Melike Aydın 

 

HABER MERKEZİ - Yerel seçimlerde kadın aday sayısı 2019’a göre üç puan artarken partiler rengini belli etti. DEM Parti, 58 merkezde eşbaşkan adayları ile seçime girerken, CHP ve İyi Parti 9, AKP sadece 4 kadını aday gösterdi, MHP ve HÜDA PAR ise kadına hiç yer vermedi.

 

31 Mart yerel seçimlerine saatler kalırken, siyasi partiler ise il ve ilçelerde gösterdikleri adaylar ile halkın karşısına çıktı. Ancak siyasi partilerin aday profillerinde tercihlerinin ne kadar değiştiğini bir önceki seçimlerdeki oranları karşılaştırarak anlayabiliriz. Dolayısıyla siyasi partilerin adayları ve bu adayların seçimi kazanabilecekleri yerlerden gösterilip gösterilmediği bu seçimde de siyasi partilerin cinsiyet odaklı bakış açısıyla açığa çıktı. 

 

CHP ve AKP gibi özellikle batı metropol şehirlerde yüksek oy alan partiler kadınlara koltuk bırakmazken ilçe belediyelerinde de manzara değişmedi. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) eşbaşkanlık sistemi gereğince 58 ilin tamamında kadınları aday gösterirken, neredeyse tüm seçim bölgelerinde yer alan CHP ve İyi Parti 9, AKP sadece 4 kadını aday gösterdi; MHP ve HÜDA PAR ise kadına hiç yer vermedi.

 

İl belediyelerinde 244 kadın aday

 

DEM Parti’nin eşbaşkan adayları ile birlikte toplamda bin 833 adayın 244’ü kadın ve bu yüzde 13.3 gibi bir rakama tekabül ediyor. Doğruluk Payı’nın sitesinde yer alan geçen yılki verilere göre yüzde 3’lük bir artış görülse de bu rakamlar içinde eşbaşkanlık statüsünün yasalarda kabul edilmemesi nedeniyle HDP’nin bütün eşbaşkan adaylarını kapsayan rakamı vermese de küçük de olsa bir artışın olduğu anlaşılıyor. DEM Parti 58 belediyenin tamamında eşbaşkanlık sistemini uygularken bu rakamı Türkiye Komünist Partisi (TKH) 24, DSP 17, Halkın Kurtuluş Partisi (HKP) 13, Türkiye Komünist Partisi (TKP) 12 ile izliyor. Bağımsız adayların sayısı ise 14. Ayrıca İzmir’de daha önce Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu aktivistlerinden Hilal Susuz da bağımsız adaylar içinde bulunuyor.

 

‘CHP 9, AKP 4; MHP ve HÜDA Par’da hiç kadın aday yok’

 

İl belediye başkanlık adaylığında göze çarpan şeylerden biri Osmaniye ve Riha’da DEM Parti dışında kadın adayın bulunmaması. Batı şehirlerinde belediyeleri kazanan CHP ve Cumhur İttifakı’nda yer alan AKP gibi partilerin belediye başkan adaylarının az sayıda kadını aday gösterdiği de görülüyor. CHP ve İyi Parti sadece 9 ilde belediye başkanlıklarına kadın aday gösterirken bunlardan Aydın’da Efrîn’e gönderilen ve bombalara adını yazan Özlem Çerçioğlu yeniden aday gösterildi, önceki dönem CHP’nin yüzde 52 oy oranıyla kazandığı Eskişehir’de ise Ayşe Ünlüce aday gösterildi. Afyon’da ‘DEM Partililer kapıdan içeri giremez’ sözünden dolayı birçok kesim tarafından tepkiyle karşılanan CHP Grup Başkanvekili Burcu Köksal da adaylar arasında. AKP’de 81 ilde il belediyelerinde toplam kadın aday sayısı sadece 4 iken MHP, HÜDAPAR, Milli Yol Partisi ve Ocak Partisi’nde hiç kadın aday bulunmuyor. AKP’de Dilok Büyükşehir Belediye Başkan Adayı bir önceki dönem de başkanlık yapan Fatma Şahin oldu.

 

İlçelerde sayı arttı, CHP, MHP ve AKP rakamları çok düşük

 

İlçe belediyelerinde de 2019 seçimine göre küçük bir artış görülüyor. Doğruluk Payı’nın verilerine göre 2019’de yine Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verilerini baz alındığında belediye başkanlığı aday oranı yüzde 8 olduğu görülüyor. Bu yılın rakamlarını DEM Parti’nin eşbaşkanlık sistemi ile hesaplandığında 13 bin 172 ilçede bin 504 kadın adayla oran yüzde 11.5 olarak ortaya çıkıyor. 372 ile en fazla adaya sahip olan DEM Parti’yi 154 ile BTP, 80 ile HKP, 79 ile İYİ Parti izliyor. Eşbaşkanlık nedeniyle DEM Parti’nin seçildiği her yerde kadın temsili gerçekleşirken, diğer partilerde ise çoğu kadın adayın seçilmeme durumu da hesaplandığında kadın temsilinin düşeceği açık. Özellikle batı illerinde en fazla koltuğa sahip olan CHP ve Cumhur İttifakı’nda durumlar ise şu şekilde; 922 ilçe arasında CHP 74, Cumhur İttifakı’nda yer alan MHP ve AKP’ ise toplam 35 aday ile seçime girecek. Örneğin Ankara’da CHP’nin tek kadın adayı geçen seçimde AKP’nin kazandığı Akyurt ilçesinde, oysa bu rakam kadın mücadelesinin yüksek olması nedeniyle birçok partinin de en fazla aday gösterdiği İzmir’de 10, İstanbul’da 3. Oysa CHP’nin Muğla ve İzmir’deki kadın tabanının asıl beklentisi büyükşehir belediyesine bir kadın başkan olduğunu da belirtmek gerekir.

 

Eşbaşkanlık sistemi kadın temsilinde ön açıcı

 

2019 seçimlerinde oranla kadın adayların sayıları artsa da seçilebilir yerlerden aday gösterilmemeleri nedeniyle kadın temsilinin aday sayısıyla aynı oranda çıkmayacağı biliniyor. Ancak yine de aday sayısındaki artışı kadın mücadelesinin sonucu olarak değerlendirmek mümkün. Fakat kadınların siyasi arenada daha fazla temsilinin sağlanabilmesi için daha nitelikli politika ve stratejilerin geliştirilmesi gerektiği de demokrasi mücadelesi veren herkesin önünde duruyor. Bu açıdan parti içi işleyişte ve seçildikten sonraki siyasi kademelerde eşbaşkanlık uygulamalarının yürütülmesi kadının siyaset alanında daha fazla yer almasını sağlanma konusunda ön açıcı duruyor.