13 Nisan 1919: Afife Jale sahnede 

2021-04-13 10:59:06


	 

	 

	Tiyatroya tutkulu Afife Jale, 13 Nisan 1919 tarihinde “Jale” takma ismi ile Apollon tiyatrosunda sahneye çıktı

	 

	Sahnenin ilk Türkiyeli Müslüman kadını Afife, “Jale” takma ismi ile bugünkü adı İstanbul Reks Sineması olan Apollon’da sahneye çıktı. Tiyatroya tutkulu Afife Jale o geceyi sonraki yıllarda şöyle anlatıyor: “Hayatımda mesut olduğum ilk gece… Sanatın ruhuma verdiği güzel sarhoşluk içindeyim. O piyeste (Yamalar) güzel bir sahne vardır; ağlama sahnesi… Orada taşkın bir saadetle gerçekten ağladım… Alkış, alkış, alkış… Muharrir Hüseyin Suat Bey kuliste bekliyormuş; ben çıkarken durdu, alnımdan öptü: ‘Bizim sahnemize bir sanat fedaisi lazımdı; sen işte o fedaisin’ dedi.”

	 

	Afife’nin önünde alkışlardan önce “milliyetsizlik, dinsizlik, iffetsizlik suçlamaları ve polis, asker şiddeti” vardı. Müslüman kadınlara sahnenin yasak olduğu bir imparatorluğun son yıllarında dünyaya gelen Afife, bu yasağı tanımayarak ağır bedeller ödedi. Annesi dışında tüm yakınları ona sırt çevirdi. Ama o tutkusunun peşinden giderek sahneleri terk etmedi. 

	 

	Tarihte öne çıkan diğer önemli olaylar şöyle:

	 

	1869: Kadınların oy hakkı için mücadele eden Avustralyalı Vida Jane Goldstein dünyaya geldi. Vida'nın mücadelesi işçi annesinin büyük Kadınlara Oy Hakkı Kampanyası için imza toplamasına yardımcı olduğu 1890'da başladı. Ulusal Kadın Konseyi, Kadın Kamu Görevlileri Derneği ve Kadın Yazarlar Kulübü gibi platformlarda kadın hakları için çalıştı. Çok iyi bir konuşmacı olan Vida, mülkiyet haklarının eşitliği, doğum kontrolü, eşit vatandaşlık yasaları, çocuk mahkemeleri sistemi oluşturulması ve evlilik izni yaşının artırılması gibi konularda parlamentoda çok etkili mücadeleler verdi. 

	 

	Uluslararası Kadınlara Oy Hakkı Konferansı'nda konuşmak için Amerika Birleşik Devletleri'ne giden Vida, sekreter seçildi. 

	 

	Zamanın çeşitli süreli yayınlarında ve makalelerinde yazdığı yazılar, 20’nci yüzyılın ilk yirmi yılında Avustralya'nın sosyal yaşamında etkili oldu.  

	 

	1856’da ilk profesyonel Ermeni kadın oyuncu Fanni (Ağavni Hamoyan) sahneye çıktı, onu başka kadınlar da izledi. Sahneye çıkan ilk Türkiyeli-Müslüman kadın ise Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda, Emel rolü ile Afife Jale oldu. Asıl ismi Afife olan sanatçı, “Yamalar” oyununda “Jale” takma ismini kullandı ve daha sonraları Afife Jale adıyla anıldı.

	 

	1941: Günümüzde kullanılan yıldız sınıflandırmasının temelini oluşturan çalışmaları gerçekleştiren Annie Jump Cannon, Harvard’daki William C. Bond Astronomu ismini aldıktan sonra 13 Nisan 1941’de hayatını kaybetti. 

	 

	1949: Türk Kadınlar Birliği yeniden kuruldu. Kadınların seçme ve seçilme hakkını kazanmasından sonra dernek yöneticileri tarafından kapatılan dernek yeniden kuruldu. 

	 

	2005: İran Parlamentosu, ülkede kadınların hamileliklerinin ilk dört ayında kürtaj yaptırabilmelerini kolaylaştıran bir yasa tasarısını kabul etti. Yasa tasarısına göre, hamileliğe son verilmesi için iki ebeveynin de onaylarının olması, ayrıca üç doktorun da fetüsün fiziksel ya da zihinsel rahatsızlığı olduğunu, ya da annenin hayatının tehlikede bulunduğunu belirtmesi şart koşuluyor. 

	 

	Yasa tasarısının yürürlüğe girmesi için Koruyucular Konseyi tarafından da onaylanması gerekiyor.

	 

	2016: Sosyalist Kadınlar Birliği, Kürt halkının direnişini selamlayarak, Kardeş Aile Kampanyası'na destek çağrısında bulundu. Özyönetim direnişleri sırasında evleri yıkılan ailelerle dayanışma için başlatılan kampanyaya bütün dünya ülkelerinden katılım sağlandı. 

	 

	2017: Pek çok ilde kadınlar “hayır” diyerek sokaklara çıktı. 16 Nisan’da gerçekleşecek olan, anayasa değişikliğinin oylanacağı referandum öncesi, başkanlık sistemine “hayır” diyen kadınlar pek çok ilde sokağa çıktı. Ortak eylemler yapan kadınlar, ortak sözler söyledi ve balonlar uçurdu. 

	 

	2017: ABD’nin yüksek mahkemeye atanan ilk siyahi Müslüman kadın yargıcı Sheila Abdus Salaam, Hudson Nehri’nde ölü bulundu. 65 yaşındaki Sheila, New York  Yüksek Mahkemesi yargıcıydı. Polis raporlarına intihar olarak geçse de, ölümünde karanlık noktalar bulunuyor. 

	 

	2018: Pakistan'da halk sanatçısı ve hamile olduğu öğrenilen Samina Sindhu, sahnede şarkı söylerken katledildi.