Avûkate Hatîce Îslamoglu: Armanc awankerdişê cuyêka azad o 2025-11-11 09:09:25   Buşra Turan   WAN - Avûkate Hatîce Îslamoglu ke şîdetê hemverê cinîyan sey babetêka sîyasî vînena, va: “Bi vurnayîşê komelî do şîdet biqedîyo. Sey cinî, ma armanc kenê ke bi pawitişê pêgirewtişî û piştîdayîşê pîya, vernîya nê şîdetî bigîro û pîya cuya azad awan bikerê.”   Çarçeweya 25ê Teşrîna Peyêne Roja Têkoşînê Şîdetê Hemverê Cinîyan ê Mîyanneteweyî de Kurdistan û Tirkîya de cinî her wareyan de waştişê xo anê ziwan. Cinîyan çalakîya xo de bi taybetî bale antî sewîyeya şîdetî û nêzdîbîyayîşê hemverê bêcezakerdişî.   Endama Komeleya Hûqûqnasan ê Semedê Azadîye (OHD) ya Wanî avûkate Hatîce Îslamoglu derheqê babetî de ajansê ma JINNEWSî rê qisey kerd.   Hatîce Îslamoglu, destpêkê qiseykerdişê xo de bale ant şîdetî ser û dîyar kerd ke şîdet problemêk polîtîk o û wina va: “Şîdetê hemverê cinîyan Tirkîya de zaf rey sey problemêk mîyanê keyeyî yan zî teqîyayîşê hêrsê şexsî yeno mojnayîş. La ma bêguman na sewîya de nêvînenê. Şîdetê hemverê cinîyan nîşaneyê fehmê serdestîyê mêrdeyan o. Mêrde bi serdestîyê xo yê serê bedenê cinîyan hêzê xo newe ra virazeno. Eynî wext de, no şîdetê mêrdeyan, pêwa şîdetê dewlete, sey hacetêk semedê pelçiqnayîşî û bêvengkerdişê cinîyan û xurtkerdişê sîstemê bîyaye yeno şuxulnayîş. Semedê nê, ma bawer kenê ke şîdetê hemverê cinîyan problemêk sîyasî yo. Her gama ke dewlete hemverê cinîyan eşta rayîrê pîlbîyayîşê nê şîdetî keno.”   Bi ‘Ez poşman a’ şîdet yeno meşrûkerdiş   Hatîce Îslamoglu, qiseykerdişê xo de wina bale ante vindarnayîşê şîdetî: “No problem eşkeno bi vurnayîşê komelî bêro çareserkerdiş. O tena bi zêdekerdişê cezayan yan zî bi rêziknameyê hûqûqî nêeşkeno bêro astengkerdiş. Ganî problemî awanîya komelî de bêrê çareserkerdiş. Semedê nê, ganî zaf wareyan de, perwerde û dîn heta sîyaset û wareyê komelî de, reformê radîkalî bêrê kerdiş. Ganî têduştîya cinsî emrê qijî ra tutan de bêro ramitiş û ganî komel bi nê fehmî bêro pîlkerdiş. Cezaya bîyaye ne asteng kena û ne zî qîm kena. Bi rastî, heta helwestê rehet ê sûcdaran dadgehan de zî nê nêbîyayîşê astengkerdişî mojneno. No semedo ke pey sûcdaran de awanîyêk komelî est o ke bi hawayêkê nêrasterast piştîdayîş dano ci. Kêmkerdişê cezayanê ke mekanîzmanê hukmî de bi sebebê sey ‘Ez poşman a’ yan ‘Ez ameya provokekerdiş’ yenê dayîş nê şîdetî meşrû kenê. Semedê nê, polîtîkayanê ke komel bi pêroyî vurnenê lazim o, tena ceza nê.”   Tesîrê betalkerdişê Peymana Stenbolî   Avûkate Hatîce Îslamoglu, dîyar kerd ke betalkerdişê Peymana Stenbolî darbeyêkê hemverê têkoşînê cinîyan bî û va: “Cinî vejiyayîşê peymanî dir rî bi rî mendî, la bi nêbîyayîşê pawitişê bi pêroyî hetê dewlete ra. No nêbîyayîşê pawitişê hetê dewlete ra nika sey rastîyêl verbiçim cinîyan rê ame pêşkêşkerdiş. Her çiqas hîn rêzikname est ê zî, ma bi zelalî vînê ke ê pratîkî de nînê bicaardiş. Ma zanê ke wextê qetilkerdişê cinîyan beno, polîsî zaf reyan rojêke yan di rojî yan zî çend saetî verê resenê caye hedîse û fermanê qedexeyî yeno binpaykerdiş. La semedo ke nê mekanîzmayî baş nêbenê bicaardiş, qerarî nêyenê bicaardiş û gamê lazimî nînê eştiş, cinî sûcdaranê xo dir tenya manenê û peynî de yenê qetilkirdiş. Nê qararî, bi pêroyî nînê bicaardiş yan zî qet nînê bicaardiş, rayîrê şîdet û qetilkerdişê cinîyan akenê.”   ‘Cinî serkêş ê’   Hatîce Îslamoglu, dîyar kerd ke do bi serkêşîya cinîyan komeleyê aştî bêro awankerdiş û wina qisey kerd: “Semedê ke cinî tena kîşte aştîya komelî de nîyê, ê serkêş ê. Ganî perspektîfê cinîyan qerarî de, rêziknameyê hukmî û plansazîyê komelî de bêrê mojnayîş. Cinî her tim qurbanîyê tewr gird ê şîdet û şeran ê, û fehmê serdest a mêrdan ke nê şeran virazenê zaf rey sebebê ci yê. Semedê nê, bingeyê aştîye tena bi têkoşînê cinîyan û perspektîfê cinîyan eşkeno bêro ronayîş. Cinî zanê ke senî cuye, eşq, edalet û azadî awan bikerê. Semedê nê, ganî helwest, tesîrê cinîyan qerarî ser, fehm û vengê înan viraştişê komelê aştîyane de ca bigîrê.”   ‘Têkoşînê cinîyan her roje pîl beno’   Endama OHDî ya Wanî Hatîce Îslamoglu, bale ant muhîmîya rêxistinbîyayîşê cinîyan ser û wina peynîya qiseykerdişê xo ard: “Tena hêzê ke ma eşkenê verêke bikerê têkoşînê cinîyan o. La no têkoşînêk asan nîyo; hewldayîşê ke ma, sey cinî, semedê vernîgirewtişê nê şîdetî rêxistin kenê her roje pîl benê. Cinî tewr zêde hîşyar benê, barê vurnayîşê komelî gênê milê xo ser û bi qerar ê ke nê barî heta peynîye bigîrê. Sey rêxistinê sîvîl ê Wanî, ma bi taybetî binê sîwanê OHD’yî de, çarçeweya 25ê Teşrîna Peyêne de, bi hawayêkê çalak xebityenê. Çi heyf, dayeyê ke ameyî weşankerdiş nêmojnenê ke qetilkerdişê cinîyan de yan zî hûmara cinîyê ke rastê şîdetî yenê de kêmbîyayîş virazîyayo. Pêwa nê, têkoşînê cinîyan her roje pîl beno. Sey cinî, ma armanc kenê ke bi pawitişê pêgirewtişî, piştîdayîşê pîya û viraştişê cuyêka azad pîya vernîya nê şîdetî bigîrê.”