Güney Kurdistan, Mexmûr ve Şengal’de yıl direnişle geçti! 2023-12-17 09:02:05     Leyla Ayaz    HABER MERKEZİ - Güney Kurdistan, Mexmûr ve Şengal’de kadınlar 2023 yılını siyasi, ekonomik, toplumsal krizler ve savaşa karşı “Jin jiyan azadî” sloganı ile mücadele ve direnişle geçirdi.    Kurdistan’ın parçalarında yaşanan siyasi gelişmeler birbirine etki ediyor. Güney Kurdistan’da yaşanan gelişmeler de diğer parçaları etkiliyor. Bağdat, Hewlêr ve Ankara hükümetleri, Güney Kurdistan’a karşı ortak siyasi, ekonomik, askeri politikalar yürütüyor. Bu politikalar Kürtlerin katledilmesine neden olduğu gibi siyasi, ekonomik ve toplumsal krizlere yol açıyor. Hükümetlerin bu politikaları da özellikle kadınlara karşı da yürütülüyor.    Güney Kurdistan’daki durum kadınlar için oldukça tehlikeli. Buradaki zihniyet kadına yönelik şiddet, tecavüz, saldırı ve katliam politikalarının önünü açıyor. Buna karşı Kürt kadınlar bu yıl özgürlük, yaşam hakkı, siyasi ve ekonomik hakları için alanlardaydı ve topluma öncülük ettiler. Burada öne çıkan ise Mexmûr ve Şengal’deki kadınların direnişi oldu.    Kürt kadınlar 2023 yılında Güney Kurdistan’da alanları terk etmedi ve birlikte taleplerini dile getirdi. Mexmûr, Şengal ve diğer alanlardaki kadınların direnişlerini derledik.     Özel günler ve çeşitli eylemler   Mexmûr ve Êzidî kadınlar için bu yıl en temel gündem PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik ağırlaştırılmış tecrit oldu. Kadınlar 9 Ekim ve 15 Şubat’taki protesto eylemlerine öncülük etti. 8 Mart’ta Kurdistan’ın tüm kent ve ilçelerinde farklı farklı eylem ve etkinlikler gerçekleştirdi. Abdullah Öcalan’ın doğum günü olan 4 Nisan’da Mexmûr ve Şengal’de kutlamalar yapıldı, fidanlar ekildi. 1 Mayıs’ta kadın işçiler alanlara çıkarak taleplerini dile getirdi.    3 Ağustos’ta Ferman’ın yıl dönümünde kadınlar anma etkinlikleri gerçekleştirdi ve 13 Kasım’da da Şengal’in özgürleştirilmesini etkinliklerle kutladı. 1 Eylül’de alanlarda barış mesajı veren kadınlar 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü dolayısı ile de kadına yönelik şiddet ve katliamlara ilişkin alanlara çıktı, tepkilerini dile getirdi. Jineoloji Araştırmaları Merkezi üyesi gazeteci Nagihan Akarsel’in katledilişinin birinci yılında da birçok anma etkinliği gerçekleştirdi. Yine İran hükümetinin katlettiği Jîna Emînî’nin katledilişinin yıl dönümünde de “Jin jiyan azadî” diyerek alanlara çıktılar.    2023 yılında gündemden düşmeyen bir diğer önemli konu da KDP’nin işbirliği ile Zap, Avaşin ve Metina alanlarında Türkiye’nin HPG ve YJA STAR’lılara yönelik saldırıları, Kürt siyasetçilerin katledilmesi, doğa talanı, yine Şengal ve Mexmûr’a yönelik hava saldırıları oldu. Bu saldırılara karşı da kadınlar öncülüğünde birçok protesto eylemi gerçekleştirildi.    Diplomatik görüşmeler   Güney Kurdistan’ın bir çok yerinde kadınlar yıl boyu farklı etkinliklere de damga vurdu. Silêmanî ve Hewlêr’de kadınların diplomasi çalışmaları öne çıktı. Almanya’dan uluslararası bir kadın heyeti Kürt Kadın İlişkiler Merkezi (REPAK) organizasyonu sonucu Güney Kurdistan’a gelerek “Jin jiyan azadî” isyanına ilişkin tartışmalar yürütmek için 19 Mart’ta geldi ve kadın örgütleri siyasi parti temsilcileri ile görüşmeler gerçekleştirdi.    