1 Aralık 1955: Rosa Parks otobüste bir beyaza yer vermeyi reddettiği için tutuklandı 

2020-12-01 10:55:04


	 

	Rosa Parks Alabama Montgomery'de yaşayan ve terzilik yapan siyah bir kadındı. 1 Aralık 1955'te iş çıkışı otobüse bindi ve beyazlara yer verme kuralına uymadı! Rosa'nın isyanı, bu ayrımcı uygulamayı ortadan kaldıracak eylemler için ilk kıvılcımı oldu.

	 

	1900 yılından itibaren uygulanan yasaya göre otobüslerin ilk sıraları beyazlara, son sıralar siyahlara ayrılmıştı. Arada kalanlarsa beyazların sıraları doluncaya kadar siyahların da oturabileceği koltuklardı. Ayakta kalan beyaz olduğunda, şoför siyahlarla beyazların oturduğu koltukları birbirinden ayıran "colored" işaretini otobüsün arka tarafına doğru götürüyordu. Siyahlar arkada yer yoksa ayakta durmak, ayakta duracak yer yoksa da otobüsten inerek bir sonrakini beklemek zorundaydı. Yasa, siyah yolcularla beyaz yolcuların aynı koltukta yan yana oturmasına da izin vermiyordu. 1 Aralık 1955 günü Rosa bu yasaya uymadı!

	 

	Bazı beyaz yolcular ayakta kalınca şoför Rosa'nın ve onunla aynı sırada oturan diğer siyahların arka sıraya geçmesini istedi. Rosa'nın yanında cam kenarında oturan erkek yolcu kalktıktan sonra Rosa, onu takip etmek yerine onun kalktığı yere kaydı. Rosa, otobüs şoförünün neden kalkmadığını sorması üzerine "Çünkü kalkıp yerimi bir başkasına vermem gerektiğine inanmıyorum" diye cevap verdi. Bunun üzerine şoför polis çağırdı ve Rosa "kamu düzenini bozmak" suçundan tutuklandı.

	 

	Siyah hakları için çalışan NAACP'nin (National Association for the Advancement of Colored People) Montgomery şubesi başkanı sendikacı Edgar Nixon ve Parks'ın bir arkadaşı kefalet parasını ödeyince tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı. Parks ve kocası Raymond NAACP'nin yerel örgütlenmesinde aktiftiler.

	 

	Bu tutuklama, Kadınların Politik Konseyi'nin (WPC) başı çektiği otobüs boykotu eyleminin örgütlenmesini sağlayan ilk adım oldu. Rosa'nın mahkemeye çıkarıldığı 5 Aralık günü Montgomery'de yaşayan neredeyse tüm siyahların katıldığı otobüs boykotu eylemi gerçekleştirildi. 40 bin kişinin yürüyerek işe gitmesi şehirde yaşayan neredeyse herkesin dikkatini çeken bir eylem olmuştu. Rosa o gün mahkemece kamu düzenine itaatsizlikten 14 dolar para cezasına çarptırıldı.

	 

	Siyahların boykotu bir yıldan uzun süre, 20 Aralık 1956 tarihine kadar devam etti. Bu eylem ayrımcılık karşısında ilk geniş kapsamlı eylem olarak tarihe geçti. Montgomery'deki belediye otobüslerinde siyahlara yönelik bu ayrımcı uygulama 1956 yılının Aralık ayında kaldırıldı. Eylem başarıya ulaşmıştı.

	 

	Rosa ise pek çok ölüm tehdidi aldığı ve iş bulamadığı için Montgomery'den taşınmak zorunda kaldı. Sivil haklar hareketinde mücadelesini hep sürdürdü. 1999 yılında ABD Kongresi tarafından altın madalyayla ödüllendirildi. 24 Ekim 2005'te hayatını kaybetti.

	 

	1978: Türkiye'de kadınlar için önemli bir dergi olan Kadınca dergisinin ilk sayısı yayın hayatına başladıKadınlar için bir ilki gerçekleştiren yazar Duygu Asena, 1 Aralık 1978'den 1 Mart 1992'ye kadar Kadınca dergisinin yayın yönetmenliğini yaptı. 

	 

	2015: HDP Şırnak Milletvekili Leyla Birlik'in arabası Diyarbakır girişinde polisler tarafından silah doğrultularak kesildi. Kimlik kontrolünden sonra Leyla ve yanındakiler serbest bırakıldı.

	 

	2018: Tevgera Jinên Azad (TJA)  bileşenleri öncülüğünde "Örgütlülüğümüz özgürlüğümüzdür" şiarıyla Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kadın Meclisi'nin katılımıyla Diyarbakır'da konferans gerçekleştirildi. Bölgeden ve Türkiye'den 500 delegenin yer aldığı konferansta, yapılan değerlendirmeler ve yürütülen tartışmalar sonucunda hazırlanan sonuç bildirgesinde PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin Ortadoğu'da krizlere neden olduğu vurgulanarak, "Biz TJA'lı  kadınlar köklü bir mücadele geleneğine sahibiz. Her kazanımımıza büyük bedeller ödeyerek ulaştık" denildi.

	 

	2019: Türkiye’ye bağlı gruplar tarafından 12 Ekim günü katledilen Suriye Gelecek Partisi Genel Sekreteri Hevrin Xelef, Capoa Belediyesi’nin her yıl verdiği Margerita Troli ödülüne layık görüldü. Ödül, faşizme karşı partizan savaşlarında yer alan Margerita anısına her yıl “Kadınlar için bir kadın” başlığı altında veriliyor.