriş yapacak git otur evinde, boş gidip geliyorsun’ diyordu. Ben o kadar sinirleniyordum ki, bir süre sırf onunla karşılaşmamak için sabah gelip dükkanı erken açıyordum. Akşamları da o dükkanını kapatıp gitmeden ben dükkanı kapatmıyordum. Uzun bir süre bu böyle devam etti. Ama sonra boş gelip gitmediğimi gösterdim ona ve o da bana alıştı ve her sabah ‘kolay gelsin, işin rast gitsin’ demeye başladı. Kendimi onlara kabullendirdim ve esnaflık alanında başarılı oldum. Artık tuhaf bakışlar yerine saygı gösteren ve özenen gözlerle bakıyorlar. Bu da benim onlara karşı verdiğim mücadelenin meyvesi oldu. Para kazanmak önemli değil, bu en büyük kazanç oldu” ifadelerini kullandı.

 

‘Kürt kadınları tuttuğunu koparır’

 

Çevredeki erkek esnafların artık bir iş yaparken kendilerine danıştığını anlatan Sadiye, “Dekorasyon değişikliği yapınca gelip bizim görüşümüzü alıyorlar, yeni bir yer açınca gelip bize soruyorlar, ‘nerede açsak, neresi uygun olur’ diye. Kadınlar dünyada ve dört parça Kürdistan’da kendilerini kabul ettirmeliler. Erkeklerden daha güçlü, daha iradeli, daha başarılı olduklarını göstermeliler. Özellikle Kürt kadınları tuttuğunu koparırlar, erkeğe karşı boynu bükük değillerdir. Bunu herkes bilir. Bizdeki inat da Kürt olmaktan geliyor biraz. Bu yüzden bir iş yaparken başarıya ulaşana kadar inatla üstüne üstüne gidiyoruz” dedi. 

 

‘Ekonomi daha da kötüye gidecek’

 

Ekonomik krize de değinen Sadiye, bunun da ülkenin genel durumundan kaynakladığını söyledi. Silvan’daki sokağa çıkma yasağından sonra işlerin durgunlaştığını ve seçimden sonra da hiçbir esnafın satış yapamadığını belirten Sadiye, şöyle devam etti: “İnsanlar para kazanamadığı için, sürekli zamlarla karşı karşıya kaldığı için haliyle karşılıklı olarak herkes etkileniyor bundan. Öyle görünüyor ki ekonomi daha kötüye giderek krize dönüşecek. Bu işe 2009 yılında elimin altındaki 3 bin lirayla başlamıştım. Kimseden borç almamıştım, bankalarla ilişkiye geçmemiştim. Bugün bir iş kurmaya kalkman için cebinde 100 bin lira olması gerek. Eskiden durumu biraz iyi olan rahattı bugün aylık geliri 10 bin lira olan bile açlık sınırında. Çünkü her şey pahalı. Her ay zam geliyor. İnsanların eline gelenle giden bir. Şimide bile zam geldi.”