Demokratik Suriye Meclisi (MSD) Yürütme Kurulu Başkanı İlham Ahmed, Rojavalı bir heyet ile birlikte 3 Nisan’da Güney Kurdistan’a gelerek kadın örgütleri ve siyasi partileri ziyaret etti. Görüşmelerde ulusal birlik mesajları verildi.    Kuzey Kurdistan’dan Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) milletvekilleri, kadın örgütleri ve yerel yönetim temsilcilerinden oluşan bir heyet, 30 Kasım’da Silêmanî’de bir dizi görüşme gerçekleştirdi. Yapılan görüşmelerde kadınların sorunlarının çözümüne dikkat çekildi.    Kampanya   PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü için bu yıl birçok eylem ve etkinlik gerçekleştirildi. Rêxistina Jinên Azad ên Kurdistanê (RJAK), 11 Nisan’da Güney’deki kadınlara çağrı yaparak Birleşmiş Milletler’e (BM) “Abdullah Öcalan’a umut hakkı” kampanyası çerçevesinde mektup gönderme etkinliğine katılmalarını istedi.    Kadınların parlamentodaki temsiliyeti   Uluslararası alanda yapılan bir ankete göre Irak’ta parlamentodaki kadın temsiliyeti dünyada 65’inci sırada yer alıyor. Arap ülkeleri arasında ise ikinci sırada. Kürt kadınlardan oluşan bir heyet 2 Mayıs’ta Güney Kurdistan Parlamento Başkanı’nı ziyaret ederek parlamentoda kadına ayrılan sandalye sayısının yüzde 50’ye çıkarılmasını istedi. Bunun için de parlamento başkanına bir yasa taslağı sundu.    ‘Sünnet’ adı altında cinsel işkence    Güney Kurdistan’da kadına yönelik şiddet ve katliamların yanı sıra gündemden düşmeyen bir diğer sorun da kadın sünneti.  Konuya ilişkin Silêmanî’de 16 Mayıs’ta Alman Wadi örgütü ile kadın örgütleri bir konferans gerçekleştirdi. Konferansta Irak’taki büyük kentlerdeki kadın sünnetlerinin oranına ilişkin bir önerge hazırlayıp “sünnet” adı altında cinsel işkenceye karşı bir yasanın çıkarılması için çalışılacağı belirtildi.    Çocuk yaşta evlendirilme   21 Kasım’da Hewlêr’de Bağımsız İnsan Hakları Komisyonu binası, Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu’nun (UNICEF) desteği ile açıldı. Burada 2 yıl içerisinde yaşları 18’in altındaki 5 bin kız çocuğun evlendirildiği belirtildi. Çocuk yaşta evliliklere karşı mücadele edileceği ifade edildi.    Çok eşliliğe karşı mücadele   Orta Doğu’daki birçok ülkede hala birden fazla kadın ile evlenme oranı çok yüksek. Kanun ve dini kurallarla bu meşrulaştırılıyor. Güney Kurdistan’da buna karşı yasa olsa da çok eşliliğin önü alınamıyor. Erkekler ikinci kez evlenmek istediğinde, Irak mahkemelerine başvurduklarında hiç bir soru sorulmadan işlerini hallediyorlar. Çünkü Irak yasalarına göre bir normal bir şey.  Bunun dışında KDP medyası da bunu her gün yaptığı yayınlarla meşrulaştırıyor. Kadın örgütleri ve kurumları çok eşliliği kadına yönelik en büyük baskı olarak değerlendirerek buna karşı mücadele içinde oldu.    Dijital medya ve şiddet   Strateji Merkezi, Irak’taki insan haklarına ilişkin 28 Kasım’da, Irak’ta kadınların yüzde 50’sinin dijital medya şiddetine maruz kaldıklarını açıkladı. Dijital şiddetin de en çok Facebook, Instagram, Messenger, Telegram ve  X’te tehlikeli boyutlara ulaştığını duyurdu.    