8 Aralık 1949: ‘Abeokuta Kadın İsyanı’ başladı 

2020-12-08 10:18:07


	 

	1949’da bugün İngiliz sömürgesindeki Nijerya’da sömürgeci ve cinsiyetçi vergi koşullarını reddeden Abeokuta Kadınlar Birliği (AWU), 10 binden fazla kadınla kralın sarayının önünde eylem kampı kurdu. Tarihe “Abeokuta Kadın İsyanı” olarak geçen direniş kazanımlarla sonuçlandı.

	 

	Tarihte bugün yaşanan önemli diğer gelişmeler şöyle:

	 

	1864: Camille Claudel, Kuzey Fransa'da Aisne'de bugün doğdu. Erken yaşta heykel yapmaya başlayan Camille, bir grup arkadaşıyla kurduğu atölyede dönemin ünlü heykeltraşı Rodin’den ders almaya başladı. Rodin ile sevgili olan Camille, bağımsız çalışmak için Rodin’den ayrıldı ve duygularını eserlerine; aşk, merhamet, çaresizlik, özlem, masumiyet, kıskançlık, kayıp temalarını bütünleştirerek yansıttı. Babası yaşamını yitirdikten sonra ailesi tarafından ruh hastalıkları hastanesine yatırılan Camille’yi annesi ve kız kardeşi bir daha hiç aramadı. 29 yıl boyunca hastane kalan Camille’yi sadece erkek kardeşi birkaç kez ziyaret etti. 19 Ekim 1943'te yalnız başına yaşamını yitiren Camille'nin eserleri, ölümünden sonra çok sayıda büyük sergide yer aldı.

	 

	1919: “Hesaplama kuramı ve karar problemleri” tanımlı çalışmalarıyla bilinen Amerikalı matematikçi Julia Robinson doğdu. Amerikan Matematik Derneği'nin ilk kadın başkanı olan Julia, Alman matematikçi David Hilbert tarafından 1900 yılında yayınlanan ve uzun zaman çözülemeyen ve “Hilbert problemleri” olarak dünya matematik arşivinde yer alan 23 problemin çözümüne önemli katkıda bulundu. Bu katkısıyla Ulusal Bilimler Akademisi'ne seçilen ilk kadın matematikçi oldu.

	 

	1949: İngiliz sömürgesindeki Nijerya’da sömürgeci ve cinsiyetçi vergi koşullarını reddeden Abeokuta Kadınlar Birliği (AWU), 10 binden fazla kadınla kralın sarayının önünde eylem kampı kurdu. AWU’nun mücadelesi bu cinsiyetçi ayrımcılıkla sınırlı değildi; ulaşım, temizlik ve eğitim dahil olmak üzere yerel girişimlere ve altyapıya yatırım talep etti, “kukla kralı” tanımadı, bunun yerine kadınların da dahil olduğu bir hükümet biçimi istedi. Tarihe “Abeokuta Kadın İsyanı” olarak geçen direniş ile “kukla kral” tahtından oldu, 4 kadın yerel meclise girdi, kadınlar üzerindeki özel vergi kaldırıldı.

	 

	1963: Kongo Cumhuriyeti’nde kadınlar seçme ve seçilme hakkını elde etti.

	 

	1972: Yolcu uçağını kaçıran Martha Mebrahtu ve 6 arkadaşı Etiyopya hükümetine bağlı güvenlik güçleri tarafından katledildi. Etiyopya’ya bağlı Eritre’de doğan Marta, öğrenci değişim programı ile gittiği Amerika’da sosyalist ve insan hakları savunucusu Angela Davis ile tanıştı. Ülkesine döndüğünde diktatör kral Hailie Selasiye’ye karşı mücadele edenlerle yan yana geldi. Ölümünden bir gün önce, arkasından “Martha Manifestosu” olarak anılacak mektubunu yazdı. Manifestosunda “Biz, Etiyopya ve Eritre kadınları, yalnızca işçi sınıfı ve köylülerin üyeleri olarak sömürülmüyoruz, aynı zamanda ikinci sınıf vatandaş muamelesi gören cinsiyet eşitsizliğinin kurbanlarıyız. Bu nedenle, bu mücadeleye katılımımız diğer ezilen grupların çabalarını ikiye katlamalı; daha sıkı mücadele etmeliyiz, ön planda olmalıyız” dedi.

