Nîşaneyê krîzê ekonomî: Meaş kêmî yo, şîyaye û kîra zêde yê  

2025-12-02 11:03:02


	 

	MERKEZÊ XEBERAN - Cinîyan dîyar kerde ke semedê krîzê ekonomîye ma nêeşkenê amadekarîyê zimistanî bikerê, ard ziwan ke qewetê înan ê girewtişî kewto sifir û ê nêeşkenê biresê werdê bingehînî. Cinîyan veng da hukmatî û va: “Maaş kêm o, xerckerdiş û kira zêde yê. Vengê welatijan bieşnawê!”

	 

	Serranê peyênan de, enflasyonê zêde, averbîyayîşê vayî û kêmîyê şîdet yê qewetê girewtişî Tirkîya de tesîrêko negatîf cuya merdiman ser o keno. Cinîyê ke parçeyêk gird yê barê ekonomî yê keyeyan wedarnenê, mecbur mendê ke semedê krîzê ekonomîye dest amadekarîyê zimistanî ra zî veradê. Cinîyan vatî, viraştişê konserveyan, werdê bînî yê wuşkbîyaye û selçeyê firingan zî êdî semedê krîzê ekonomîye zehmet bîyo û vatî, ma mîyanê bazarêk bêusul, ameyîşê kêmî û lazimîyê zêde de asê mendê.

	 

	‘Ma nêeşkenê biresê werdê bingehînî’

	 

	Melek Sigircioglu dîyar kerde ke ê nêeşkenê semedê zimistanî amadekarî bikerê, werdê bingehînî zî vay bîyê û nêeşkenê biresê înan. Melek Sigircioglu va: “Semedê nê, ma çîyê ke eşkenê tewr kêmî ma kerd. Selçeyê firingan û yê îsotî… Heme çî verî ra zaf vayêr o. Ma nêeşkenê pereyê ke bîya rê bazarî çîyêk bigîrê. Ma çîyêko erjan wazenê. Ma bi pereyê teqawitî nêeşkenê lazimîyê xo bigîrê. Şima eşkenê bi 16-17 hezar lîrayî biciwîyê?”

	 

	‘Fêkî û sebze êdî nînê girewtiş’

	 

	Remziye Karahan destnîşan kerde ke vayîya fêkî û sebzeyan zaf vay a û va: “Werrekna ma eşkayîne xo semedê zimistanî amade bikerdêne. Lê îmkanê ma çin ê. Tornê mi nêweşxaneyî de nêweş o. O û dayîka ey nêeşkenê bêrê keye. Ganî ma înan rê hetkarîye bikerê. Ma warê ekonomî de zehmetîyan ancenê. Verî merdim eşkayîne xo semedê zimistanî amade bikero. Nika ma nêeşkenê. Cuye zaf vay a. Ma çîyan bigîrê hezar lîra danê. Ma wazenê bi asanî lazimîya xo bikerê. Cuye bi nê hawayî zaf zehmet a.”

	 

	‘Qawetê girewtişî zaf kêmî bîyo’

	 

	Fatma Kiliçer, yew cinîya ke nêeşkena xo semedê zimistanî amade bikero ya wina va: “Ma nêeşkenê xo semedê zimistanî amade bikerê. Heme çî zaf vay o. Ma nêeşkatî tu çîyêk bikerê dolabe, heta kefal yan fasûlî zî. Heta tarhana û salçeyê firingîyan… Verî heme çî mîyanê ma de bîyîne, lê nika çin ê. Qewetê girewtişê ma zaf kêmî bîyo. Tutê ma şenê mektebî, hîn teberê welatî de wanenê. Tornê ma est ê. Ma şenê bazarî, ma vayîya înan vînenê û bermenê, peyser agêrenê. Panc tut û hewt tornê mi est ê; qewetê girewtişî bi temamî çin o. Ez nêzana do çi bêro sereyû ma.”

	 

	‘Maaş kêm o, xerckerdiş û kira zêde yê’

	 

	Fatma Kılıçer bi yadkerdiş va verî rewş wina nêbîye û va: “Ma tarhana, tirşî û salçeyê firingan viraştêne. Ma niha bi kîsan girewtêne, fasûlî semedê zimistanî amade kerdêne. Nika dolabe veng a… Semedê ke vay o, pere çin o, kar çin o, îmkan çin o. Maaş zêde nêbeno, xerckerdiş û kira zêde yê. Na taxêka feqîr a, la kira 15-20 hezar lîra ya. Vengê welatijan bieşnawê.”

	 

	‘Maaşo ke ma gênê qîm nêkeno’

	 

	Zahide Kaymaz ke va ê keyeyê kira de manenê û va: “Zimistan ame, la ma tu çî amade nêkerd. Ma nêeşkenê sebze wuşk bikerê. Ma do bi peranê ke gênê yan kîra bidê yan lazimîyê xo bikerê? Ma êdî nêzanê çi bikerê. Her çiqas maaşo tewr kêm yeno, qîmê ma nêkeno. Ma mîyanê krîzê ekonomîye de yê. Ma semedê her kesê ke ma îdare kenê nê krîzî de yê. Ma êdî şerm kenê ke tutanê xo bîyarê bazar. Ê çî wazenê û ma aciz benê semedê ke nêeşkenê bigîrê. Semedo ke ma nêeşkenê tutanê xo ra tu çîyêk bigîrê, ma heta siba ranêkewenê.”

	 

	‘Ma wazenê vayî sey xo bimano’

	 

	Aysun Dokundu dîyar kerde ke ferqê vayî mîyanê berardişan de bi hawayêko bêkontrol zêde beno. Aysun Dokundu ard ziwan ke verî vayî wina mendêne lê nika dikandarî bixo zêde kenê û va: “Dikanê ke verî kîşte yewbînan de bî, nika vayî ser musabaqa kenê. Demo ke ma vayî gerre kenê, ê vanê ‘eke to rê beno, bigî’. Çimdarî çin a. Verî merdim eşkayîne bi hezar lîra tu çî bigirewtêne, la nika bêqîmet o. Debara cuye zaf zehmet bîya. Hîrê tutê mi est ê. Maaşê ma verî nîmeyê aşme qedîyayîne. Verî ma eşkayîne kira, awe, ceryan û lazimîyê bînî bi maaşê xo bidê. Nika ma nêeşkenê. Maaşo tewr tay 22 hezar TL yo, la ma nika tewr tay semedê kira 15 hezar TL, semedê awe 2 hezar TL û semedê ceryanî zî 3 hezar TL danê. Ê senîn hêvî kenê ke ma bi maaşê tewr tay biciwîyê? Ma nêwazenê vayî zêde bo. Ma tenya wazenê vayî wina bimano.”