Çocuk istismarı    Güney Kurdistan’da 29 Haziran’da gündeme gelen bir diğer konu da kız çocuklarına yönelik istismar oldu. Çocukların gece kulüpleri, bar ve Hewlêr’deki otellerde çalıştırılıp dijital medya üzerinden fuhuşa sürüklendiği gündeme geldi. Bu durumun deşifre olması ile kadın örgütleri açıklama yaparak tepki gösterdi ve yetkililere çağrı yapıldı.   4 bin kadın şiddete maruz kaldı   Kadına Yönelik Şiddete Karşı Mücadele Müdürlüğü, Güney Kurdistan’da 4 bin kadının şiddete maruz kaldığını açıkladı.    Kadın Kütüphanesi   25 Haziran’da Silêmanî’de, katledilen Jineoloji Araştırmaları Merkezi üyesi gazeteci Nagihan Akarsel’in projesi olan Kürt Kadınları Kütüphane, Arşiv ve Araştırma Merkezi açıldı. İlk kez Kürt kadınlara ilişkin böylesi bir kütüphane açılmış oldu. Kurdistan’ın tüm parçalarından ve Avrupa’dan kadın örgütü temsilcileri kütüphanenin açılışına katıldı.    Silêmanî’de Êzidî kadınların konferansı   Şengal Katliamı’nın yıl dönümünde 12 Ağustos’ta Silêmanî’de TAJÊ öncülüğünde “Bileşen kadınların ortak mücadelesi katliamların son bulmasının garantisidir” şiarı ile konferans gerçekleştirildi. Konferansa Êzidî. Kakai, Zerdeşti, Feylî ve Mesihi kadınlar katıldı. Konferanstaki tartışmalarda kadınların ortak mücadele vurgusu öne çıktı.    Jineoloji Kampı   14 Temmuz’da Halepçe’nin Hewreman bölgesinde Mücadeleci Genç Kadınlar Örgütü tarafından “jin jiyan azadî, serbixwe azadî” şiarı ile baskı, imha ve dejenerasyona karşı Jineoloji Kampı gerçekleştirildi. Kampta jineoloji, cinsiyetçilik, işgal ve yurtseverlik konularına ilişkin eğitimler verildi. Yine bisiklete binme, dağcılık ve ata binme gibi etkinlikler de yapıldı.    Kadınları geliştirme çalıştayı   Rêxistina Jinên Zehmetkêşan, Silêmanî’de 19 Ağustos’ta “Kadınların yeteneklerini ve sorunlara karşı bakış açılarını geliştirme” üzerine bir çalıştay gerçekleştirdi. Çalıştayda kadınların rol ve misyonu üzerine tartışmalar yürütüldü.    Birlik için kadınların çağrısı   Kurdistan Parlamenterler Birliği Özgür Kadın Komisyonu, 22 Ağustos’ta Güney Kurdistan’ın çetin bir süreçten geçtiğini ve bunun için de ulusal birlik temelinde bir araya gelinmesi gerektiğini belirtti. Şu çağrı yapıldı: “Kurdistan’daki taraflar Güney’deki güncel sorunlara ilişkin sesini yükseltmeli ve Kurdistan Bölgesi’ndeki kazanımlara saygı göstermek için adım atmalı.”   Kadın öğretmenlerin isyanı   13 Eylül’de, bölgedeki okullar resmi olarak açıldı. Yüzlerce öğretmen sözleşmelerinin yapılması ve maaşları ve atamaları için Silêmanî, Halepçe, Germiyan ve Raperîn’de alanlara çıktı. Kadın öğretmenler isyanın ve eylemlerin öncülüğünü yaptı.     Şiddete karşı 16 günlük hamle   20 Eylül’de kadın örgütleri ve kurumları 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü dolayısı ile şiddete karşı 16 günlük eylem ve etkinlikleri kapsayan bir hamle başlattı. Güney Kurdistan’ın köy, ilçe ve kentlerinde 25 Kasım’da seminerler gerçekleştirildi, sergiler açıldı, yürüyüşler organize edildi. Kadınlar eylemlerinde şiddete karşı kadın direnişine vurgu yaptı.    