AMED - Kira bedellerinin artışı yurttaşların hayatında büyük sorunlara yol açarken, bu durumdan şikâyetçi olan yurttaşlar, sorunun sistem olduğunun altını çizdi. 

 

Türkiye ve Kurdistan’da derinleşen ekonomik kriz en temel ihtiyaçlardan olan barınmayı da vurdu. Son zamanlarda hızla artan kira bedelleri ev sahibi-kiracı ilişkilerinde büyük sorunlara yol açtı. TL’nin döviz kurları karşısındaki değer kaybı, enflasyonun artışı ve 6 Şubat’ta meydana gelen depremlerin de bahane edilmesiyle kiralık ev arayan yurttaşlar evsizlikle yüz yüze kaldı. Evleri, fahiş fiyatlarla kiraya vermek isteyen ev sahiplerinin, mevcut kiracılarını çıkarmak için uyguladığı baskının yanında, yurttaşlar ise bütçelerine uygun ev bulamadığı için yüksek kiraları kabul etmeye zorlanıyor.

 

Kira konusunda yeni düzenleme

 

Kira artışında yaşanan sorunlar dolayısıyla kira artış oranına sınırlama getirildi. Bu konuda yapılan düzenlemeyle “11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilenen sözleşmelerde, kiracıya yüzde 25’in üzerinde zam yapılmayacak” denildi. Fakat kira sınırından sonra kimi ev sahipleri yüzde 25’i yeterli bulmadığı için ara zam istemeye başladı. Ayrıca, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Haziran ayı verilerini açıklamasıyla kira artış sınırlaması olmayan yerler için kira artış oranı da belirlenirken, yine TÜİK verilerine göre Temmuz ayı kira artış oranı yüzde 59,95 olarak kayda geçti.

 

Ev ilanlarının yerini ev arkadaşı ilanları aldı

 

Kira artışının en fazla olduğu kentlerden biri de Amed. Kiralık daire ilanlarının yayınlandığı sitelerde dahi yurttaşların bütçesine uygun ev bulunamazken, artık “kiralık daire” değil, “Ev arkadaşı aranıyor” ilanları veriliyor. Ev ilanlarının açıldığı sitelerden olan sahibinden.com’da Amed merkez ilçelerindeki kiralık daire ilanlarına bakıldığında en ucuz evin 35 metrekarelik 1+0 bir daire olduğu görülüyor. Bu evden sonraki en uygun fiyatlı ev ise yaşı yaklaşık 30 olan bir ev. 2+1 odalı olan ve soba ile ısıtılan evin kirası 2 bin 750 TL. Bina yaşı 10 ve altında olan dairelerde ise kiraların fahiş boyutta olması dikkat çekiyor. Peyas ilçesinde bulunan Sosyal Konutlar’dan ilan açılan 1+1 ve sobalı bir daire, aylık 6 bin 900 TL’den kiraya veriliyor. Tablo böyle olunca, asgari ücretle geçinmeye çalışan bir ailenin ev bulması imkansız hale geliyor.

 

Yeni düzenleme: Arabuluculuk

 

Ev sahibi ile kiracı arasındaki anlaşmazlıkların çözülememesi sonucu özellikle son iki yılda çok sayıda dava dosyası açıldı. Bu sorunun çözümü için arabuluculuk düzenlemesi oluşturuldu. Meclis Genel Kurulu'nda 28 Mart'ta kabul edilen İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, dava şartı olarak arabuluculuk kapsamına alındı. 1 Eylül'de yürürlüğe girecek düzenlemeyle kiracı ve kiralayan arabulucuya başvurmadan dava açamayacak. Arabulucu ile tarafların anlaşamaması halinde dava yoluna gidilecek.

 

Amed’deki kira piyasasının durumuna dair, kentteki emlak ofislerini ziyaret ederek, bilgi aldık.

 

‘Siyaset savaşları yüzünden yok oluyoruz’

 

Amed’de kira artışının en temel nedeninin dolardaki artış olduğunu söyleyen bir emlakçı, artışların özellikle depremden sonra yaşandığını belirtiyor. “Fiyatların artışı ne kadar depreme bağlansa da hepimiz biliyoruz ki sorun deprem değil” diyen emlakçı, “Evet deprem bir neden olabilir. Depremde yıkılan konutlar birçok yurttaşı evsiz bıraktı. Evsiz kalan yurttaşlar ev kiralamak zorunda kaldı. Bunu fırsata çeviren ev sahipleri, fahiş fiyatlarla evlerini kiraya verdi. Fakat bunun altını çizmek istiyorum. Altta yatan en temel sebebin dolardaki artış olduğunu hepimiz biliyoruz. Doların yükselişi yüzünden enflasyon büyük ölçüde boy gösterdi. Her bakımdan zararlıyız. Herkes ev sahibini hedef alarak suçluyor. Fakat ev sahibiyle uğraşacaklarına sistemle uğraşsınlar. İktidarın siyaset savaşları yüzünden bizler yok oluyoruz” sözlerine yer veriyor.

 

‘Serbest piyasa olduğundan belirli bir düzen yok’

 

Amed’de ellerinde satılık dairelerin kaldığını ancak kiralık daire bulunmadığını söyleyen bir başka emlakçı da “Depremden sonra elimizde kiralık daire kalmadı. Daireler önceki fiyatlarla kıyaslandığında depremin etkisi ve doların artışıyla 3-4 kat oranla yükselmiş durumda. Bu artışa rağmen insanlar ev kiraladı. Satılık ev fiyatları düşmesine rağmen tercih edilmedi” diyor. Emlakçı ayrıca, emlak piyasasının serbest olması nedeniyle belirli bir düzen olmadığını ekliyor.

 

‘Sistemin mecbur bıraktığı hayatı yaşıyorum’

 

Emlakçıların ardından düşüncelerini sorduğumuz kiralık daire arayan bir yurttaş, asgari ücretle geçindiğini, ancak giderlerini karşılayamadığını dile getiriyor. Yurttaş, ev kirası bir yana, temel ihtiyaçlarını dahi alamadıklarını paylaşırken, “Ev kiralarına baktığımda Amed’in semtlerine göre fiyat aralığı değişiyor. 1+1 evlere bile baktığımızda 2 bin 500 liradan başlıyor. İstediğim evde yaşamıyorum. Mecbur kaldığım evde yaşamak zorunda kalıyorum” diyor.