	 

	2004: Feminist yazar Nevval Saadavi Mısır’da başkanlık seçimlerinde aday olduğunu açıkladı. Nevval Saadavi, Mısır’ın bağımsızlığını kazanmasından bu yana ilk kadın başkan adayı oldu. İslam'da kadının yeri üzerine pek çok kitap yazan feminist aktivist Nevval Saadavi, bir süre cezaevinde kaldıktan sonra, radikal islamcılar tarafından tehdit edildiği için ülkesini terk etmek zorunda kaldı. “Yalan söylenen bir dünyada hiçbir şey gerçekten daha tehlikeli değildir" diyen Nevval, 1996’da ülkesine döndü.

	 

	2015: Sırbistan’da bir basın toplantısı sırasında fotoğraf çekmek için dizlerinin üzerine çöken kadın muhabire “Kolayca dizlerinin üzerine çöken kadın gazetecileri çok severim” diyen Sırbistan Savunma Bakanı Bratislav Gaşiç, Başbakan Aleksandr Vuçiç tarafından görevden alındı. Gelen tepkiler üzerine Bratislav Gaşiç, “Utanç verici davranışımdan ötürü özür dilerim” dedi.

	 

	2015: Alman kanalı ARD muhabirlerinin, DAİŞ çetelerinin Antep'te açtığı irtibat büroları ile Ezidî kadınların satıldığı görüntülerini yayınlamasının ardından Zorla Alıkonulan Kadınlar İçin Mücadele Platformu, DTK, KJA tarafından konunun araştırılması ve sorumlu kişilerin açığa çıkarılması için suç duyurusunda bulunuldu.

	 

	2015: Denizli Ekspres adıyla yayın yapan internet haber sitesinin sahibi Kadriye Sözeri, otobüs şoförlerinin sorunlarını içeren bir ihbar mektubunu haberleştirdiği için Denizli Emniyet Müdürlüğü'ne çağrıldı. Ancak gazetecinin ifadesi Emniyet Müdürlüğü Ahlak Bürosu'nda alındı. İfadesinin Ahlak Büro’da alınmasına tepki gösteren Kadriye Sözeri, polislerin kendisine haberin kaynağını sorduğunu belirterek, "Haberle ilgili her zaman başımıza gelen olaylar. Ancak, böylesi ilk kez başıma geliyor. Kadın bir gazeteci olarak Ahlak Şube'de ifade vermem çok komik. Önce şaka zannettim. 'Fuhuşta mı yakaladınız, neden buradayım?' diye görevlilere sordum. 'Evrak bize geldi' diye yanıt verdiler. Gazetecinin bu kadar itibarsızlaştırıldığına inanamıyorum. Bir gazetecinin Ahlak Şube'de ifade vermesi çok onur kırıcı" diye konuştu.

	 

	2016: Uluslararası Af Örgütü, İran rejimi zindanında tutuklu olan Zeynep Celaliyan’ı “Yılın siyasi tutuklusu” ilan etti. Zeynep, 2007 yılında Kirmanşah kentinde İran rejimine bağlı istihbarat birimlerince tutuklandı. 2009 yılında “Allah ve peygamber karşıtı eylemlerde bulunmak” suçlamasıyla mahkemeye sevk edildi. Mahkeme birkaç dakika içinde davayı sonlandırarak idam kararı verdi. Zeynep’in son kez anne ve babasını görme isteği ise yerine getirilmedi. Zeynep hakkında verilen idam kararı ise tüm dünyada protesto edilemsi sonucunda müebbet hapse çevrildi.