Êzidî kadınların mücadelesi   Şengal’de ferman sonrasında yaşam kadınlar öncülüğünde yeniden inşa edildi. Özgürleştikten sonra kadınlar özsavunmalarını, yönetimlerini, komünlerini ve meclislerini oluşturdu. Êzidî kadınlar için 2023 yılı Êzidî kadınlar için direniş yılı oldu. Kadınlar, toplantı, konferans ve çalıştaylar gerçekleştirdi. Şengal’in sokaklarını, köylerini, kentlerini terk etmedi. Yıl boyu eylem ve etkinlerini sürdürdü.     Şengal’e heyet ziyaretleri   19 Mayıs’ta aydın, insan hakları aktivistleri, gazeteci, yazar ve sağlıkçılardan oluşan 10 kişilik bir heyet Şengal’e bağlı Xanesor, Serdeşt, Borik, Tilizêr ve Şengal merkezindeki hastaneleri ziyaret etti. Daha sonra da Tevgera Azadiya Jinên Êzidî (TAJÊ), Êzidî Kadınlara Destek Ağı ile bir araya gelen heyet Êzidî kadınların mücadelesi, amacı ve çalışmalarına ilişkin bilgiler aldı.    Fidan dikimi   “Jin jiyan azadî, serbixwe azadî” hamlesi kapsamında Şengal Genç Kadınlar Birliği, Kers vadisinde 500 meyve fidanı dikti. Şengal’i yeniden güzelleştirme ve yeşertme amacıyla bu fidanlar dikildi.    Dönüş için çalışmalar   TAJÊ ve Şengal Özerk Yönetimi’nden bir heyet Şengallilerin topraklarına geri dönmeleri için Bağdat’ta bir dizi görüşme gerçekleştirdi. Yapılan çalışmaların ardından yıl içinde yüzlerce Êzidî, gruplar halinde topraklarına geri dönüş yaptı.    Êzidî ve Arap kadınların konferansı   23 Nisan’da TAJÊ Şengal’de “Jin jiyan azadî ile kadın devrimine doğru” şiarı ile konferans gerçekleştirdi. 350 delegenin katıldığını konferansta Êzidî ve Arap kadınlar ortak mücadele mesajı verdi.    Afganistanlı kadınlara destek   Bu yıl öne çıkan konulardan biri de Afganistanlı ve Êzidî kadınların dayanışması idi. Êzidî kadınlar kitlesel bir yürüyüş ile Afganistanlı kadınların direnişine destek verdi. 15 Ağustos’ta Afganistanlı kadınlar TAJÊ’ye bir mektup göndererek Kürt kadın hareketinden ilham aldıklarını ve birlikte mücadele etmekten gurur duyduklarını belirtti.    Abdullah Öcalan için mektup   26 Ağustos’ta Şengal’deki 100 Arap kadın, PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın düşüncelerini tanımadan ve tanıdıktan sonraki yaşamlarına ilişkin mektup yazdı. Mektuplarda, duygularını ve beklentilerini dile getirdi.    6 toplu mezar   Siba Şêx Xidir ve Tilezer ilçelerinde 6 toplu mezar bulundu. Katledilenlerin aileleri ile birlikte TAJÊ düzenlenen cenaze törenine katıldı.    Komploya karşı birlik çağrısı   PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik 9 Ekim 1998’de başlayan uluslararası komploya ve 9 Ekim 2020 tarihinde Şengal’e karşı imzalanan antlaşmanın yıl dönüme ilişkin TAJÊ Dış İlişkiler Komitesi tarafından birçok yerde toplantılar gerçekleştirildi. Yapılan toplantılarda Êzidîlere karşı yapılan planlar nedeniyle birlik çağrısı yapıldı.     ‘Kadın ve savunma’ çalıştayı   Şengal’in DAİŞ’ten özgürleştirilmesinin yıl dönümüne ilişkin TAJÊ, Şengal Kadın Birlikleri (YJŞ) ile birlikte “Kadın ve Savunma” çalıştayını 10 Kasım’da gerçekleştirdi. 150 kadının katıldığı çalıştayda örgütlülüğü büyüterek savunmayı güçlendirme vurgusu yapıldı.    