HABER MERKEZİ - Yetersiz büyümeye karşı çocukların boyunun düzenli bir şekilde takip edilmesi gerektiğine dikkat çeken Dr. Samim Özen, erken tanının önemini vurgulayarak, yetersiz büyüme gözlemlenen çocukların hemen bir doktora gösterilmesi gerektiğini dile getirdi. 

 

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinoloji Uzmanı ve Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği üyesi Doç. Dr. Samim Özen, büyümenin çocuklarda en önemli sağlık göstergelerinden biri olduğunu belirterek, önemli bilgiler verdi. Altta yatan kronik bir hastalığı olan çocuklarda ilk olarak yetersiz büyümenin gözlendiğini belirten Samim, hangi yaşta ne kadar büyüme olması gerektiğini ise şu sözlerle anlattı: "Doğum sonrası en hızlı büyüme dönemi ilk bir yaştır. Bebekler bir yaşında yaklaşık olarak doğum ağırlıklarının 3 katına ulaşırken, boyları da ilk yıl 25 cm uzar. Daha sonra ergenlik dönemine kadar büyüme hızları giderek yavaşlar. Sağlıklı çocuklar boyları birbirinden farklı olsa da yaklaşık iki yaşından sonra kendi büyüme eğrilerinde ve kendilerine uygun hızda büyürler. Tüm çocukların büyümelerinin doğumdan itibaren düzenli olarak büyüme eğrileriyle takip edilmesi, birçok hastalığın erken tanısı açısından önemlidir."

 

'Boy uzaması 18-20 yaşına kadar devam etmez' 

 

Boy uzama hızının yaşa ve cinsiyete göre değiştiğine dikkat çeken Samim, şu bilgileri verdi: "Hayatın ilk yılında bebek 25 cm kadar uzarken, 1-2 yaş arası 12-14 cm uzar. Yaklaşık iki yaşından sonra sağlıklı her çocuk kendi büyüme eğrisinde belli bir hızda uzar. 6 yaşın altında 6 cm, 6 yaş ile ergenlik arası 4,5 cm altında uzama yetersiz olarak kabul edilir. Ergenlikte kız çocuklarında 15-20 cm, erkek çocuklarında ise 25-30 cm kadar uzama olur. Toplumda boy uzamasının 18-20 yaşına kadar devam edeceği algısı yaygındır. Ancak ulaşılabilecek son boy, takvim yaşından çok kemik yaşına bağlıdır. Büyüme çizgilerinin kapandığı yaşta; yani kemik yaşı kadınlarda 15, erkeklerde 16 olduğunda büyüme artık durur."

 

'Kısa boylu her çocuk doktora gösterilmeli' 

 

Boyun normal olup olmadığını belirlemenin en doğru yolunun, çocukların büyüme hızlarının düzenli olarak takip edilmesiyle anlaşılacağını kaydeden Samim, "Büyüme hormonu eksikliği olan çocuklarda en önemli bulgu, yaşıtlarına göre boy kısalığının olmasıdır. Aileler en çok çocuklarının kıyafetlerinin küçülmemesinden ya da sınıftaki arkadaşlarına göre daha kısa boylu olmasından yakınırlar. Büyüme hormonu eksikliği olan çocuklarda vücut ağırlığı ise yaşıtlarına göre çoğu zaman normaldir. Hatta bir miktar karın çevresi yağlanması olabilir. Bunun dışında yenidoğan döneminde uzamış sarılık, ısrarlı kan şeker düşüklüğü, vücudun orta hattında yarık damak veya dudak gibi doğumsal anomaliler veya erkek bebeklerde testislerin yerinde olmaması ve penis küçüklüğü, kalıtsal büyüme hormonu eksikliğini düşündürebilir" diye belirtti. 

 

'Erken ergenlik boy kısalığına yol açıyor'

 

Bunların yanı sıra daha büyük çocuklarda büyüme hormonu eksikliğine neden olan kafa içi olaylara bağlı baş ağrısı, çift görme ve kusma gibi belirtilerin gözlenebileceğine işaret eden Samim, "Anne-baba ya da diğer akrabaların kısa boylu olması, kısa boylu çocukların normal olduğu anlamına gelmemelidir. Kısa boylu her çocuk mutlaka çocuk hekimi ya da çocuk endokrin uzmanları tarafından değerlendirilmelidir" dedi. Samim, kız çocuklarında ilk adet gördükten sonra uzamanın yavaşladığını ancak yaklaşık 2 yıl daha uzamanın devam edebileceğini, adetten sonra yaklaşık olarak 5-8 cm kadar daha uzadıklarını belirtti. Ergenlik gecikmesinden daha çok erken ergenliğin boy kısalığına yol açtığını vurgulayan Samim,  "Erken ergenlik kız çocuklarında 8, erkeklerde 9 yaşından önce cinsiyete özgü ergenlik bulgularının başlamasıdır. Erken ergenlik bulguları olan çocukların mutlaka çocuk hekimi ve gerekirse çocuk endokrin uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir" dedi. 

 

Yetersiz beslenmeye dikkat! 

 

Büyüme hormonu eksikliğinin birçok nedeni olduğunu ifade eden Samim şöyle dedi: "Sıklıkla altta yatan bir neden saptanamaz. Bu duruma idiyopatik büyüme hormonu eksikliği denir. Bunun dışında başta beslenme yetersizliği olmak üzere birçok hastalık büyüme yetersizliğinin yanı sıra büyüme hormon üretiminde ya da etkisini göstermede yetersizliğe neden olur. Hipofiz bezinden büyüme hormonu üretimini bozan kalıtsal, zor doğum veya doğumsal yapı bozukluğu gibi yapısal veya hipotalamus-hipofiz bölgesini etkileyen kafa travması, enfeksiyonla, tümörler, ameliyatlar, ışın tedavisi gibi edimsel birçok neden, büyüme hormonu eksikliğine neden olabilir." 

 

Samim, büyüme geriliğinde tedaviye ne kadar erken başlanırsa, tedaviyle kazanılabilecek boyun da o kadar iyi olacağının da altını çizdi.