Kampanyaya katılım   Arap Kadınlar Meclisi, Arap Gençler Meclisi ve TAJÊ, Kürt halkının dostları tarafından başlatılan  “Abdullah Öcalan’a özgürlük Kürt sorununa siyasi çözüm” kampanyasına katıldıklarını duyurdu.   Arap gençler için eğitim   Kadınlar bölgede demokratik ulus projesi ile örgütlülüğü geliştirmek amacıyla çalışmalarını ve eğitimlerini sürdürüyor. Arapların yaşadığı bölgedeki Bîrcarî köyünde kadınlar için ilk kez eğitim düzenlendi.    Mexmûr Kampı’nda direniş   1990’lı yılların başında Botan bölgesinden binlerce insan göç ettirildi. Bu göç sonucu 7 kamp değiştiren yurttaşlar 8’inci kamp olarak Mexmûr’a yerleşti. Her türlü saldırıya karşı Mexmûr’da halk kendi kurumlarını ve örgütlülüklerini oluşturarak ayakta kaldı. Bununla birçok yere örnek oldu. Mêxmûrlu kadınlar 2023 yılını mücadele ile geçirdi. Güney Kurdistan ve Şengal’in yanı sıra Mexmûr’da da kadınların özgün çalışmaları ve eylemleri devam etti.    Göç eden kadınların kitabı   “Mexmûr’da kadın göçü ve direniş merkezi” adı ile Jineoloji Komitesi bir kitap çıkardı. Kitapta kadınların öyküleri ve direnişleri ele alındı.    İş imkanı oluşturmak için çalışma   Mexmûr Kadın Vakfı kampta örgütlenen kadınlar geçimlerini sağlamak ve meslek sahibi olmak için proje ve özgün çalışmalar yapıyor. Bu yıl da kadınlar için dikiş kursları açıldı.    Irak ordusuna karşı durdular   20 Mayıs’ta Irak ordusu zırhlı araçlarla kampa yöneldi ve ablukaya almak istedi. 30 yıldır abluka, ihanet ve baskılara karşı direnen Mexmûr halkı, buna karşı 16 gün aralıksız nöbet tutarak direndi. Kampın savunmasında yine kadınlar rollerini oynayarak öncülük etti. Direnişin ardından Irak ordusu çekildi.    Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü için eylem   10 Aralık 2022 tarihinde Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü için nöbet eylemi başlatıldı ve bu yılda bu nöbet devam etti. Bu nöbet eyleminde de kadınlar öncülük rollerini oynadı.    Abdullah Öcalan’ın paradigması kapsamında çalıştay   28 Temmuz’da İştar Meclisi öncülüğünde Özgün Eğitim Komitesi “Önder Apo’nun paradigması ile kadınlar özgür toplumu yeniden inşa edecek” başlıklı bir çalıştay gerçekleştirdi. Çalıştayda kadınlar Abdullah Öcalan’ın paradigmasını tartıştı.    Enternasyonalist gençlerin ziyareti   Farklı halklardan enternasyonalist gençlerden oluşan bir heyet 14 Ağustos’ta Mexmûr’u ziyaret etti. Gençler yaptıkları ziyaretin ardından kampta kapitalist moderniteye karşı alternatif bir sistem olduğunu söyledi.     BM’ye mektup   Mexmûr Jineoloji Komitesi, Nagihan Akarsel için Adalet İnİsiyatifi’ne  destek için açıklama yaptı. Açıklamanın ardından Birleşmiş Milletler’e (BM) açık mektup verdi.    Mexmûrlu kadınlar kampanyaya katıldı   İştar Meclisi, kitlesel bir açıklama yaparak 10 Ekim’de Kürt halkının dostlarının başlattığı “Abdullah Öcalan’a özgürlük Kürt sorununa siyasi çözüm” kampanyasına katıldığını duyurdu.    İştar Meclisi’nden konferans   16 Kasım’da İştar Meclisi 13’üncü konferansını “Özgür kadınla özgür geleceğe doğru” şiarı ile gerçekleştirdi. 300 delegenin katıldığı konferansta kadın mücadelesi üzerinde tartışmalar yürütülerek özgün örgütlenmenin önemine dikkat çekti.